حکم دائم‌السفر، کثيرالسفر و کسى که شغل او سفر است
سوال 1 :
حکم نماز و روزه معلّمهائى که هر روز يا در هفته 3 روز به خارج از حدّ ترخّص شرعى مى‌روند، چيست ؟
جواب :
با فرض مذکور نماز آنها تمام است .
سوال 2 :
کسى که از طرف اداره مأموريّت دارد که، دو سال در شهر ديگرى مشغول کار شود و برگردد نماز او در اين مدّت قصر است يا تمام ؟
جواب :
به نظر ما حکم وطن را دارد و بايد نماز را تمام بخواند .
سوال 3 :
اگر شخصى شهرى را به عنوان وطن اتّخاذ کرد، آيا از همان ابتداى سکونت نماز را تمام بخواند يا حکم ديگرى دارد؟
جواب :
در اوّلين مرتبه قصد اقامه عشره کند و چند ماه مى‌ماند که عرفاً صدق کند که مى‌خواهد در آن مکان زندگى کند، ديگر احتياج به قصد اقامه ندارد .
سوال 4 :
منظور از وطن شرعى چيست ؟
جواب :
به نظر ما وطن شرعى ثابت نيست و ملاک همان وطن عرفى است که شخص تصميم داشته باشد در يک جائى بيش از دو سال بماند و مدّتى در آنجا سکونت کند که عرفاً بگويند مى‌خواهد در آنجا زندگى کند، وطن محسوب مى‌شود .
سوال 5 :
شخصى که ساکن روستا است و تمام سال تحصيلى هر روز جهت درس خواندن به شهر مى‌رود، نمازش چگونه است ؟
جواب :
کثيرالسفر است و بايد در سفر اوّل نماز را شکسته و در سفر دوّم جمع و در سفرهاى بعدى تمام بخواند .
سوال 6 :
کسى که وطنش قم است و از بروجرد هم عيال اختيار کرده و بنا دارد بطور مرتّب، هفته‌اى يک يا دو روز به بروجرد برود وظيفه او نسبت به نماز و روزه چيست ؟
جواب :
اگر قصد وطن دوّم را در بروجرد دارد، بايد در مرتبه اوّل که قصد مى‌کند مقدارى بماند که عرفاً صدق کند که وطن اوست، بعد هفته‌اى دو روز در بروجرد بماند اشکال ندارد و يا اگر هر هفته دو مرتبه يا بيشتر مسافرت مى‌کند به بروجرد مصداق کثيرالسفر است و نماز را تمام بخواند .
سوال 7 :
برادران مأمورين نيروى انتظامى که کارشان گشت زنى با اتومبيل در محدوده بيش از چهار فرسخى خارج از شهر مى‌باشد، حکم نماز و روزه آنها چگونه است با دو فرض آن که شهر، وطن اصلى يا غير اصلى باشد ؟
جواب :
ظاهراً حکم کثيرالسفر را دارند و تا زمانى که ده روز در محلّ زندگى نمانند در مسافرت نماز آنها تمام است و اگر ده روز در محلّ زندگى بمانند، بايد سفر اوّل را شکسته بخوانند و در سفر دوّم احتياطاً جمع بخوانند .
سوال 8 :
شخصى وطن او روستا است و زندگى مى‌کند، حال در شهر که مسافت آن تا روستا بيش از چهار فرسخ است، خانه‌اى خريده و چند روز يکبار به شهر مى‌رود، نماز و روزه او در شهر چه حکمى دارد ؟
جواب :
در صورتى که در هر هفته بيش از دو بار به شهر برود، نماز او تمام است و الاّ بايد نماز را شکسته بخواند و داشتن منزل ملاک نيست .
سوال 9 :
آيا ملاک در تمام خواندن نماز و گرفتن روزه کثيرالسفر بودن است يا اين که شغل بايد در سفر باشد ؟
جواب :
به نظر ما هر کدام، مى‌تواند ملاک براى تمام خواندن نماز و گرفتن روزه باشد .
