نيابت
سوال 482 :
ـ پدرم وصيت کرده که حدود /000/150 تومان از اموالش را براى او حج بجاآورم.باتوجه به اينکه کل اموال پدرم براى حج کفايت نمى کند وقبلا ثبت نام نکرده است. وقدرت رفتن به حج را نيزنداشته است. فعلا وظيفه چيست؟
جواب :
در فرض سوال، حج واجب نيست. و چنانچه همه ورثه راضى باشند. يک حج ميقاتى براى او انجام دهيد. و در غير اين صورت مبلغ مورد وصيت را مثل ساير ترکه ميت بين ورثه تقسيم کنيد.
سوال 483 :
ـ شخصى وصيت کرده که بعد از فوتش درختهايش را براى حج او مصرف کنند، در حالى که آنها 51 خرج حج امروز را ندارد، وظيفه چيست؟
جواب :
اگر حج بر او واجب بوده و غير از درختها اموال ديگرى داشته که مجموعاً براى حج کافى است، لازم است همه را در حج صرف کنند. و اگر حج بر او واجب نبوده درختها را در کار خير به نيّت ميت مصرف کنند.
سوال 484 :
ـ شخصى براى حج مستحبى مبلغ معينى را وصيت کرده، و آن مبلغ حتى براى حج ميقاتى کفاف نمى دهد، وظيفه چيست؟
جواب :
در فرض سوال آن مبلغ را به نيت موصى در کارهاى خير مصرف کنند. بلى اگر وصيت مقيد به انجام حج بوده است با فرض عدم کفاف براى حج، وصيت باطل است و آن مبلغ طبق احکام ارث بين ورثه تقسيم مى شود.
سوال 485 :
ـ دخترى که تنها وارث زمين هاى پدر بوده و فوت کرده و قسمتى از ماترکش را اختصاص به نماز و روزه داده، آيا حج بر او واجب بوده است؟
جواب :
چنانچه با فروش قسمتى از زمين و صرف در حج، مخارجش تأمين مى شده و شرايط ديگر استطاعت وجود داشته، لازم است از ترکه او حجى
----------
(صفحه209)
براى او انجام گيرد. اگر چه ميقاتى باشد.
سوال 486 :
ـ پدرم در سال 1363 براى حج ثبت نام کرده و در همان سال مستطيع هم بوده است. ايشان وصيت کرده اند که بعد از فوت، اينجانب به نيابت از ايشان به حج بروم. حال که پدرم فوت کرده است با توجه به اينکه خودم ماهيانه سى هزار تومان حقوق مى گيرم و فيش پدرم را نيز به نام خودم منتقل کرده ام و قبلاً نيز مستطيع نبوده ام و فعلاً هم قادر بر پرداخت مبلغى بالغ بر چهار صدهزار تومان نيستم. و با توجه به اينکه با اجازه حضرتعالى بر تقليد از حضرت امام(ره) باقى هستم و با توجه به شرايط مذکور آيا مى توانم به نيابت از پدرم حج به جا آورم؟
جواب :
به نظر اينجانب حج شما به نيابت از پدرتان صحيح و مجزى است ولو اينکه خود شما هم مستطيع باشيد. ولى اگر شما قدرت مالى داشته باشيد و بتوانيد پول بدهيد تا ديگرى از طرف پدرتان حج بجا آورد و شما هم با فيش پدرتان حج براى خودتان بجا آوريد در اين صورت مطابق احتياط و مطابق نظر حضرت امام(ره) مى باشد. اما اگر قدرت مالى نايب گرفتن براى پدر را نداريد. در اين صورت شما مستطيع نيستيد. و حتى به نظر مرحوم امام(ره) نيز حج نيابتى شما از پدرتان صحيح و مجزى است.
