شرايط مجاز و غير مجاز
سوال 613 :
با توجّه به اين که در قانون مدنى، نکاح اعمّ از دائم و منقطع مى باشد، در صورتى که زوج شروط مندرج در عقد نامه را پذيرفته باشد، و ازدواج مجدّد (اعم از دائم يا منقطع) نمايد، آيا زوجه مى تواند تقاضاى طلاق کند؟ آيا همسر ديگر، شامل نکاح موقّت هم مى شود؟ آيا در صورت اثبات و تحقّق تخلّف، دادگاه مى تواند حکم فسخ نکاح را صادر نمايد؟
جواب :
شرط مزبور منصرف به ازدواج دائم است، و شامل عقد موقّت کوتاه مدّت نمى شود. ولى اگر عقد موقّت براى مدّت طولانى، مثلا چند سال باشد، زن (طبق شرايط عقد نامه) وکيل در طلاق خواهد بود.
سوال 614 :
دوشيزه اى بطور رسمى به عقد همسرش در آمد. زوج علاوه بر شروط ضمن عقد نکاح، شرط زير را نيز متعهّد گرديد:
«در ضمن عقد خارج لازم شرط شد که هر زمان زوج خانه ملکى تهيّه نمود، دو دانگ آن را به طور رسمى به زوجه انتقال دهد.» على رغم مرسوم بودن چنين شرطى در محاضر، وکيل زوج ادّعاى باطل بودن آن را مى نمايد. لطفاً در اين رابطه بفرماييد: با توجّه به اين که مشروط در عقد فوق ملک به عنوان عام نبوده، بلکه به صورت خانه بوده، و آن هم به صورت دو دانگ از شش دانگ تعيين شده است. آيا باز هم شرط مورد نظر مجهول و باطل است؟
جواب :
با توجّه به اين که مشخّصات خانه از نظر متراژ و قيمت و مانند آن تعيين نشده، شرط مجهول بوده و خالى از اشکال نيست. بهتر آن است طرفين در مورد خانه با هم مصالحه کنند.
سوال 615 :
اگر مردى قبل از جارى شدن صيغه عقد، و به هنگام گفتگوهاى مقدّماتى ازدواج، توافقنامه هاى شروط ضمن عقد کتبى با دختر امضا کند، که متضمّن شروط رفتارى و فعلى باشد. يعنى در زندگى اين کار را بکند يا نکند، و مخالف مقتضاى عقد هم نباشد. از جمله «با دار و ندار شوهر بسازد» و «تا قبل از بچّه دار شدن و سر و سامان گرفتن زندگى، ما بقى مهريّه را از او مطالبه نکند» و دختر پس از گفتگو و مطالعه آنها، کتباً بنويسد: «من با تمام آنها موافقم» و امضا کند. ولى اين شرط در ذيل قباله رسمى نوشته نشود. آيا اين شروط اعتبار و سنديّت دارد؟ اگر زن جهت فريب و جلب رضايت مرد آنها را قبول کرده، ولى پس از ازدواج تخلّف و عهد شکنى کند، و آنها را به تمسخر بگيرد، و سه ماه بعد از عروسى مهريّه خود را به اجرا بگذارد، با توجّه به اين که با عدم قبول شروط، عقد واقع نمى شد، وضعيّت اين عقد چگونه است؟ آيا زوجه تدليس کرده است؟ آيا وى مى تواند على رغم اين که سه دانگ از منزل مسکونى به نام وى شده، و مبالغ هنگفتى طلاجات و جواهرات و بقيّه اقلام مهريّه خود را گرفته، بقيّه آن را طلب کند؟ آيا منزل مسکونى و محلّ کسب شوهر از مستثنيات دين و مهر زوجه محسوب مى شود؟
جواب :
هرگاه قبلا توافق بر شروطى شده و طرفين آن را امضا کرده اند، سپس عقد خوانده شده، اين شروط لازم الاجرا است. و به اصطلاح فقهى از قبيل شروط مبنىّ عليها العقد است.
سوال 616 :
شخصى به شرط آن که همسرش بچّه دار شود با وى ازدواج نموده، و تصريح مى کند که در صورت تخلّف او را طلاق خواهد داد. آيا چنين شرطى صحيح است؟
جواب :
با توجّه به اين که جلوگيرى از بچّه دار شدن امر حرامى نيست، اين شرط هم شرط حرامى نمى باشد. ولى سزاوار است در غير موارد ضرورت چنين شرطهايى نکنند.