آب مطلق و آب مضاف (آیت الله محمد فاضل لنکرانی (ره))

آب مطلق و مضاف

مسأله 18 :

آب يا مطلق است يا مضاف: آب مضاف آبى است که آن را از چيزى بگيرند، مثل آب هندوانه و گلاب، يا با چيزى مخلوط باشد، مثل آبى که به قدرى با گل و مانند آن مخلوط شود که ديگر به آن آب نگويند، و غير اينها آب مطلق است، و آن بر پنج قسم است: اوّل: آب کر. دوّم: آب قليل. سوّم آب جارى. چهارم: آب باران. پنجم: آب چاه.

1ـ آب کُــرّ

مسأله 19 :

آب کر مقدار آبى است که اگر در ظرفى که درازا و پهنا و گودى آن هريک سه وجب و نيم است بريزند آن ظرف را پر کند. و وزن آن از صد و بيست و هشت مَنِ تبريز بيست مثقال کمتر باشد.

مسأله 20 :

اگر عين نجس مانند بول و خون به آب کر برسد چنانچه به واسطه آن بو يا رنگ يا مزه آب تغيير کند آب نجس مى شود، و اگر تغيير نکند نجس نمى شود.

مسأله 21 :

اگر بوى آب کر به واسطه غير نجاست تغيير کند، نجس نمى شود.

مسأله 22 :

اگر عين نجس مانند خون به آبى که بيشتر از کر است برسد و بو

يا رنگ يا مزه قسمتى از آن را تغيير دهد، چنانچه مقدارى که تغيير نکرده کمتر از کر باشد تمام آب نجس مى شود، و اگر به اندازه کر يا بيشتر باشد فقط مقدارى که بو يا رنگ يا مزه آن تغيير کرده نجس است.

مسأله 23 :

آب فواره اگر متصل به کر باشد در صورتى که قبل از قطره قطره شدن به آب نجس متصل شود و بنابر احتياط واجب با آن مخلوط شود آن را پاک مى کند ولى اگر بعد از قطره قطره شدن روى آب نجس بريزد، آن را پاک نمى کند.

مسأله 24 :

اگر چيز نجس را زير شيرى که متصل به کر است بشويند، آبى که از آن چيز مى ريزد اگر متصل به کر باشد و بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد پاک است.

مسأله 25 :

اگر مقدارى از آب کُر يخ ببندد و باقى آن به قدر کر نباشد چنانچه نجاست به آن برسد نجس مى شود، و هرقدر از يخ هم آب شود نجس است.

مسأله 26 :

آبى که به اندازه کر بوده، اگر انسان شک کند از کر کمتر شده يا نه حکم آب کر را دارد; يعنى نجاست را پاک مى کند و اگر نجاستى هم به آن برسد نجس نمى شود. و آبى که کمتر از کر بوده و انسان شک دارد به مقدار کر رسيده يا نه، حکم آب کر را ندارد.

مسأله 27 :

کر بودن آب به دو راه ثابت مى شود:

اوّل: خود انسان يقين يا اطمينان پيدا کند.

دوّم: دو مرد عادل خبر دهند.

2ـ آب قليل

مسأله 28 :

آب قليل آبى است که از زمين نجوشد و از کر کمتر باشد.

مسأله 29 :

اگر آب قليل روى چيز نجس بريزد يا چيز نجس به آن برسد نجس مى شود ولى اگر از بالا روى چيز نجس بريزد مقدارى که به آن چيز مى رسد نجس و هرچه بالاتر از آن است پاک مى باشد، و نيز اگر مثل فواره با فشار از پايين به بالا رود در صورتى که نجاست به بالا برسد پائين نجس نمى شود و اگر نجاست به پايين برسد بالا نجس مى شود.

مسأله 30 :

آب قليلى که روى چيز نجس ريخته شود و از آن جدا گردد نجس است، و همچنين بنا بر اقوى بايد از آب قليلى هم که بعد از برطرف شدن عين

نجاست براى آب کشيدن چيز نجس روى آن مى ريزند و از آن جدا مى شود، اجتناب کنند. ولى آبى که با آن مخرج بول و غائط را مى شويند با پنج شرط پاک است:

اوّل: آن که بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد.