سوال 487 :
ـ کسانى که اجير شده و با فيش حج ميّت و به نيابت از وى به حج مى روند، اگر خود نيز تمام شرايط استطاعت را دارا باشند، بجز باز بودن راه، که آن هم با فيش حج ميّت حاصل شده است، چنانچه بتوانند مثلاً در مدينه يا جده (قبل از ميقات) براى متوفى نايب بگيرند و خودشان حج واجب خود را انجام دهند، تکليف چيست؟
جواب :
در فرض سوال وظيفه انجام حج نيابتى است. ولى اگر براى خود حج
----------
(صفحه210)
انجام دهند صحيح است. هر چند معصيت کرده اند. و نايب گرفتن براى متوفى در صورتى صحيح و مجزى است که مجاز در استنابه باشند.
سوال 488 :
ـ فيش حج متوفى، به مبلغ زيادى در بازار خريدارى مى شود، و به کمتر از آن مبلغ، مى توان براى ميت نايب گرفت، آيا مى توان از آن فيش براى رفتن به حج استفاده کرد، در حالى که مازاد قيمت آن متعلق به ورثه است و چنانچه ميّت وارث صغير داشته باشد، چطور؟
جواب :
چنانچه وصيتى نسبت به حج بلدى نداشته باشد. مى توان از ميقات براى ميت در صورت استقرار حج براى او استنابه کرد. و فيش را در اختيار ديگرى قرار داده و ما به التفاوت، بين همه ورثه طبق قانون شرع تقسيم گردد. و در اين فرض فرقى بين داشتن صغير يا نداشتن آن نيست. و در صورت نبودن وصيت و عدم استقرار حج با وجود صغير بايد سهم صغير از مجموع فيش به هر صورت رعايت شود.
سوال 489 :
ـ حج واجبى که در ذمه متوفى بوده آيا پسر بزرگش بايد ادا کند ؟ يا پسر کوچکش هم شرعاً جايز است بجا آورد؟
جواب :
اگر حج بر متوفى مستقر و واجب بوده. يعنى مى توانسته به حج برود و نرفته است. واجب است از اموال او برايش حج نيابتى انجام دهند. و اختصاص به پسر بزرگتر ندارد. و مى توانند هر کسى را نايب کنند. اگر چه از ميقات باشد.
سوال 490 :
ـ اگر متوفى وصيت مسلمى داشته باشد که وارث معينى حج او را ادا کند، آيا اين وصيت معتبر خواهد بود؟
جواب :
اگر اطمينان به وصيت داريد، بايد طبق وصيت عمل کنيد.
سوال 491 :
ـ کسى که تاکنون به حج نرفته است و اولين سفر اوست، آيا مى تواند (صفحه211)
از طرف شخص ديگرى براى انجام حج نايب شود؟
جواب :
بلى، مى تواند.
سوال 492 :
ـ کسى که هنگام پذيرفتن نيابت عذرى از انجام اعمال عمره و حج ندارد، ولى در بين اعمال عذرى برايش پيش آيد، آيا به نيابت او ضرر مى زند؟
جواب :
چنانچه پيش آمدن عذر بعد از شروع در اعمال پيش بينى نمى شده، نيابت مانعى ندارد.
سوال 493 :
ـ نايب پس از عقد اجاره بلافاصله از انجام بعض اعمال معذور شد، آيا نيابت او صحيح است؟ و از مصاديق عذر طارى است يا خير؟
جواب :
پس از انعقاد اجاره، نيابت صحيح است و عذر طارى محسوب مى شود.
سوال 494 :
ـ شخصى به نيابت وارد جده شده و نمى گذارند به مواقيت معروفه برود آيا عذر طارى محسوب مى شود و صحيح است که با نذر از جده محرم به عمره تمتع نيابى شود يا مجزى نيست؟
جواب :
در فرض سوال با نذر از جده محرم شود و در ادنى الحل احتياطاً تجديد احرام کند و نيابتش صحيح است.
سوال 495 :
ـ کسى به نيابت به حج بلدى اقدام مى کند ولى قبل از ميقات، شخص ديگرى را به جاى خود به عنوان عمل به نيابت به کار مى گيرد، آيا اذن منوب عنه لازم است؟ و در صورت عدم اذن، اين حج مجزى است يا خير؟
جواب :
در فرض سوال که ظاهراً منوب عنه زنده است، نايب گرفتن ديگرى براى وى کافى و مجزى نيست. مگر اينکه از طرف او در گرفتن نايب وکالت داشته باشد.
