احياء موات
سوال 1263 :
شخصى 15 سال تلاش فراوان و مخارج بسيار , از زير کوه سنگى , براى زراعت و آبيارى آب بيرون آورده , آيا ان را مالک است يا از انفال و مشترکات مى باشد ؟
جواب :
کسى که زمين را حفر کرده و آب را خارج نموده , مالک آب است .
و مقررات مربوط به حفظ نظام نيز بايد رعايت شود , واللّه العالم .
سوال 1264 :
مزرعه اى که آب آن مى خشکد و قريب بيست سال زمينهاى آن بدون کشت و زرع مى ماند آيا از ملکيت مالک اولى خارج مى شود يا خير ؟
جواب :
چنانچه مالک اولى اعراض ننموده زمين به ملکيت او باقى است ,واللّه العالم .
سوال 1265 :
چـاه آبى را چند نفر بطور شراکتى حفر مى کنند و شراکت به اين صورت است که نصف آن مال يک نفر و بقيه مال عده اى ديگر ان يک نفرى که نصف را مالک است خودش کارنمى کند بلکه افـرادى را سـر کـار مـى گذارد و زمينهاى بايرى راآباد مى کنند در حال حاضر مقدارى زمين را درخـتـکارى کردندو مقدارى زمين هست که قريب بيست سال قبل يک دفعه کشت شده و از آن زمان تا بحال ديگر کشت نشده ايا اين زمين که الان به صورت باير افتاده است ملک کسى است که بـيـسـت سال قبل يک دفعه کشت کرده يا خير و اگر ملک او نيست اهل آن آبادى مى توانند آن را تصرف کنند يا خير ؟
جواب :
چـنـانـچـه وسـائل کشت مهيا بوده ولى شخص اول اعتنائى به کشت نداشته احياء آن زمين براى ديگران جائز است , واللّه العالم .
سوال 1266 :
عـده اى از مـالـکـيـن اراضـى زراعى که هر کدام مثلا ده هکتاريا بيست و يا بيشتر زمين زراعـتـى دارنـد هر کدام از آنها مدعى هستند که محاذى زمين مان از يک طرف تا ريشه کوه و از طـرف ديگر تا رودخانه ملحق بزمين زراعتى ما مى باشد و ملک مااست در صورتى که از هر طرف چـنـد کـيلومتر تا کوه و رودخانه فاصله دارد و اينها اراضى طبيعى و سنگلاخ و علف رومى باشد و بـهمان شکلى که خلقت شده تغيير نکرده وهيچکس در آن کارى انجام نداده است , آيا مى شود از هـرطـرف چـنـد کيلومتر منابع طبيعى در ملکيت ملحق باشد به آن زمينهاى زراعتى با آن همه فـاصـلـه آيـا مـى تـوانـند همان منابع طبيعى را براى سکونت و خانه سازى به ديگران بفروشند و اگرآنهايى که نياز به مسکن دارند به مدعيان پول ندهند آيامى توانند مدعيان ممانعت کنند يا خير خـلاصه آيا چندين کيلومتر منابع طبيعى تابع زمين زراعى مى شود تقاضا مى شوددستور اسلام را بيان فرمائيد ؟
جواب :
صاحبان زمين هاى زراعتى در زمينهاى باير اطراف به مقدارمورد نياز در زراعت حق حريم دارند واگـر صاحبان حيواناتى در آنجا هم هستند زمينهاى بايد که مرتع است مورد حق آنهاست .
در هر صـورت حـريـم و مـرتـع ملک نيست و فقط متعلق حق است که ديگران نمى توانند با صاحب حق مزاحمت کنند ,واللّه العالم .
سوال 1267 :
اهل يک دهکده دست جمعى در دامنه کوهى خانه ساخته اند .
هر يک به اندازه عرض زمين خـود ـ کـه يـک سـوى آن کوه و سوى ديگرش خيابان است ـ از کوه راتصرف کرده اند .
و هر گونه تـصـرفـى را هـم انـجـام داده اند .
و به کسى هم اجازه استفاده از تصرفى خود نمى دهند .
يکى از صـاحـبان خانه ها به شهر ديگر مهاجرت کرده .
و کسى در طرف کوه خانه او خانه ساخته , و دست صاحب خانه به کوه کوتاه شده است .
آياشخص مهاجر مى تواند خانه او را خراب کند ؟
جواب :
در صورتى که قسمت مزبور ـ چنانچه ظاهر فرض سوال است آپشت خانه بوده و بعد از آن کوچه يا خـيـابـان نـبوده باشد , مالک خانه نسبت به آن حقى ندارد , مگر ان که خود آن قسمت را هم احيا نموده يا براى احيا تحجير کرده باشد , واللّه العالم .
