معاملات حرام و باطل (آیت الله سید محمد صادق روحانی)

معاملات باطله وحرام

مسأله 2052 :

معاملات باطله - عمده اش چند چيز است مثل خريد وفروش بعض اعيان نجسه - مانند : ميته ، وخوک وشراب ، وخريد وفروش مال غصبى ، وخريد وفروش چيزى که ماليت ندارد - وتفصيل اينها در مسائل آينده خواهد آمد ومعاملات حرام سه تا است اول - معامله چيزى که منافع معمولى آن فقط کار حرام باشد مانند اسباب قمار . دوم - معامله اى که در آن ربا باشد . سوم - فوش جنسى که با چيز ديگر مخلوط است ، در صورتى که آن چيز معلوم نباشد وفروشنده هم به خريدار نگويد ، مثل فروختن روغنى که آن را با پيه مخلوط کرده است واين عمل را غش مى گويند . پيغمبر اکرم صلى الله عليه وآله فرمود : از ما نيست کسى که در معامله با مسلمانان غش کند يا به آنان ضرر بزند يا تقلب وحيله نمايد وهر که با / صفحة 351 / برادر مسلمان خود غش کند ، خداوند برکت روزى او را مى برد وراه معاش او را مى بندد واو را به حودش واگذار مى کند .

مسأله 2053 :

فر ختن چيز پاکى که نجس شده وآب کشيدن آن ممکن است اشکال ندارد ، واگر مشترى آن را براى کارى بخواهد که شرطش پاک بودن است مثلا خوراکى باشد که مى خواهد آن را بخورد لازم است فروشنده نجاست آن را به مشترى بگويد ، ولى اگر لباش است گفتن لازم نيست اگر چه مشترى با آن نماز بخواند زيرا که در نماز طهارت طاهرى بدن ولباس کافى است .

مسأله 2054 :

اگر چيز پاکى مانند روغن ونفت که آب کشيدن آن ممکن نيست نجس شود اگر آن را براى کارى بخواهند که شرطش پاک بودن است ملا روغن را براى خوردن بخواهند بايد نجاست آن را به مشترى بگويند ، واگر براى کارى بخواهند که شرط آن پاک بودن نيست مثلا بخواهند نفت نجس را بسوزانند لازم نيست نجس بودن آن را بگويند . در هر دو صورت فروش آن با فرض وجود شرائط صحت معامله اشکال ندارد .

مسأله 2055 :

خريد وفروش دواهاى نجس اگر منفعت محلله که مشروط به طهارت نيست دارد جائز است وصحيح والا فاسد است ، ولى اگر پول را براى طرف آن يا براى زحمت دوا فروش بدهند اشکال ندارد .

مسأله 2056 :

خريد وفروش روغن ودواهاى روان وعطرهايى که از ممالک غير اسلامى مى آورند ، اشکال ندارد ولى روغنى را که از حيوان بعد از جان دادن آن مى گيرند ، چنانچه در شهر کفار از دست کافر بگيرند واز حيوانى باشد که اگر رگ آن را ببرند خون از آن جستن مى کند ، جنس است ومعامله آن باطل مى باشد .

مسأله 2057 :

اگر روباه ومانند آن را بغير دستورى که در شرع معين شده کشته باشند ، يا خودش مرده باشد خريد وفروش پوست آن حرام ومعامله آن باطل است . / صفحة 352 /

مسأله 2058 :

خريد وفروش گوشت وپيه وچرمى که از ممالک غير اسلامى مى آورند ، يا از دست کافر گرفته مى شود باطل است ، ولى اگر انسان بداند که آنها از حيوانى است که به ستور شرع کشته شده ، خريد وفروش آنها اشکال ندارد .

مسأله 2059 :

خريد وفروش گوشت وپيه وچرمى که از دست مسلمان گرفته شود اشکال ندارد . ولى اگر انسان بداند که آن مسلمان آن را از دست کافر گرفته وتحقيق نکرده است که از حيوانى است که به دستور شرع کشته شده يا نه ، معامله آن باطل است .

مسأله 2060 :

خريد وفورش مسکرات حرام ومعامله آنها باطل است مگر مسکرات مستحدثه که شرب ، منفعت مقصوده از آنها نيست وفوائد ديگر دارد .

مسأله 2061 :

فروختن مال غصبى باطل است . وفروشنده بايد پولى را که از خريدار گرفته به او برگرداند .

مسأله 2062 :

اگر خريدار قصدش اين باشد که پول جنس را ندهد معامله صحيح است ولى فروشنده خيار فسخ دارد ومى تواند معامله را بهم بزند .

مسأله 2063 :

اگر خريدار بخواهد پول جنس را بعدا از حرام بدهد ، معامله صحيح است ولى بايد مقدارى را که بدهکار است از مال حلال بدهد .

مسأله 2064 :

خريد وفروش آلات لهو که منافع آن ممحض در لهو است مثل تار وساز ، حتى سازهاى کوچک حرام است .

مسأله 2065 :

اگر چيزى را که مى شود استفاده حلال از آن ببرند به قصد اين بفروشد که آن را در حرام مصرف کنند مثلا انگور را به اين قصد بفروشند که از آن شراب تهيه نمايند ، معامله آن اشکال ندارد .