سوال 10 :
بعضى از شرکتهاى ايرانى با کشورهاى ديگر قراردادى منعقد نموده که در هر دوره تعدادى از کارکنان به مدّت يکماه و حدّاکثر سه ماه به آن کشور جهت مأموريت محوّله اعزام مى‌گردند، که محلّ اقامت و محلّ کار آنان در دو شهر مختلف قرار گرفته و فاصله دو شهر از مسافت شرعى خارج مى‌گردد و لذا در خصوص اقامه نماز و فريضه روزه در ماه مبارک رمضان، نظر مبارک چگونه است ؟
جواب :
در صورتى که در محلّ خودشان هفته‌اى دو بار مسافرت کنند که کثيرالسفر شوند، در اين صورت مى‌توانند در آنجا هم تحت اين عنوان نماز را تمام و روزه را هم بگيرند و الاّ مشکل است که ابتداءً نماز را تمام و روزه را بگيرند .
سوال 11 :
شخص کثيرالسفرى )من شغله فى السفر( که بين دو شهر تردّد دارد، چنانچه به مأموريت کوتاه مدّت يا بلند مدّت مثل اردو و سمينار و غيره در رابطه با شغل مى‌رود، وضعيّت نماز و روزه او در محلّهاى مذکور چگونه است ؟ و اين شخص اگر هنگام اذان ظهر )هنگامى که بين دو محلّ تردّد دارد( بين راه باشد تکليف نماز و روزه‌اش چيست ؟ اگر وضعيّت کار او بگونه‌اى باشد که بايستى مرتّباً بين چند محلّ )بيش از مسافت شرعى( سرکشى و نظارت کند در اين صورت حکم نماز و روزه‌اش چگونه است ؟
جواب :
اگر شخصى باشد که کثيرالسفر بر او صادق است و تا مادامى که اين وصف وجود دارد، کلّيه مواردى که در سوال ذکر شده نمازش تمام است .
سوال 12 :
آيا سربازان وظيفه که در طول خدمت سربازى به رانندگى اشتغال دارند، رانندگى براى آنها شغل تلقّى شده و مصداق من شغله السفر بوده، نماز آنها تمام است ؟
جواب :
فرقى ميان سرباز و غير آن نيست اگر شغلش رانندگى باشد، نماز آنها تمام است .
سوال 13 :
کسى که راننده است، امّا بيشتر اوقات در داخل محدوده محلّ، کار رانندگى مى‌کند و بر حسب اتفاق گاهى اوقات در رابطه با شغلش بيش از مسافت شرعى را طىّ مى‌کند، آيا نمازش تمام است ؟
جواب :
اگر بگونه‌اى باشد که هر دو سه روز به مسافت شرعى سفر مى‌کند، حکم راننده را که نمازش تمام است، دارد ولى اگر هميشه در شهر است گاهى در بيش از ده روز به مسافت مى‌رود، بايد نماز شکسته بخواند زيرا عرفاً او را راننده سفر نمى‌دانند .
سوال 14 :
کسى که در غير وطن خود ساکن شده و هر روز مسافتى کمتر از 22/5 کيلومتر را طىّ مى‌کند، نماز و روزه‌اش چگونه است و اگر فاصله دو محلّ بيش از مسافت شرعى باشد، چه حکمى دارد ؟
جواب :
خروج از محلّ جديد به محلّ دوّم کمتر از مسافت باشد، يا بيشتر در صورتى که شغلش سفر باشد، مثل راننده يا کثيرالسفر نماز تمام است در غير آن، وظيفه شکسته خواندن نماز است تا مادامى که محلّ جديد حکم وطن نشده باشد و يا قصد اقامه يا خواندن نماز چهار رکعتى نکرده باشد و الاّ در فرض کمتر از مسافت نماز تمام است .