سوال 1268 :
از وسـط زمـيـنـى کـه در گـذشته راه رفت و آمده نبوده الان يک خانواده براى خودش بخواهد راهى بگشايد , و براى رفت و آمد مردم قرار دهد , آيا صاحبان زمين حق جلوگيرى دارند ؟
جواب :
اگـر از زمـيـنـى کـه مـالک دراد بخواهند راه درست کنند , بايدصاحبان آن را راضى نمايند , و صاحبان آن حق ممانعت دارند .
بلى اگر عبور اتفاقى باشد و راه درست کردن نباشد در صورتى که ضررى به حاصل نداشته باشد و اراضى وسيعه باشد ,مانعى ندارد , واللّه العالم .
سوال 1269 :
شـخـص در زمـيـن خـود درخـت مى نشاند .
سپس از ريشه آن که در زمين همسايه است درخت مى رويد , آيا درخت روييده از آن صاحب درخت است يا زمين ؟
جواب :
مـلک صاحب درخت است ولکن صاحب زمين حق مطالبه قلع آن نهال را دارد .
و اگر قلع نکرد , خود صاحب زمين مى تواند قلع کند , واللّه العالم .
سوال 1270 :
زمـيـنـى زراعـى در اثـر جـا به جايى زمين حرکت کرده و برروى زمين همسايه اش قرار گرفته , کدام يک مى توانند صاحب آن باشند ؟
جواب :
هر شخص مالک مکان سابق زمينش است در صورت بقاء آن مکان .
مثلا زمين زيد که ما بين زمين عمرو و بکر بود , به واسطه زلزله خاکهايش به زمين ديگرى رفت , درست است , ولى جاى آن خالى است , همين مکان خالى مال زيد است و مى تواند خاکها رابرگرداند , واللّه العالم .
سوال 1271 :
چـنـديـن هـکتار زمين به دست گروهى کشاورز پشت اندرپشت کار کرده و آن را احيا و کشت مى کرده اند , ولى در رژيم گذشته تعدادى خان آمدند و آنها را به تصرف خويش درآوردند .
حـتى حمام و مسجد ـ در نتيجه با قرار دادهايى به کشاورزان صاحبان اصلى آنان اجاره مى داده و انـدک اجاره بهايى نيز مى پرداختند .
در حالى که لحظه اى روى زمين ها کارنکرده بودند .
با توجه به روايت : (( من احيا مواتا من الارض فهى له .. .
)) و بنابر شرع , اين زمينها از آن کيست ؟
جواب :
چنانچه کشاورزان با پدرانشان براى خودشان احيا کرده اند , به سبب احيا مالک شده اند .
و اگر به وکالت از ديگرى احيا کرده اند ,ملک موکل گرديده است , واللّه العالم .
سوال 1272 :
ما سه نفر کشاورز به يارى هم و با وام قناتى را کنده ايم تا ازآن براى کشاورزى بهره بگيريم , آيـا يـک گـروه از مـردم روسـتـا وارگـانـى مى توانند از آن آب بدون اجازه ما لوله کشى کرده واستفاده نمايند ؟
جواب :
کسانى که غير از حق شرب سهمى از قنات مذکور ندارند و يااصلا حتى حق شرب هم ندارند , نمى توانند بدون رضايت مالکين قنات تصرفى مانند لول کشى و امثال آن بنمايند , واللّه العالم .
سوال 1273 :
سوقه قناتى از باغى عبور مى کند صد متر پايين تر سيل وارد آن شده و قنات را بسته است .
مـالـکـان قـنات در گشودن آن , يک سال و نيم سهل انگارى کرده اند .
در نتيجه آب قنات از زير سنگچين چاه مخفى که در ميان باغ بوده فرو رفته است .
اين خسارت به عهده صاحب باغ است يا صاحب قنات ؟
جواب :
چـنـانـچه چاه مخفى مربوط به صاحبان قنات است , و به واسطه سهل انگارى آنها چاه فرو ريخته است , صاحب باغ ضمانى ندارد , واللّه العالم .
سوال 1274 :
قناتى از باغى مى گذرد .
دو حلقه چاه آن , در اثر سيل مسدود شده است .
صاحب قنات دو حلقه چاه ديگر در ميان باغ حفر کرده است , آيا حق داشته ؟
جواب :
صـاحـب قنات پس از مسدود شدن چاه ها حق تعمير و بازگشايى آنها را دارد .
ولى حق ندارد چاه ديگرى در آن باغ احداث نمايد ,مگر با رضايت صاحب باغ , واللّه العالم .