احکام نذر و عهد (آیت الله حسین وحید خراسانی)

احکام نذر و عهد

مسأله 2704 :

نذر آن است که انسان براى خدا ملتزم شود که کار خيرى را به جا آورد ، يا کارى را که نکردن آن بهتر است ترک کند

. مسأله 2705 - در نذر بايد صيغه خوانده شود ، و لازم نيست آن را به عربى بخوانند ، پس اگر بگويد : ( چنانچه مريض من خوب شود ، براى خدا بر من است که ده تومان به فقير بدهم ) نذر او صحيح است .

مسأله 2706 :

نذر کننده بايد بالغ و عاقل باشد و با قصد و اختيار خود نذر کند ، بنابراين کسى که به واسطهء عصبانى شدن بى اختيار نذر کرده يا او را بر نذر اکراه کرده باشند نذر او صحيح نيست . مسأله 2707 - مفلس - شخصى که حاکم شرع او را از تصرف در اموالش منع کرده - و سفيه - کسى که مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف مى کند - اگر نذر کند مالى به فقير بدهد صحيح نيست .

مسأله 2708 :

اگر شوهر از نذر کردن زن جلوگيرى نمايد ، زن نمى تواند - در صورتى که وفاء به نذرش منافى با حق شوهر باشد - نذر کند ، بلکه بدون اذن شوهر در اين صورت نذر زن باطل است ، و صحت نذر زن در مال خودش بدون اذن شوهر - در غير حج يا زکات يا احسان به پدر و مادر يا صلهء ارحام - محل اشکال است .

مسأله 2709 :

اگر زن با اجازه ء شوهر نذر کند ، شوهرش نمى تواند نذر او را به هم بزند ، يا او را از عمل کردن به نذر جلوگيرى نمايد .

مسأله 2710 :

اگر فرزند بدون اجازه ء پدر يا با اجازه ء او نذر کند بايد به آن نذر عمل نمايد ، ولى اگر پدر يا مادر از عملى که نذر کرده منعش کنند نذر او صحيح نيست .

مسأله 2711 :

انسان کارى را مى تواند نذر کند که انجام آن برايش ممکن باشد ، بنابراين کسى که مثلا نمى تواند پياده کربلا برود اگر نذر کند پياده برود نذر او صحيح نيست .

مسأله 2712 :

اگر نذر کند که کار حرام يا مکروهى را انجام دهد ، يا کار واجب يا مستحبى را ترک کند ، نذر ا و صحيح نيست .

مسأله 2713 :

اگر نذر کند که کار مباحى را انجام دهد يا ترک نمايد ، چنانچه به جا آوردن آن و ترکش از هر جهت مساوى باشد نذر او صحيح نيست و اگر انجام آن از جهتى بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نذر کند ، مثلا نذر کند غذايى را بخورد که براى عبادت قوت بگيرد نذر او صحيح است ، و نيز اگر ترک آن از جهتى بهتر باشد و انسان براى همان جهت نذر کند که آن را ترک نمايد - مثلا براى آن که دخانيات مضر است نذر کند که آن را استعمال نکند - نذر او صحيح مى باشد .

مسأله 2714 :

اگر نذر کند نماز واجب خود را در جايى بخواند که به خودى خود ثواب نماز در آن جا زياد نيست ، مثل آن که نذر کند نماز را در اطاق بخواند ، چنانچه نماز خواندن در آن جا از جهتى بهتر باشد - مثلا به واسطهء اين که خلوت است انسان حضور قلب پيدا مى کند - نذر او به آن جهت صحيح است .

مسأله 2715 :

اگر نذر کند عملى را انجام دهد ، بايد همان طور که نذر کرده به جا آورد ، پس اگر نذر کند که روز اول ماه صدقه بدهد ، يا روزه بگيرد ، چنانچه قبل از آن روز يا بعد از آن به جا آورد کفايت نمى کند ، و نيز اگر نذر کند که وقتى مريض او خوب شد صدقه بدهد ، چنانچه پيش از آن که خوب شود صدقه را بدهد کافى نيست .

مسأله 2716 :

اگر نذر کند روزه بگيرد ولى وقت و مقدار آن را معين نکند ، چنانچه يک روز روزه بگيرد کافيست ، و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصيات آن را معين نکند ، اگر يک نماز دو رکعتى بخواند کفايت مى کند ، و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معين نکند ، اگر چيزى بدهد که بگويند صدقه داده ، به نذر عمل کرده است ، و اگر نذر کند کارى براى خدا به جا آورد در صورتى که يک نماز به جا آورد يا يک روز روزه بگيرد يا چيزى صدقه بدهد ، نذر خود را انجام داده است

. مسأله 2717 - اگر نذر کند روز معينى را روزه بگيرد ، بايد همان روز را روزه بگيرد ، و در صورتى که عمدا روزه نگيرد بايد گذشته از قضاى آن روز کفاره هم بدهد ، و کفاره اش کفاره ء مخالفت قسم است - چنانچه در مسألهء ( 2734 ) خواهد آمد - ولى در آن روز اختيارا مى تواند مسافرت کند و روزه را نگيرد ، و چنانچه در سفر باشد لازم نيست قصد اقامه کرده و روزه بگيرد ، و در صورتى که از جهت سفر يا مرض روزه نگيرد لازم است روزه را قضا کند ، و همچنين بنابر احتياط واجب اگر از جهت حيض روزه نگيرد ، و در هر صورت کفاره ندارد .