دوّم: نجاستى از خارج به آن نرسيده باشد.

سوّم: نجاست ديگرى مثل خون، با بول يا غائط بيرون نيامده باشد.

چهارم: ذرّه هاى غائط در آب پيدا نباشد.

پنجم: بيشتر از مقدار معمول، نجاست به اطراف مخرج نرسيده باشد.

3ـ آب جارى

مسأله 31 :

آب جارى آبى است که از زمين بجوشد و جريان داشته باشد مانند آب چشمه و قنات.

مسأله 32 :

آب جارى اگرچه کمتر از کر باشد، چنانچه نجاست به آن برسد تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نکرده، پاک است.

مسأله 33 :

اگر نجاستى به آب جارى برسد، مقدارى از آن که بو يا رنگ يا مزه اش به واسطه نجاست تغيير کرده نجس است، و طرفى که متصل به چشمه است اگرچه کمتر از کر باشد پاک است. و آبهاى ديگر نهر، اگر به اندازه کر باشد يا به واسطه آبى که تغيير نکرده به آب طرف چشمه متصل باشد، پاک، وگرنه نجس است.

مسأله 34 :

آب چشمه اى که جارى نيست ولى به گونه اى است که اگر از آن بردارند همچنان مى جوشد; چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نکرده، پاک است.

مسأله 35 :

آبى که کنار نهر ايستاده و متصل به آب جارى است، اگر نجاست به آن برسد تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نکرده پاک است.

مسأله 36 :

چشمه اى که مثلاً در زمستان مى جوشد و در تابستان از جوشش مى افتد فقط وقتى که مى جوشد، حکم آب جارى را دارد.

مسأله 37 :

آب حوض حمام اگرچه کمتر از کر باشد، چنانچه به خزينه اى که آب آن به اندازه کر است متصل باشد، مثل آب جارى است.

مسأله 38 :

آب لوله هاى حمام و ساختمانها که از شيرها و دوشها مى ريزد اگر متصل به کر باشد مثل آب جارى است.

مسأله 39 :

آبى که روى زمين جريان دارد ولى از زمين نمى جوشد، چنانچه کمتر از کر باشد و نجاست به آن برسد نجس مى شود. اما اگر از بالا به پايين بريزد، چنانچه نجاست به پايين آن برسد بالاى آن نجس نمى شود.

4 ـ آب باران

مسأله 40 :

اگر به چيز نجسى که عين نجاست در آن نيست يک مرتبه باران ببارد جائى که باران به آن برسد پاک مى شود. و در فرش و لباس و مانند اينها فشار لازم نيست ولى باريدن دو سه قطره کافى نيست بلکه بايد طورى باشد که بگويند باران مى آيد.

مسأله 41 :

اگر باران به عين نجس ببارد و به جاى ديگر ترشح کند; چنانچه عين نجاست همراه آن نباشد و بو يا رنگ يا مزه نجاست نگرفته باشد پاک است. پس اگر باران بر خون ببارد و ترشح کند، چنانچه ذره اى خون در آن باشد، يا آن که بو يا رنگ يا مزه خون را گرفته باشد، نجس است.

مسأله 42 :

اگر روى سقف ساختمان عين نجاست باشد، تا وقتى باران بر بام مى بارد آبى که به چيز نجس رسيده و از سقف يا ناودان مى ريزد پاک است. و بعد از قطع شدن باران اگر معلوم باشد آبى که مى ريزد به چيز نجس رسيده است، نجس مى باشد.

مسأله 43 :

زمين نجسى که باران بر آن ببارد پاک مى شود. و اگر باران بر زمين جارى شود و به جاى نجسى که زير سقف است برسد، آن را نيز پاک مى کند.

مسأله 44 :

خاک نجسى که به واسطه باران گل شود و آب آن را فرا گيرد پاک مى شود.

مسأله 45 :

هرگاه آب باران در جايى جمع شود اگرچه کمتر از کر باشد چنانچه موقعى که باران مى آيد چيز نجسى را در آن بشويند و آب، بو يا رنگ يا مزه نجاست نگيرد، آن چيز نجس پاک مى شود.

