شرايط صحت سعى
درصحت سعى رعايت اين موارد لازم است:
1 ـ نيت.
2 ـ محل شروع و پايان و مسير سعى.
3 ـ توجه به صفا و مروه در حال سعى.
4 ـ وقت انجام سعى.
5 ـ انجام هفت شوط متوالى و پى در پى.
(230صفحه)
نيت
مسأله 690 ـ شخص بايد بداند اين سعى را که مى خواهد انجام دهد سعى عمره مفرده يا عمره تمتع يا حج تمتع است، و لازم نيست آن را به زبان بياورد يا حتى به قلب خطور دهد.
مسأله 691 ـ سعى نيز مانند ساير عبادات بايد با قصد قربت و براى اطاعت از خداى متعال انجام شود، و ريا آن را باطل مى کند.
مسأله 692 ـ اگر از روى ريا سعى خود را باطل کند حکم ترک عمدى سعى را دارد.
مسأله 693 ـ چون سعى از عبادات است و صحت آن منوط به اين است که نيت و قصد قربت ـ ولو بصورت ارتکازى ـ تا آخر عمل باقى باشد، لذا اگر در بين سعى بطور کلى غافل شود، يا اگر به وسيله چرخ او را سعى مى دهند در حال سعى خوابش ببرد، سعى او اشکال دارد.
مسأله 694 ـ در فرض سابق اگر قبل از شوط چهارم به خواب رفت به احتياط واجب سعى را از اول اعاده کند، و
(231صفحه)
اگر بعد از شوط چهارم به خواب رفت پس از بيدار شدن و توجه و التفات بايد از آنجا که به خواب رفته سعى را ادامه دهد.
محل شروع و پايان و مسير سعى
مسأله 695 ـ واجب است سعى را از کوه صفا شروع کرده و به کوه مروه ختم کند. و اگر از مروه شروع کند هر وقت متوجه شد ـ چه در بين سعى يا بعد از تمام شدن آن ـ بايد سعى را از اول شروع کند.
مسأله 696 ـ اگر از کوه صفا شروع کند همانطور که به نحو متعارف انجام مى شود کافى است. هر چند احتياط آن است که از روى کوه شروع کند. و لازم نيست در هر دور از کوه صفا يا مروه بالا برود. بلکه مى تواند از همانجايى که بيمارها را با چرخ برمى گردانند برگردد.
مسأله 697 ـ واجب است از راه متعارف برود و برگردد، بنابراين رفتن به اطراف مسجدالحرام يا رفتن به خيابان در حين سعى که انحراف زياد پيدا شود، اشکال دارد.
(232صفحه)
مسأله 698 ـ لازم نيست حتماً از مسير تعيين شده رفت و برگشت کند. بلکه اگر از مسير ويژه چرخها يا از مسير مخالف حرکت مردم نيز برود سعى او صحيح است. ولى نبايد مزاحم ديگران شود.
مسأله 699 ـ سعى بايد از مسير معمول بين دو کوه انجام شود، لذا سعى در طبقات بالا يا زيرزمين مجزى نيست.
توجه به صفا و مروه در حال سعى
مسأله 700 ـ واجب است هنگام رفتن به مروه رو به مروه، و هنگام رفتن به صفا رو به صفا باشد. يعنى مستقيم و به صورت متعارف برود. لذا اگر عقب عقب برود يا به پهلو برود باطل است. ولى نگاه کردن به اطراف و حتى پشت سر مانعى ندارد.
مسأله 701 ـ اگر در بين سعى مقدارى را عقب عقب يا به پهلو برود بايد آن مقدار را به صورت صحيح دومرتبه اعاده کند. و اگر محل تدارک آن گذشته، سعى او اشکال دارد، و احتياط در اتمام و اعاده است.
(233صفحه)
وقت انجام سعى
مسأله 702 ـ همانگونه که گذشت واجب است سعى را بعد از طواف و نماز طواف بجا آورد، و اگر عمداً پيش از آن بجا آورد بايد بعد از طواف و نماز آن، سعى را اعاده کند. حتى اگر از روى فراموشى يا ندانستن مسأله هم مقدم کند بنابر اقوى همين حکم را دارد.
مسأله 703 ـ اگر در بين سعى يادش آمد که نماز طواف را نخوانده بايد سعى را رها کند و بعد از خواندن نماز طواف سعى را طبق احکام قطع سعى بجا آورد.