سوال 496 :
ـ اگر در حين نيابت، نايب معذور است و يقين به عذر دارد. ولى مى داند در اثناى عمل عذر او بر طرف مى شود (مثلاً قرائت نمازش را تصحيح
----------
(صفحه212)
مى کند) دراين صورت آيا احرام محقق گرديده؟ و آيا نيابت درست مى باشد؟
جواب :
نيابت و احرام او صحيح است.
سوال 497 :
ـ کسى که نمى تواند اعراب تلبيه را صحيح بگويد و يا حروف را از مخارج ادا کند، ولى با تلقين روحانى کاروان مى تواند صحيح بخواند، آيا مى تواند نايب شود؟
جواب :
در فرض سوال، نيابت مانعى ندارد.
سوال 498 :
ـ اگر نايب در حج تمتع در ارتکاب بعضى از محرمات مضطر باشد، نيابتش صحيح است؟
جواب :
بلى نيابتش صحيح است. ولى کفاره آن به عهده خودش مى باشد.
سوال 499 :
ـ آيا صحيح است که شخصى در بدو ورود به مدينه يا مکه ديگرى را وکالت و نيابت دهد که قربانى او را بخرد و به موقع، آن را ذبح کند و اگر هم در بين اعمال مشکلى براى او پيش آمد و نتوانست بعضى از اعمال خود را انجام دهد اين فرد اعمال او را انجام دهد؟
جواب :
وکالت و استنابه به نحو مذکور مانعى ندارد و اگر نايب اعمالى را که نيابت در آن صحيح است، به نيت منوب عنه انجام دهد صحيح و مبرءذمه است.
سوال 500 :
ـ کسى که نماز او از جهت قرائت کامل نبود نايب کسى در حج شد، ولى نمازهاى طواف را نايب گرفت و طبق نظر خود، مشکل را حل کرد، آيا اين حج از منوب عنه مجزى است؟
جواب :
اگر از قرائت صحيح معذور بوده، نيابت و احرام او باطل است.
سوال 501 :
ـ خدمه کاروانها و افرادى که به جهتى ديگر، شب عيد قربان را در مشعرالحرام نمى مانند و تنها براى انجام وقوف، از اذان صبح تا طلوع آفتاب به مشعر مى آيند و يا وقوف اضطرارى مشعر را بجا مى آورند، مى توانند در حج
----------
(صفحه213)
نايب شوند؟
جواب :
براى صحت نيابت، لازم است وقوف اختيارى مشعر را درک کنند و وقوف اضطرارى کافى نيست.
سوال 502 :
ـ بانوان که وقوف اختيارى مشعر را درک نمى کنند و قبل از طلوع فجر وارد منى مى شوند، آيا مى توانند از مرد يا زن نايب شوند؟
جواب :
در فرض سوال، مى توانند نايب شوند.
سوال 503 :
ـ اگر کسى بداند که شب عيد بايد همراه زنان و ضعفا قبل از طلوع فجر به منى برود، ولى مى تواند برگردد و وقوف اختيارى مشعرالحرام را درک کند. آيا مى تواند نيابت قبول کند؟
جواب :
مانعى ندارد و نيابت او صحيح است.
سوال 504 :
ـ شخصى استحباباً براى عمره تمتع محرم شده و پس از انجام اعمال عمره و محلّ شدن از آن، متوجه شده که بر پدرش حج واجب است، آيا مى تواند حج تمتع مستحبى خود را انجام ندهد و مجدداً از يکى از مواقيت، به نيابت پدرش محرم به احرام عمره تمتع شود و يا در همين فرض آيا مى تواند براى ديگرى اجير شود و حج تمتع استيجارى انجام دهد؟
جواب :
بايد حج خود را تمام کند ولى اگر معصيت کرد و براى ديگرى عمره و حج تمتع انجام داد اجاره و حج صحيح و مبرء ذمه منوب عنه مى شود و عمره تمتعى که براى خودش انجام داده بود باطل مى شود و طواف نساء هم براى آن لازم نيست.
