رادیو و تلویزوین

يکى ديگر از مسائل نوظهور راديو و تلويزوين وامثال آنست

مساءله 1 - اين گونه آلات جديد الاحداث منافع حلال و عقلائى و هم منافعى حرام و غير مشروع دارد که هر يک از آن منافع حکم خودش را دارد، هر منفعتى حلال که در آنها باشد استفاده از آن حلال و جايز است مانند شنيدن اخبار و مواعظ و امثال آنها از راديو، ونشان دادن صورتهاى حلال به منظور تعليم صنعتى حلال و يا عرضه کالائى حلال براى جلب مشترى ، و يا نشان دادن عجايبى از مخلوقات خشکى و دريا، و هر صنعتى که حلال نباشد مثل شنيدن غنا (آوازيکه شهوت شنونده و ميل او را بکارهاى حرام چون شراب و زنا تحريک مى کند) و انتشار آن ، و انتشار هر چيزيکه مخالف با شريعت طاهره است مثل بيان احکاميکه از مصادر غير مصالحه صادر شده و مخالفت با احکام شرع است بوسيله راديو، و نشان دادن هر صحنه ايکه مخالف شرع و تباه کننده عقايد و اخلاق جامعه است بوسيله تلويزيون حرام است .

مساءله 2 - از آنجا که اين الات در بلاد ما بيشتر در امور غير مشروع استعمال مى شد بحديکه استفاده هاى مشروعش ‍ نادر بحساب مى آمد فقها خريد و فروش آنرا جايز نمى دانستند مگر به کسانيکه فروشنده اطمينان داشت آنرا جز در طريق مشروع استفاده نمى کنند و از استفاده هاى حزامش اجتناب مى نمايند و آنرا در دسترس کسانيکه درمحرمات از او استفاده مى کنند قرار نمى دادند، و خريدن آنرا نيز مجاز نمى دانستند مگر براى کسانيکه تنها در راه حلال استفاده مى کنند و اجازه نمى دهند ديگران از آن استفاده هاى غير مشروع ببرند.

مساءله 3 - سلامى که از گوينده راديو و تلويزيون شنيده مى شود جوابش واجب نيست ، و اما سلامى که از طريق تلفن بگوش رسيد جوابش واجب است .

مساءله 4 - اگر آيه سجده (که چهار آيه از چهار سوره نجم ، سجده ، فصلت و علق است ) از طريق راديو شنيده شود در صورتيکه صداى آن زنده است يعنى در همان حال که شخصى قرآن مى خواند صدايش پخش مى شود سجده آن بر هر کسى که بشنود واجب است ، و اما اگر نوار ضبط صوت رادر راديو پخش مى کنند سجده واجب نيست .

مساءله 5 - اذان و اقامه براى نماز گذاريکه در همان حال آنرا از راديو مى شنود بشرطى ساقط است که پخش آن زنده و مستقيم باشد، اما اگر بطريق پخش نوار ضبط باشد صرف شنيدن ان اذان و اقامه را ساقط نمى کند، و در همين فرض ‍ حکايت آن نيز مستحب نيست و بفرضى هم که شنونده آنرا حکايت کند يعنى هر چه نوار مى گويد او هم دنبالش ‍ بگويد کافى از اذان و اقامه نيست .

مساءله 6 - شنيدن غنا و امثال آن از ساير محرمات از مثل راديو حرام است ، چه اينکه بطور مستقيم از راديو پخش شود و يا بعد از ضبط نوارش را پخش کند.

مساءله 7 - شنيدن غيبت در صورتيکه بطور مستقيم و زنده پخش شود حرام است ، و در غير اينصورت بدين جهت که غيبت شنيدن است حرام نيست ، بله ممکن است از جهاتى ديگر از قبيل کشف اسرار مؤ من مثلا و يا اهانت مؤ من آنرا حرام بدانيم .

مساءله 8 - احتياط ترک نگاه کردن در تلويزيون بهر چيزيکه نگاه به آن را خارج حرام است ، نظير بدن زن اجنبى و موى او و عورت مرد اجنبى .

