احکام استطاعت:

احکام استطاعت:

مسأله: تحصيل استطاعت به کسب يا غير آن واجب نيست، بنا بر اين اگر مالى به انسان هديه شود که معادل هزينه حج باشد قبول آن لازم نيست.

مسأله: اگر کسى از انسان بخواهد خود را براى خدمتى اجير کند که با اجرتش مستطيع خواهد شد قبولش واجب نيست، هرچند آن خدمت لايق به شأن او باشد.

مسأله: اگر کسى خود را در راه حج به اجرتى که معادل هزينه حج است اجير نمود و با آن اجرت مستطيع شد، چنانچه در تمام مسير حتّى در عرفات و مشعر و منى همراه با حجّاج بود و کارش منافات با اعمال حجّش نداشت، حج در همان سال بر او واجب مى گردد.

مسأله: اگر در حج اجير شود و کارش منافات با اعمال حج داشته باشد مثل اينکه اجير شده براى محافظت از اموال کاروان، و مدت وقوف در عرفات و مشعر بايد براى حفظ اثاث حجّاج در شهر مکّه معظّمه بماند، در آن سال مستطيع نيست و حج بر او واجب نخواهد بود، و لازم نيست پول را تا سال ديگر نگه دارد.

مسأله: اگر کسى براى اعمال حج از طرف ديگرى نايب شد به اجرتى که براى خود اجير نيز استطاعت آور بود مثلاً هزينه حج صد هزار تومان است و او اجير شد به دويست هزار تومان يعنى با آن اجرت مى تواند دو حج انجام بدهد چنانچه طرف اجازه ندهد که حج نيابى را در سال بعد بجا آورد، بايد امسال حج نيابى را بجا آورد و باقيمانده را لازم نيست حفظ کند تا در سال بعد حج خودش را انجام بدهد، و اگراجازه بدهد واجب است امسال حج خود را انجام دهد و سال بعد حج نيابى را.

مسأله: هرگاه انسان هزينه حج را نداشته باشد امّا مى تواند با قرض هزينه حج را تأمين کند و قدرت دارد آن را بعد از حج از کاسبى يا همانند آن ادا کند، واجب نيست قرض نمايد، و حج بر او واجب نيست، بلکه حتّى اگر معادل هزينه حج را قرض کرد استطاعت شرعيّه پيدا نشده و حج بر او واجب نخواهد شد.

مسأله: اگر انسان هزينه حج را داشته باشد امّا بدهى دارد، بطورى که اگر حج برود نمى تواند بدهى خود را ادا نمايد، و اگر بدهى خود را بدهد استطاعت بر حج ندارد، حج واجب نيست، چه قرض مدّت دار باشد يانه، چه قبل از بدهى اين هزينه را به دست آورده باشد و چه بعد.

مسأله: اگر به مقدار هزينه حج پول دارد و ضمناً حقوق واجبه شرعيّه نيز بدهکار است ـ مانند خمس و زکات و کفّاره مالى ـ و اگر اين هزينه را مصرف حج نمايد توان اداء آن حقوق را نخواهد داشت و اگر حقوق را ادا نمايد به مقدار هزينه حج نخواهد داشت، در اين صورت حج واجب نيست، بلکه لازم است حقوق را ادا کند.

مسأله: اگر مقدارى مال دارد و نمى داند که براى حج کافى هست يا نه، براى اينکه نمى داند هزينه حج چه قدر است، يا مقدار هزينه را مى داند امّا مقدار پول را نمى داند، واجب است تحقيق نمايد.

مسأله: چنانچه پولى داشته باشد که در دسترسش نيست و در جاى ديگر است و پول ديگرى ندارد اگر نتواند در آن مال هرچند با وکالت به غير تصرّف کند حج بر او واجب نخواهد بود، و هر وقت تمکّن پيدا کند حج واجب مى شود.

مسأله: هرگاه انسان ازنظر مالى مستطيع شد، امّا وقت حج نرسيده است لازم نيست اين تمکّن مالى را براى حج حفظ نمايد، بنا بر اين جايز است در آن مال طورى تصرّف کند که از استطاعت خارج شود، مثلا به ديگرى ببخشد، مگر وقتى باشد که قافله به طرف حج حرکت مى کند.

مسأله: همانطور که داشتن زاد و راحله و وسيله معاش و سوارى براى رفتن لازم است براى برگشتن اگر نياز به برگشت باشد و براى مدت توقف در مکه نيز لازم است، بنا بر اين اگر هزينه حج چه قبل از سفر و چه تا پايان سفر به هر شکلى از بين رفت معلوم مى شود که استطاعت نداشته و حج واجب نبوده است.

مسأله: اگر پول انسان به مقدار هزينه حج باشد ولى نمى دانست يا غفلت از وجوب حج داشت و بعد از توجه و علم، مال تلف شده بود، حج بر ذمه او استقرار پيدا نمى کند.

مسأله: حج مثل ساير واجبات بر کافر مستطيع واجب است، ولکن تا وقتى بر کفر خود باقى است نمى تواند حج صحيح انجام دهد، و اگر مسلمان شد و استطاعتش باقى بود حج بر او واجب بوده و مى تواند صحيحاً انجام دهد.

مسأله : اگر کافر قبل از اسلام استطاعتش از بين رفت سپس مسلمان شد حج بر او واجب نيست، و اگر در حال کفر مستطيع نبود و پس از مسلمان شدن استطاعت پيدا کرد حج بر او واجب است.

مسأله: حج بر مرتدّ (کسى که مسلمان بوده واز اسلام برگشته) چه ملّى و چه فطرى باشد واجب است، امّا انجامش در حال ارتداد صحيح نخواهد بود و هرگاه توبه کرد و حج نمود صحيح است ولو مرتدّ فطرى باشد، بنا بر اقوى.

مسأله: چنانچه مسلمان غير شيعه حج انجام داد و بعداً شيعه شد در دو صورت احتياج به اعاده ندارد:

1 ـ اگر حج را طبق مذهب خودش صحيح انجام داده باشد، حتى اگر طبق مذهب شيعه صحيح نباشد.

2 ـ اگر حج، طبق مذهب شيعه صحيح باشد حتّى اگر طبق مذهب خودش باطل باشد و امّا اگر طبق مذهب خودش و مذهب شيعه هردو باطل باشد لازم است حج را اعاده نمايد.

مسأله: هرگاه حج بر کسى واجب شد و در بجا آوردنش اهمال و تأخير کرد تا استطاعش از بين رفت، واجب است حج را به هرترتيبى شده بجا آورد حتّى اگر به سختى باشد، و چنانچه قبل از حج بميرد واجب است از ارث وى حج را قضا نمايند و چنانچه کسى تبرّعاً و بدون اجرت به جاى او حج نمايد صحيح و کافى خواهد بود.