حجّ نيابتى
مسأله 11- جايز است کسى را از طرف ميّت براى حجّ واجب، يا مستحب، اجير کند، امّا از طرف کسى که زنده است فقط براى حجّ مستحبّى مى توان اجير کرد، مگر کسانى که حج بر آنها واجب شده باشد و بر اثر کوتاهى، آن را به جا نياورده اند، و اکنون به خاطر بيمارى يا پيرى و ناتوانى قادر بر حج نيستند، در اين صورت واجب است نائب بگيرند، امّا اگر وقتى استطاعت مالى پيدا کرده استطاعت جسمى نداشته، و يا طريق رفتن براى او باز نبوده حج بر او واجب نيست، و گرفتن نائب نيز واجب نمى باشد، چه در حيات باشد و چه بعد از مرگ او.
مسأله 12- زن مى تواند از طرف مرد، و مرد مى تواند از طرف زن نيابت کند، و هر کدام بايد وظيفه خودشان را در چنين حجّى رعايت کنند; اگر زن است وظايف زنان را به جا آورد، و اگر مرد است مطابق وظائف مردان، ولى بهتر آن
[22]
است که زن براى زن و مرد براى مرد نيابت کند.
مسأله 13- کسى که حجّ واجب بر او است جايز نيست از طرف ديگرى اجير براى حج شود; ولى اگر اين کار را کند حجّ نيابتى او صحيح است هرچند گناه کرده است. و کسى که مستطيع نيست مى تواند حجّ نيابتى به جا آورد و با رسيدن به مکّه از اين طريق مستطيع نمى شود.
مسأله 14- هرگاه کسى براى حج اجير شود و تعيين نکنند در چه سالى بايد انجام دهد، وظيفه او اين است که در اوّلين سال انجام دهد.
مسأله 15- جايز است براى انجام حجّ واجب از طرف ميّت کسى را اجير کنند که از «ميقات» حج را به جا آورد، و پول آن از اصل ترکه خارج مى شود; ولى اگر وارثها اجازه دهند مى توان از طرف او حجّ «بلدى» انجام داد (يعنى کسى اجير شود که از همان شهرى که ميّت در آن بوده حج به جا آورد) ولى تفاوت حجّ بلدى و ميقاتى را فقط وارثان کبير مى توانند بپردازند.
[23]
مسأله 16- «نائب» بايد مسائل حج را بداند، ولى لازم نيست قبلاً حج به جا آورده باشد. و کسانى از خدمه کاروان يا مانند آنها که از اوّل مى دانند قادر به درک وقوف اختيارى مشعر يا مانند آن نيستند مى توانند نيابت قبول کنند.