مساءله 9 - بعيد نيست که طلاق دادن با راديو و بلند گو در صورتيکه دو نفر شاهد عادل طلاق را بشنود جايز و صحيح باشد، و واجب نيست دو شاهد عادل در مجلس طلاق حاضر باشند، و نزديکتر به احتياط خلاف اين است در صورتيکه طلاق مستقيما در راديو جارى گردد نه ضبط صوت ، و حکم در ظهار حکم در طلاق است .

مساءله 10 - اشکالى نيست دراينکه واجب است ترتيب اثر دادن به اقراريکه از طريق تلفن يا بلند گو يا راديو و امثال آن شنيده شود، بشرطيکه شنونده ايکه بر او واجب است ترتيب اثر دهد يقين داشته باشد به اينکه صدا صداى مقر است و صدا مستقيما از راديو و از شخص مقر بگوش مى رسد نه از نواريکه از راديو پخش مى شود، حال چه اينکه اقرار کند به اينکه حقى از فلانى بگردن من است ، و يا بگويد من فلان گناه را مرتکب شده ام (گناهيکه حدى از حدود الهى بر آن هست ، در قسم اول هم چه اينکه آن حقى که اقرار مى کند باينکه از فلانى بعهده من است حقى باشد که قصاص دارد و يا غير آن باشد) همچنانکه اشکالى نيست در اينکه شهادت دو شاهد عادل اگر از راديو يا بلندگو بگوش برسد به آن ترتيب اثر داده مى شود چه شهادت بر حق و چه بر حد، و اما اگر از ضبط پخش بشود مسموع نيست ، از راديو و بلند گو هم که مسموع است شرطش اين است که شنونده يقين داشته باشد باينکه صدا از شخص دو شاهد عادل است ، و همچنين واجب است ترتيب اثر دادن بر حکمى که حاکم از راديو يا بلند گو صادر مى کند که با چنين حکمى حق ثابت مى شود، و همچنين رويت هلال ماه و هر مورد ديگر از موارد حکم بشرطيکه شنونده يقين داشته باشد به اينکه صدا از خود حاکم است ، و ظاهرا سوگند دادن کسى که وظيفه اش سوگند است بوسيله حاکم از طريق بلند گو يا تلفن نيز جايز است و آن شخص مى تواند پس از شنيدن دستور حاکم از بند گو يا تلفن بشرطيکه يقين داشته باشد صدا صداى حاکم است سوگند را ياد کند، و على الظاهر اين حکم در ساير موارديکه حکم مترتب بر انشاء و يا اخبار باشد نظير قذف و لعان و غيبت و تهمت و فحش و ساير اعماليکه موضوع حکمى شرعى است نيز جارى است و شرط داشتن يقين باينکه صداى بلند گو صداى فلانى است و يا بينه اى شهادت دهد که اين صدا صداى اوست در همه موارد لازم است .

مساءله 11 - آيا براقرارها و سخنانى از آن قبيل که در نوار ضبط شده باشد احکام آثار مترتب مى شود يا نه ؟ شبهه اى نيست در اينکه هيچ اثرى بر آنچه در نوارها ضبط شده مترتب نمى شود، بنابراين نشر آنچه در نوار است نه اقرار است و نه شهادت و نه قذف و نه حکم حاکم و نه چيز ديگر، لکن اگر شنونده يقين کند که آنچه در نوار ضبط شده اقرارى از فلانى است آن شخص ماخوذ به اقرارش مى شود اما از باب اينکه حکايت اقرار او است نه از باب اينکه اين سخن که بگوش شنونده مى رسد اقرار است ، و اگر مضمون نوار شهادت بينه باشد يا حکم حاکم و يا قذف قاذف باشد همه از باب کشف اعتبار دارد (يعنى کشف از اينکه قبلا اين وقايع رخ داده ) نه از باب اينکه شاهد هم اکنون دارد شهادت مى دهد و حاکم حکم مى کند و قاذف قذف مى کند و همچنين اگر يقين حاصل شود که آنچه در نوار است ضبط ماجرايى است که درخارج واقع شده اما اگر چنين يقينى نباشد بلکه احتمال داده شود که صداى ضبط شده صداى شخص ديگر است که صدايش شبيه بصداى مقر و بينه و حاکم و قاذف است هيچ اثرى بر آن مترتب نمى شود نه بر آنچه از نوار پخش شده و نه بر آنچه مستقيما پخش مى شود.