مسأله 2066 :

خريد وفروش مجسمه حرام نيست وهمچنين خريد وفروش صابون که روى آن مجسمه دارد ، اگر چه مقصود معامله صابون ومجسمه هر دو صابون که روى آن مجسمه دارد ، اگر چه مقصود معامله صابون ومجسمه هر دو هم باشد .

مسأله 2067 :

خريدن چيزى که از قمار ، يا دزدى ، يا معامله باطل تهيه شده / صفحة 353 / حرام است . واگر کسى آن را بخرد . بايد به صاحب اصلش بر گرداند .

مسأله 2068 :

اگر روغنى را که با پيه مخلوط است بفروشد ، چنانچه آن را معين کند مثلا بگويد اين يک من روغن را مى فروشم ، معامله به مقدار پيهى که در آن است باطل مى باشد وپولى که فروشنده بارى پيه آن گرفته مال مشترى وپيه مال فروشنده است ومشترى مى تواند معامله روغن خالصى را هم که در آن است بهم بزند ولى اگر آن را معين نکند بلکه يک من روغن بفروشد ، بعد روغنى که پيه دارد بدهد ، مشترى مى تواند آن روغن را پس بدهد وروغن خالص مطالبه نمايد .

مسأله 2069 :

اگر مقدارى از جنسى را که با وزن يا پيمانه مى فروشند ، به زيادتر از همان جنس بفروشد ، مثلا يک من گندم را به يگ من ونيم گندم بفروشد ، ربا وحرام است ، بلکه اگر يکى از دو جنس ، سالم وديگرى معيوب ، يا جنس يکى خوب وجنس ديگرى بد باشد ، يا با يکديگر تفاوت قيمت داشته باشند ، چنانچه بيشتر از مقدارى که مى دهد بگيرد ، باز هم ربا وحرام است ، پس اگر مس درست را بدهد وبيشتر ار آن مس شکسته بگيرد ، يا برنج صدرى را بدهد وبيشتر از آن برنج گرده بگيرد يا طلاى ساخته را بدهد وبيشتر از آن طلاى نساخته بگيرد ، ربا وحرام مى باشد .

مسأله 2070 :

اگر چيزى را که اضافه مى گيرد غير از جنسى باشد که مى فروشد ، مثلا يک من گندم به يک من گندم ويک قران پول بروشد باز هم ربا وحرام است بلکه اگر چيزى زيادتر نگيرد ولى شرط کند که خريدار عملى براى او انجام دهد ربا وحرام مى باشد بنا بر احتياط .

مسأله 2071 :

اگر کسى که مقدار کمتر را مى دهد چيزى علاوه کند ، مثلا يک من گندم ويک دستمال را به يک من ونيم گندم بفروشد ، اسکال ندارد . وهمچنين است اگر از هر دو طرف چيزى زياد کنند مثلا يک من گندم ويک دستمال را به يک من ونيم گندم ويک دستمال بفرشد .

مسأله 2072 :

اگر چيزى را که مثل پارچه يا متر وذرع مى فروشند ، يا چيزى / صفحة 354 / راکه مثل گردووتخم مرغ باشماره معامله مى کنند ، بفروشد وزيادتر بگيرد مثلا ده تاتخم مرغ بدهدويازده تا بگيرد اشکال ندارد .

مسأله 2073 :

جنسى را که در بعضى از شهرها با وزن ، يا پيمانه مى فروسند ودر بعضى از شهرها با شماره معامله مى کنند ، جايز نيست که آن جنس را به زيادتر از آن بفروشند در شهرهايى که با پيمانه يا وزن معامله مى کنند وجايز است در شهرهايى که با شماره مى فروشند .

مسأله 2074 :

اگر چيزى را که ميفروشد وعوضى را که مى گيرد از يک جنس نباشند زيادى گرفتن اشکال ندارد ، پس اگر يک من برنج بفروشد ودو من گندم بگيرد معامله صحيح است .

مسأله 2075 :

اگر حنسى را که مى فروشد وعوضى را که مى گيرد ، از يک چيز عمل آمده باشند ، بايد در معامله زيادى نگيرد ، پس اگر يک من روغن بفروشد ودر عوض آن يک من ونيم پنير بگيرد ، ربا وحرام است ، واحتياط واجب آن است که اگر ميوة رسيده را با ميوه نارس معامله کند زايادى نگيرد .

مسأله 2076 :

جو وگندم در ربا يک جنس حساب مى شوند ، پس اگر يک من گندم بدهد ويک من وپنج سير جو بگيرد ، ربا وحرام است ونيز اگر مثلا ده من جو بخرد که سر خرمن ده من گندم بدهد ، چون جو را نقد گرفته وبعد از مدتى گندم را مى دهد مثل آن است که زيادى گرفته حرام است .

مسأله 2077 :

اگر مسلمان از کافرى ربا بگيرد اشکال ندارد ، ونيز پدر وفرزند وزن وشوهر مى توانند از يکديگر ربا بگيرند