سوال 15 :
مسافر از چه روزى دائم‌السفر مى‌شود و روز چندم بايد تمام بخواند ؟
جواب :
ملاک در دائم‌السفر شدن، تعدّد سفر است نه روز، پس در سفر اوّل نماز را شکسته مى‌خواند در صورتى که سفر از وطن باشد، يا جائى که قصد اقامه ده روز را از اوّل داشته باشد و در سفر دوّم احتياطاً جمع بين قصر و اتمام و در سفر سوّم تمام بخواند .
سوال 16 :
افرادى که در خارج از قم در حدّ مسافت حدود 3 يا 4 سال بعنوان معلّمى مأمورند و در هفته يک روز هم اياب و ذهاب مى‌کنند و نمى‌توانند قصد ده روز نمايند، نماز را چگونه بخوانند ؟
جواب :
اگر هفته‌اى يکبار رفت و آمد کنند، بنظر ما نماز شکسته است ولى اگر دو بار يا بيشتر در هفته باشد، دائم‌السفر مى‌شود و نمازش تمام است مگر اين که مدّتى در آنجا مانده باشد و آن محلّ را وطن خود قرار دهد که در اين صورت حتّى در فرض اوّل هم نماز تمام است .
سوال 17 :
اگر فردى را که راننده است و شغل او رانندگى است در يکى از شهرها توسط پليس بعللى بازداشت شد، در اين مدّت وظيفه او از نظر نماز و روزه چه مى‌باشد ؟
جواب :
تا ده روز نشده نماز او تمام و روزه را بايد بگيرد و بعد از ده روز بنظر ما، احتياط واجب جمع است به اين که نماز را هم تمام و هم شکسته بخواند و روزه را بگيرد و بعداً قضاى آن را هم بجا آورد .
سوال 18 :
در رساله عمليه آمده است که يکى از شرايط قصر نماز آن است که شغل مکلّف مسافرت نباشد سوال اين است که در بعضى زبانها هست که اين شرط هم داراى چند شرط ديگرى است مثل آنکه هر ده روز يکبار مسافرت کند و يا اين که تا سه ماه استمرار داشته باشد آيا اينها درست است يا خير ؟
جواب :
بنظر ما بايد هر هفته لااقل دو بار مسافرت کند تا دائم‌السفر شود، اين عمل عرفاً بايد تا مدّت مديدى مثلاً پنج ماه يا بيشتر انجام گيرد، امّا اگر کمتر از اين مقدار باشد، بايد با خواندن نماز جمع، احتياط کند مگر آنکه کم بودن به اندازه يک ماه باشد که در اين صورت نماز شکسته است .
سوال 19 :
اينجانب فردى کارمند مى‌باشم و بنا به اقتضاء شغلى خود گاهى از طرف اداره به مأموريت اعزام مى‌شوم )به طور متوسط در ماه ده روز( آيا شغل اينجانب جزء مشاغل کثيرالسفر مى‌باشد و نماز و روزه اينجانب چگونه است ؟
جواب :
کثيرالسفر شدن همانگونه که در رساله آمده منوط به اين است که لااقلّ در هر هفته دو بار مسافرت نمايد پس اگر کمتر شد و لو اين که در هر سفرى ده روز بماند و قصد اقامه نکند نماز شکسته است .
سوال 20 :
آيا راننده‌اى که در ايّام سال شغلش رانندگى است و در محدوده سه يا چهار فرسخى محلّ، کار مى‌کند و گاه گاهى به جاى دورترى مى‌رود )مثلاً صد فرسخى( آيا نمازش تمام است يا شکسته ؟
جواب :
در صورتى که رانندگى شخص در محدوده کمتر از چهار فرسخى باشد، حکم شخص معمولى را دارد در اين که بايد براى سفرهاى بيش از حدّ مسافت يا سفر اوّل شکسته، سفر دوّم جمع و سفر سوّم تمام بخواند و اگر در محدوده بيش از چهار فرسخ باشد حکم دائم‌السفر را دارد