مسأله 2718 :

اگر انسان از روى اختيار به نذر خود عمل نکند بايد کفاره بدهد .

مسأله 2719 :

اگر نذر کند که تا وقت معينى عملى را ترک کند ، بعد از گذشتن آن وقت مى تواند آن عمل را به جا آورد ، و اگر پيش از گذشتن آن وقت از روى فراموشى يا ناچارى انجام دهد چيزى بر او واجب نيست ، ولى بازهم لازم است که تا آن وقت آن عمل را به جا نياورد ، و چنانچه دوباره پيش از رسيدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد بايد کفاره بدهد .

مسأله 2720 :

کسى که نذر کرده عملى را ترک کند و وقتى براى آن معين نکرده است ، اگر از روى فراموشى يا ناچارى يا غفلت آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نيست ، ولى بعد هر وقت از روى اختيار آن را به جا آورد بايد کفاره بدهد .

مسأله 2721 :

اگر نذر کند که در هر هفته روز معينى - مثلا روز جمعه را - روزه بگيرد ، چنانچه يکى از جمعه ها عيد فطر يا قربان باشد ، يا در روز جمعه عذر ديگرى مانند سفر يا مرض براى او پيدا شود ، بايد آن روز را روزه نگيرد و قضاى آن را به جا آورد ، و همچنين است - بنابر احتياط واجب - اگر از جهت حيض روزه نگيرد

مسأله 2722 :

اگر نذر کند مقدار معينى صدقه بدهد ، چنانچه پيش از دادن صدقه بميرد لازم نيست آن مقدار را از مال او صدقه بدهند ، ولى احتياط مستحب اين است که بالغين از ورثه آن مقدار را از حصهء خود از طرف ميت صدقه بدهند

. مسأله 2723 - اگر نذر کند به فقير معينى صدقه بدهد ، نمى تواند آن را به فقير ديگر بدهد ، و اگر آن فقير بميرد احتياط مستحب آن است که به ورثهء او بدهد .

مسأله 2724 :

اگر نذر کند به زيارت يکى از امامان - مثلا به زيارت حضرت ابى عبد الله ( عليه السلام ) - مشرف شود ، چنانچه به زيارت امام ديگر برود کافى نيست ، و اگر به واسطهء عذرى نتواند آن امام را زيارت کند ، چيزى بر او واجب نيست .

مسأله 2725 :

کسى که نذر کرده زيارت برود و غسل زيارت و نماز آن را نذر نکرده ، لازم نيست آنها را به جا آورد .

مسأله 2726 :

اگر براى حرم يکى از امامان يا امامزادگان نذر کند و مصرف معينى را در نظر نگرفته باشد بايد آن را در تعمير و روشنايى و فرش حرم و مانند اينها مصرف کند .

مسأله 2727 :

اگر براى خود امام ( عليه السلام ) چيزى نذر کند ، چنانچه مصرف معينى را قصد کرده بايد به همان مصرف برساند ، و اگر مصرف معينى را قصد نکرده بايد به مصرفى برساند که نسبتى با امام ( عليه السلام ) داشته باشد ، مانند زوار فقير ، يا مصارف حرم آن امام ( عليه السلام ) از قبيل تعمير و مانند آن ، و يا آنچه موجب تکريم و تعظيم آن امام ( عليه السلام ) است ، و احتياط مستحب آن است که ثواب آن را هم هديه براى آن امام ( عليه السلام ) کند ، و همچنين است اگر چيزى را براى امام زاده اى نذر کند .

مسأله 2728 :

گوسفندى را که براى صدقه يا براى يکى از امامان نذر کرده اند ، اگر پيش از آن که به مصرف نذر برسد شير بدهد ، يا بچه بياورد ، مال کسى است که آن را نذر کرده ، ولى پشم گوسفند و مقدارى که چاق مى شود جزء نذر است .

مسأله 2729 :

هرگاه نذر کند که اگر مريض او خوب شود يا مسافر او بيايد عملى را انجام دهد ، چنانچه معلوم شود که پيش از نذر کردن مريض خوب شده يا مسافر آمده است ، عمل کردن به نذر لازم نيست .

مسأله 2730 :

اگر پدر يا مادر نذر کند که دختر خود را به سيد شوهر دهد ، بعد از آن که دختر به تکليف رسيد ، اختيار با خود اوست و نذر آنان اعتبار ندارد .

مسأله 2731 :

هرگاه با خدا عهد کند که اگر به حاجت شرعى خود برسد کار خيرى را انجام دهد بعد از آن که حاجتش بر آورده شد ، بايد آن کار را انجام دهد ، و نيز اگر بدون آن که حاجتى داشته باشد عهد کند که عمل خيرى را انجام دهد ، آن عمل بر او واجب مى شود ، و همچنين است - بنا بر احتياط واجب در هر دو صورت - اگر آن کار مباح باشد .

مسأله 2732 :

در عهد هم مثل نذر بايد صيغه خوانده شود ، و متعلق عهد نبايد مرجوح باشد ، ولى اعتبار رجحان در متعلق آن - چنان که مشهور فرموده اند - محل اشکال است .

مسأله 2733 :

اگر به عهد خود عمل نکند بايد کفاره بدهد ، يعنى يک بنده آزاد کند ، يا شصت فقير را سير کند ، يا دو ماه پى در پى روزه بگيرد .