سوال 505 :
ـ در فرض سابق اگر اجير شد آيا استحقاق اجرت تعيين شده را دارد؟
جواب :
بلى اجاره و حج صحيح است و استحقاق اجرت تعيين شده را دارد.
سوال 506 :
ـ شخص اجير شده که حج نيابتى ميقاتى انجام دهد. و چون مطمئن
----------
(صفحه214)
بوده که مى تواند بعداً به ميقات برود. لذا هنگام ورود عمره مفرده انجام داده و به طرف قرن المنازل رفته که از آنجا براى منوب عنه محرم شود. حکومت مانع شده لذا از همانجا به قصد منوب عنه محرم شده و وارد مکه شده است. تکليف اين شخص چيست؟
جواب :
عذر طارى در نيابت اشکالى ندارد. بنابراين حج نيابتى در فرض سوال مانعى ندارد و صحيح است.
سوال 507 :
ـ کسى که در انجام حج بلدى نيابت دارد، آيا در برگشت از سفر حج نيز بايد به شهر منوب عنه برگردد يا لزومى ندارد؟
جواب :
خير لازم نيست، مگر اينکه در ضمن عقد اجاره شرط شده باشد.
سوال 508 :
ـ کسى که در انجام حج بلدى نيابت دارد، چه مقدار از مستحبات مدينه و مکه را بايد به نيابت از منوب عنه انجام دهد؟
جواب :
به مقدار متعارف انجام دهد.
سوال 509 :
ـ کسى که حج نيابتى انجام مى دهد، آيا بايد طبق فتواى مرجع تقليد خود عمل کند، يا طبق فتواى مرجع منوب عنه؟
جواب :
طبق فتواى مرجع خودش عمل کند.
سوال 510 :
ـ آيا صحيح است که انسان حج را براى خود و به نيابت از مثلاً پدر و مادرش انجام دهد بطورى که هر سه نفر در يک حج شريک باشند؟
جواب :
در حج مستحبى مانعى ندارد.
سوال 511 :
ـ چنانچه نايب در حج تمتع پس از تمام اعمال حج بخواهد يک عمره مفرده بجاى آورد و نيت کند، مشترکاً يک عمره مفرده براى خودش و منوب عنه و پدر و مادر و... انجام دهد، آيا صحيح است؟
جواب :
بلى صحيح است.
----------
(صفحه215)
سوال 512 :
ـ آيا در حج و عمره مستحبى که به نيت غير انجام مى شود استنابه و وکالت لازم است؟
جواب :
در حج و عمره مستحبى تبرعى، اذن و استنابه لازم نيست.
سوال 513 :
ـ در مواردى که نيابت جايز است، مثل ذبح و رمى، نيابت تبرعى کافى است يا بايد با وکالت باشد؟
جواب :
نيابت تبرعى کافى نيست و بايد با وکالت باشد مگر در رمى که شخص معذور از استنابه است.
سوال 514 :
ـ اگر نايب از بعض اعمال حج معذور شد و نايب گرفت، نايب عمل را به نيابت نايب انجام دهد يا به نيابت منوب عنه؟
جواب :
نايب نيت کند عملى را که بر عهده نايب است انجام مى دهم.
سوال 515 :
ـ بعضى از خدمه کاروانهاى حج، مجبورند قبل از ايام تشريق جهت آماده سازى منى و عرفات و تهيه اتوبوس به خارج از شهر مکه رفته و بازگردند، آيا اين افراد مى توانند نيابت قبول کرده و حج نيابتى انجام دهند؟
جواب :
بلى، مى توانند حج نيابتى انجام دهند و از اين جهت مانعى ندارد.
