7 تا 11- واجبات پنجگانه مکّه
مسأله 322- بعد از انجام اعمال سه گانه «منى» واجب است حاجى براى انجام باقى مانده اعمال حج به مکّه بازگردد و اعمال مکّه را که پنج چيز است انجام دهد و آنها عبارتند از:
1- «طواف حج» که آن را «طواف زيارت» نيز مى نامند.
2- «نماز طواف زيارت».
3- «سعى بين صفا و مروه».
4- «طواف نساء».
5- «نماز طواف نساء».
اين پنج واجب را به همان کيفيّت که در عمره تمتّع بيان کرديم بدون هيچ تفاوت به جا مى آورد، مگر در نيّت که اينجا بايد به نيّت طواف حج و نماز و سعى آن باشد يا به نيّت طواف نساء و نماز آن.
مسأله 323- حاجى مى تواند بعد از اعمال منى بلافاصله
[160]
در روز عيدِ قربان به مکّه برود و اعمال بالا را در همان روز انجام دهد. و بهتر است که از روز يازدهم تأخير نيندازد، و اگر تأخير انداخت از روز سيزدهم نگذرد، ولى بعيد نيست که تا آخر ذى الحجّه نيز بتواند اين اعمال را انجام دهد، هرچند احتياط مستحب عدم تأخير از روز سيزدهم است.
مسأله 324- اعمال مکّه، يعنى طواف زيارت و نماز، و سعى، و طواف نساء، و نماز آن، را بايد بعد از اعمال منى به جا آورد; ولى چند طايفه مى توانند قبل از رفتن به عرفات آنها را به جا آورند:
1- زنهايى که ترس دارند که هنگام برگشتن از منى گرفتار عادت ماهانه يا مسأله وضع حمل گردند و نتوانند بمانند تا پاک شوند.
2- بيمارانى که نتوانند در ازدحام جمعيّت طواف و سعى را به جا آورند.
3- پيرمردان يا پيرزنانى که از انجام اين اعمال هنگام بازگشت از منى به خاطر زيادى جمعيّت عاجز باشند يا [161]
خوف خطر يا ضرر داشته باشند.
4- تمام کسانى که مى دانند بعد از مراجعت قادر به انجام اين اعمال نيستند و يا فوق العاده به زحمت مى افتند. (و فرقى ميان طواف نساء و طواف حج در اين مسأله نيست.)
مسأله 325- در مواردى که اين اعمال را مقدّم مى دارد احتياط واجب آن است که محرم به احرام حج شود، سپس آنها را انجام دهد.
مسأله 326- اگر بيمار بعد از بازگشت از «منى» بهبودى يابد، يا زن پاک باشد، و توانايى بر طواف و سعى پيدا کنند، احتياط واجب آن است که اعاده نمايند.
مسأله 327- طواف نساء بر مرد و زن و پير و جوان و متأهّل و مجرّد و حتّى کودکان مميّز و خنثى واجب است، و بدون آن زن بر مرد و مرد بر زن حلال نمى شود; بلکه احتياط واجب آن است که اگر کودک غير مميّز را به حج آورند و محرم کنند ولىّ او همراه او طواف نساء را به جا
[162]
آورد.
مسأله 328- در عمره حجّ تمتّع طواف نساء واجب نيست، ولى در حجّ تمتّع و عمره مفرده طواف نساء واجب است.
مسأله 329- هرگاه زنى طواف حج و طواف نساء را به جا نياورده، گرفتار عادت ماهانه شود و پيش از پاک شدن ناچار به رفتن از مکّه باشد (مثل اين که کاروان مهلت نمى دهد تا پاک شود) لازم است براى طواف حج و نماز آن نايب بگيرد، سپس خودش سعى را به جا آورد، و بعد براى طواف نساء و نماز آن نايب بگيرد. (همچنين کسان ديگرى که به خاطر بيمارى يا عذر ديگر قادر به انجام طواف و سعى نباشند بايد نايب بگيرند.)
مسأله 330- طواف نساء را نمى توان بلافاصله بعد از طواف حج و قبل از سعى به جا آورد، بلکه بايد بعد از اتمام سعى به جا آورده شود; ولى اگر از روى فراموشى يا ندانستن مسأله، آن را قبل از سعى به جا آورد صحيح است.
[163]
مسأله 331- با انجام اعمال سه گانه منى و اعمال مکّه آنچه در احرام براى حاجى حرام بود در سه مرحله حلال مى شود:
1- بعد از تراشيدن سر يا کوتاه کردن موى آن تمام آنچه حرام بود حلال مى شود; مگر بوى خوش و زن.
2- بعد از طواف زيارت و نماز طواف و سعى صفا و مروه بوى خوش حلال مى شود.
3- بعد از طواف نساء و نماز آن، زن نيز بر او حلال مى گردد.