مسأله 704 ـ زنى که به جهت عادت ماهانه نمى تواند طواف کند، و براى طواف و نماز طواف نايب مى گيرد، سعى را بايد خودش انجام دهد، ولى بايد مراعات ترتيب بين طواف و سعى را بکند. يعنى بعد از اينکه نايب طواف کرد و نماز آن را خواند، سعى را انجام دهد.
مسأله 705 ـ تأخير سعى از طواف و نماز طواف حتى بدون عذر تا شب جايز است. هر چند احتياط در عدم تأخير است. و تأخير آن تا روز بعد جايز نيست.
مسأله 706 ـ اگر طواف و نماز طواف را در روز انجام داد،
(234صفحه)
احتياط اين است که سعى را تا شب تأخير نيندازد. هر چند بعد ازظهر طواف کرده باشد. و به هر صورت اگر تا شب تأخير انداخت کفايت مى کند، و حج او صحيح است.
مسأله 707 ـ اگر سعى را تا روز بعد تأخير بيندازد اگر چه مرتکب معصيت شده است، اما لازم نيست طواف و نماز طواف را اعاده کند.
انجام هفت شوط متوالى و پى در پى
مسأله 708 ـ همانگونه که گذشت سعى مشتمل بر هفت شوط است. که رفتن از کوه صفا به کوه مروه يک شوط، و بازگشتن از مروه به صفا شوط ديگر محسوب مى شود. بنابراين چهار شوط از صفا به مروه و سه شوط از مروه به صفا مجموع هفت شوط سعى را تشکيل مى دهد.
مسأله 709 ـ بنابر احتياط واجب رعايت موالات عرفيه بين شوطهاى سعى لازم است. يعنى بايد هفت شوط به صورت متوالى و پى در پى انجام شود، بطورى که
(235صفحه)
يک عمل محسوب شود. بنابراين نبايد بين شوطهاى سعى آنقدر فاصله ايجاد شود که عرفاً پى در پى شمرده نشود.
مسأله 710 ـ استراحت در بين شوطهاى سعى، و همچنين نشستن و خوابيدن روى کوه صفا و مروه، يا بين راه مشروط بر اينکه باعث به هم خوردن موالات عرفيه نشود مانعى ندارد.
مسأله 711 ـ آب خوردن در اثناى سعى اشکال ندارد. ولى بايد مراقب باشد سعى را از نقطه اى که قطع کرده از همان نقطه يا محاذات آن ادامه دهد. ولى اگر بدون قطع سعى و با نيت سعى به طرف محل آبخورى برود و پس از آب خوردن سعى را ادامه دهد مانعى ندارد. البته مشروط بر اينکه از مسير معمولى دور نشود.
مسأله 712 ـ اگر هنگام سعى نماز جماعت برپا شد چنانچه بعد از شوط چهارم بوده پس از نماز آن را تکميل کند، والاّ در صورت طولانى شدن فاصله، بنابر احتياط واجب پس از اتمام آن را اعاده کند.
مسأله 713 ـ اگر در بين سعى يادش آمد که نماز طواف
(236صفحه)
را نخوانده، بايد سعى را رها کند، و بعد از خواندن نماز طواف، سعى را طبق احکام قطع سعى بجا آورد.
مسأله 714 ـ اگر در حال سعى يادش آمد که طواف را ناقص انجام داده بايد سعى را رها کند و طواف را تکميل کند و پس از نماز آن، سعى را تکميل کند، و اگر طواف اول را کمتر از سه دور ونيم بجا آورده، پس از تکميل طواف به احتياط مستحب طواف را اعاده کند.
مسأله 715 ـ کسى که در بين سعى متوجه شود طواف را بيش از هفت دور انجام داده است بنابر احتياط سعى را رها کند، سپس طواف و اعمال بعد از آن را اعاده کند.
مسأله 716 ـ اگر سهواً قبل از تمام کردن شوط چهارم سعى را قطع کرده و پس از فوت موالات عرفيه يادش آمد بنابر احتياط واجب بايد سعى را از سر بگيرد. و اگر بعد از شوط چهارم سعى بود. بقيه سعى را بجا آورد. و اگر به هر جهت خودش نتواند انجام دهد بايد نايب بگيرد.
مسأله 717 ـ اگر کسى در اثناى شوط پنجم سعى بيمار شد و نتوانست آن را اتمام کند اگر بعد از بهبودى نتواند
(237صفحه)
به مکه بيايد بايد استنابه کند، و در اين فرض نايب براى خروج منوب عنه از احرام سعى را تمام کند و آن را اعاده کند، و به منوب عنه خبر دهد که تقصير کند، و بعد از تقصير براى طواف نساء نايب بگيرد.