مسأله 46 :

اگر بر فرش پاکى که روى زمين نجس است باران ببارد و بر زمين نجس جارى شود، فرش نجس نمى شود و زمين هم پاک مى گردد.

مسأله 47 :

اگر آب باران يا آب ديگر در گودالى جمع شود و کمتر از کر باشد چنانچه بعد از قطع شدن باران، نجاست به آن برسد، نجس مى شود.

5 ـ آب چاه

مسأله 48 :

آب چاهى که از زمين مى جوشد، اگرچه کمتر از کر باشد چنانچه نجاست به آن برسد، تا وقتى بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاست تغيير نکرده پاک است، ولى مستحب است پس از رسيدن بعضى از نجاستها، مقدارى که در کتابهاى مفصّل گفته شده، از آب آن چاه بکشند.

مسأله 49 :

اگر نجاستى در چاه ريخته شود و بو يا رنگ يا مزه آب آن را تغيير دهد، موقعى پاک مى شود که با آبى که از چاه مى جوشد مخلوط گردد و به سبب آن، تغيير آب چاه از بين برود.

احکام آبـها

مسأله 50 :

آب مضاف که معناى آن گفته شد، چيز نجس را پاک نمى کند، وضو و غسل هم با آن باطل است.

مسأله 51 :

اگر ذرّه اى نجاست به آب مضاف برسد نجس مى شود، ولى چنانچه آب مضاف از بالا روى چيز نجس بريزد، مقدارى که به چيز نجس رسيده نجس، و مقدارى که بالاتر از آن است پاک مى باشد. مثلاً اگر گلاب را از گلابدان روى دست نجس بريزند، آنچه به دست رسيده نجس، و آنچه به دست نرسيده پاک است، و نيز اگر مثل فواره با فشار از پايين به بالا برود اگر نجاست به بالا برسد، پائين آن نجس نمى شود.

مسأله 52 :

اگر آب مضاف نجس، طورى با آب کر يا جارى مخلوط شود که ديگر آب مضاف به آن نگويند، پاک مى شود.

مسأله 53 :

آبى که مطلق بوده و معلوم نيست مضاف شده يا نه، مثل آب مطلق است يعنى چيز نجس را پاک مى کند، وضو و غسل هم با آن صحيح است، و آبى که مضاف بوده و معلوم نيست مطلق شده يا نه مثل آب مضاف است، يعنى چيز نجس را پاک نمى کند، وضو و غسل هم با آن باطل است.

مسأله 54 :

آبى که معلوم نيست مطلق است يا مضاف، و معلوم نيست که

قبلاً مطلق يا مضاف بوده، نجاست را پاک نمى کند، وضو و غسل هم با آن باطل است. ولى اگر به اندازه کر يا بيشتر باشد و نجاست به آن برسد، حکم به نجس بودن آن نمى شود.

مسأله 55 :

آبى که عين نجاست، مثل خون و بول به آن برسد و بو يا رنگ يا مزه آن را تغيير دهد اگرچه کر يا جارى باشد نجس مى شود. ولى اگر بو يا رنگ يا مزه آن به واسطه نجاستى که بيرون آن است عوض شود، مثلاً مردارى که پهلوى آب است بوى آن را تغيير دهد، نجس نمى شود.

مسأله 56 :

آبى که عين نجاست مثل خون يا بول در آن ريخته و بو يا رنگ يا مزّه آن را تغيير داده، چنان که به کر يا جارى متصل شود، يا باران بر آن ببارد، يا باد، باران را در آن بريزد، يا آب باران در موقع باريدن از ناودان در آن جارى شود و تغيير آن از بين برود پاک مى شود. ولى بنا بر احتياط واجب بايد آب باران يا کر يا جارى با آن مخلوط گردد.

مسأله 57 :

اگر چيز نجس را در آب کر يا جارى آب بکشند، آبى که بعد از بيرون آوردن، از آن مى ريزد پاک است.

مسأله 58 :

آبى که پاک بوده و معلوم نيست نجس شده يا نه، پاک است. و آبى که نجس بوده و معلوم نيست پاک شده يا نه، نجس است.

مسأله 59 :

نيم خورده سگ و خوک و کافر، نجس و خوردن آن حرام است و نيم خورده حيوانات حرام گوشت پاک و خوردن آن مکروه مى باشد.