سوال 516 :
ـ شخصى که قرائت نماز او صحيح نيست. و هر چه تلاش کرده نتوانسته آن را تصحيح کند. در عين حال به نيابت آمده و عمره تمتع را براى منوب عنه انجام داده، و بعد از تقصير متوجه مى شود از معذورين است که نيابتش درست نبوده است. حال تصميم مى گيرد شخص ديگرى را براى منوب عنه خود نايب بگيرد. و براى خود حج انجام دهد. با توجه به اينکه حکومت اجازه نمى دهد به مواقيت معروفه برود، اگر از مسجد تنعيم براى عمره تمتع محرم شود. از حجة الاسلام خودش کفايت مى کند يا خير؟ و نيز نايب گرفتن او چه صورت دارد؟
----------
(صفحه216)
جواب :
در فرض سوال، اگر شرايط وجوب حجة الاسلام را داشته باشد، حج او صحيح و از حجة الاسلام کفايت مى کند. و در اين فرض احرام او از تنعيم اشکال ندارد وصحيح است. استنابه او ازمنوب عنه خود در صورتى صحيح و مجزى است که ازطرف اومجازووکيل دراستنابه باشد. و اگر حج تمتع است نايب بايد در يکى از مواقيت معروفه محرم شود. والاّصحيحومجزى نيست.
سوال 517 :
ـ شخصى با فيش پدر يا مادرش نيابتاً به حج آمده، و چون از بعضى از اعمال معذور است يا قرائتش صحيح نيست فعلا متوجه شده که نيابتش صحيح نيست و حج بر پدر يا مادرش واجب نبوده، فعلا چه وظيفه اى دارد؟
جواب :
اگر شرايط استطاعت را دارد مى تواند براى خودش حجة الاسلام بجاآورد، والاّ حج مستحبى براى خود بجاآورد و ثواب آن را به پدر يا مادر خود اهدا کند.
سوال 518 :
ـ نايبى که در ماه ذى القعده يا ذى الحجه وارد مکه شده، قبل از آنکه براى منوب عنه خود محرم به احرام عمره تمتع شود، آيا مى تواند براى خودش عمره مفرده بجا آورد و بعد براى کار ضرورى به مدينه رفته و از آنجا براى منوب عنه خود محرم شود؟
جواب :
بلى مى تواند براى خود يا براى ديگرى عمره مفرده بجا آورد. ولى پس از آنکه محرم باحرام عمره تمتع براى منوب عنه شد، نمى تواند عمره مفرده ديگرى انجام دهد تا حج منوب عنه را اتمام کند.
سوال 519 :
ـ شخصى در مدينه منوره، ديگرى را اجير مى کند که براى پدر وى حج ميقاتى بجا آورد ولى مشخص نکرده است که از مسجد شجره محرم شود يا ميقاتهاى ديگر، آيا اجير مى تواند از مسجد شجره به نيّت عمره مفرده محرم شود و پس از آن به جحفه يا قرن المنازل برود و براى عمره تمتّع استيجارى محرم شود؟
----------
(صفحه217)
جواب :
چنانچه عقد اجاره انصراف و يا ظهور عرفى در احرام از خصوص مسجد شجره را نداشته باشد، اشکالى ندارد.
سوال 520 :
ـ نايب اگر از انجام حج تمتع معذور شد، و حج تمتع را به حج افراد بدل کرد. آيا اين حج از منوب عنه مجزى است؟
جواب :
مجزى است و بعد از آن لازم است يک عمره مفرده به نيت منوب عنه انجام دهد.
سوال 521 :
ـ نايب طواف نساء را به چه نيتى انجام دهد؟ به نيت خودش يا منوب عنه؟ و آيا فرقى بين نيابت در عمره مفرده و حج و طواف نساءِ تنها وجود دارد؟
جواب :
نايب بايد به نيت منوب عنه انجام دهد وفرقى بين موارد مذکوره نيست.
سوال 522 :
ـ شخصى که حج بر او مستقر شده و نمى تواند مکه برود و ناچار است نايب بگيرد، آيا مى تواند از ميقات نايب بگيرد؟
جواب :
بلى مى تواند از ميقات نايب بگيرد. گرچه بهتر اين است که از بلد کسى را اجير کند.