مسأله 718 ـ اگر مقدارى از سعى را در عمره تمتع فراموش کرد و بعد از تقصير متوجه شد، بايد سعى را تکميل کند و اقوى آن است که يک گاو کفاره بدهد. و فرقى نمى کند که يک شوط را فراموش کرده باشد يا بيشتر. يا اينکه بعد از تقصير با همسر نزديکى کرده باشد يا خير.
مسأله 719 ـ اگر با يقين به اتمام هفت شوط تقصير کند و بعد متوجه شود که مثلاً پنج شوط بجا آورده است بايد سعى را تکميل کند، و احتياطاً تقصير را هم اعاده کند، و اگر در عمره تمتع بوده بنابر احتياط واجب يک گاو کفاره بدهد.
مسأله 720 ـ کسى که مى دانسته بايد هفت شوط سعى کند منتهى فکر مى کرده هر رفت و برگشت يک شوط است، لذا 14 شوط بجا آورده، اقوى اين است که همين
(238صفحه)
سعى کافى است، هر چند احتياط در اعاده آن است.
مسأله 721 ـ اگر از روى جهل بيش از هفت شوط بجا آورد، اشکال دارد و احتياطاً بايد اعاده کند.
مسأله 722 ـ همانطور که گذشت سعى عبارت از هفت شوط است، و کسى که آن را عمداً زياد کند موجب بطلان سعى مى شود.
مسأله 723 ـ اگر از روى فراموشى هفت شوط بيشتر بجا آورد. سعى او صحيح است، و بهتر است زائد را رها کند، هر چند بعيد نيست بتواند آن را به هفت دور برساند.
مسأله 724 ـ اگر به جهت جهل به مسائل مربوطه مقدارى به سعى اضافه کند، مثلاً به جهت اينکه فکر مى کرده وضو لازم است مقدارى از سعى را بعد از وضو گرفتن اعاده کند يا به جهت هروله کردن مقدارى برگشته و دومرتبه انجام دهد، يا به جهت اينکه فکر مى کرده اشکالى در نيت داشته مقدارى اضافه انجام دهد، اشکال دارد و احتياطاً بايد اعاده کند.
مسأله 725 ـ اگر در مروه شک کند که شوط هفتم است
(239صفحه)
يا نهم، به شک خود اعتنا نکند و صحيح است. اما اگر قبل از رسيدن به مروه شک کند سعى او باطل است. و همينطور اگر شک کند که دور هفتم است يا کمتر.
مسأله 726 ـ اگر بعد از تقصير در عدد اشواط سعى شک کند به آن اعتنا نکند، چه شک در نقيصه کند و چه در زياده. و همينطور است اگر بعد از انصراف از سعى و قبل از تقصير شک در زياده کند. اما اگر شک در نقيصه کند احتياط آن است آنچه را احتمال نقص مى دهد تکميل کند.
مسأله 727 ـ اگر در بين اشواط شک کرد نمى تواند در حال ترديد به سعى خود ادامه دهد، بلکه بايد صبر کند و فکر کند، اگر بعد از تأمل مطمئن شد چند مرتبه سعى کرده، بقيه را بجا آورد، والاّ سعى او باطل است، و بايد از اوّل شروع کند.
مسأله 728 ـ اگر طواف و نماز آن را بجا آورد و روز بعد شک کرد سعى را بجا آورده يا خير، چنانچه عذرى براى تأخير سعى در بين نبوده بنا بگذارد بر اينکه سعى را انجام داده، هر چند احتياط مستحب اعاده سعى است،
(240صفحه)
و چنانچه براى تأخير سعى عذرى داشته بايد سعى را بجا آورد.
مسأله 729 ـ اگر بعد از تمام شدن سعى يا هر شوط شک کرد که آن را صحيح بجا آورده يا خير، به آن اعتنا نکند و سعى او صحيح است. و همينطور اگر در صحت اجزاء قبل همان شوط شک بکند.
مسأله 730 ـ سعى نيز مانند طواف با نيت قطع، قطع نمى شود. بنابراين اگر بعداز چند دور به هر علتى آن را به هم بزند نمى تواند بلافاصله سعى را شروع کند، و اگر بلافاصله شروع کند، سعى او اشکال دارد و بايد اعاده کند.
(241صفحه)