اسرار حج

اسرار حج

بدون شک ثوابهاى عظيم و فوق العاده اى که براى حج در اخبار بالا و ساير روايات آمده، و همچنين کيفرهاى سختى که براى ترک آن در قرآن مجيد و روايات اسلامى ذکر شده، همه به خاطر اسرار و فلسفه هاى مهمّى است که اين عبادت بزرگ اسلامى دارد.

قرآن مجيد در يک جمله کوتاه و بسيار پرمعنى درباره حج مى فرمايد: «لِيَشْهَدُوا مَنافِعَ لَهُمْ; (مردم را دعوت به حج کن) تا شاهد منافع گوناگون خويش باشند!»(1)

اين منافع، فراوان است که در روايات معصومين(عليهم السلام) به آن اشاره شده، از جمله:

1- تربيت نفوس و تهذيب اخلاق و تقويت پايه هاى تقوى و خلوص است، تعبيرى که در احاديث بالا آمده بود که حجّ مقبول سبب مى شود انسان از تمام گناهانش خارج

1- سوره حج، آيه 28.

[13]

شود و همانند روزى که از مادر متولّد شده گردد، دليل روشنى براى تأثير حج بر پاکى دل و صفاى روح و زدودن آثار گناهان يک عمر است، البتّه اين فايده بزرگ اخلاقى هنگامى به دست مى آيد که زائران بيت اللّه الحرام به اسرار اعمال و مناسکى که انجام مى دهند دقيقاً توجّه داشته باشند، تا هر قدمى که بر مى دارند قدمى به سوى خدا و معبود و محبوب حقيقى باشد، و اين عبادت بزرگ و پرمحتوى براى آنان به منزله «تولّد دوباره» گردد.

کسانى که با توجّه به اسرار اين عبادت و با نهايت خلوص نيّت، اين عبادت بزرگ روحانى را انجام مى دهند آثار عميق آن را در درون جان خود تا پايان عمر احساس مى کنند، و هر زمان به ياد خاطره هاى اين سفر روحانى و صحنه هاى مملوّ از روحانيّت و صفا و اخلاص بيفتند روح تازه اى در آنها دميده مى شود (اين اثر تربيتى و اخلاقى حج است.)

2- «آثار سياسى» که در کنار آثار تربيتى حج قرار دارد

[14]

بسيار مهم است; چراکه حج - اگر همان گونه که اسلام دستور داده و ابراهيم بت شکن، جهانيان را به آن فراخوانده انجام شود - سبب عزّت مسلمين و تحکيم پايه هاى دين، و وحدت کلمه، و مايه قدرت و شوکت در برابر دشمنان و برائت از مشرکين جهان خواهد شد، و اين کنگره عظيم الهى که هر سال در کنار خانه خدا تشکيل مى شود بهترين فرصت را به مسلمانان براى بازسازى نيروهاى خويش، و تقويت پايه هاى اُخوّت و برادرى، و خنثى کردن توطئه ها و نقشه هاى دشمنان اسلام در طول يک سال مى دهد.

ولى متأسّفانه همانگونه که گروهى از مسلمين به عمق فلسفه اخلاقى حج نمى رسند، از فلسفه سياسى آن نيز بى خبرند، تنها به ظواهرى قناعت مى کنند و از روح اين عبادت بزرگ غافلند و به گفته يکى از سياستمداران بيگانه: «واى به حال مسلمانان اگر معنى حج را نفهمند، و واى به حال دشمنان اسلام اگر مسلمين معنى حج را بفهمند!»

[15]

3- «آثار علمى و فرهنگى» يکى ديگر از آثار مهمّ حج که در روايات معصومين(عليهم السلام) به آن اشاره شده، آثار فرهنگى آن است، چراکه آثار رسول اللّه(صلى الله عليه وآله) و ائمّه معصومين(عليهم السلام) در جاى جاى مکّه و مدينه و مواقف حج به چشم مى خورد، و حضور دانشمندان بزرگ اسلامى از تمام کشورها، اعمّ از علماى بزرگ دينى، و اساتيد فنون ديگر و گويندگان و نويسندگان که همه سال در حج شرکت دارند فرصت خوبى به همه مسلمين جهان براى مبادله اطّلاعات و دانستنيها در تمام زمينه هاى دينى و علمى مى دهد، و از همه گذشته آگاهى خوبى از وضع همه مسلمين جهان در آن محيط پيدا مى شود که اگر براى اين کار نيز برنامه ريزى شود آثار عظيم آن در جهان اسلام همه ساله ظاهر مى گردد.

4- در روايات اسلامى «فلسفه اقتصادى» نيز يکى از اسرار و اهداف حج شمرده شده است، ممکن است کسانى تصوّر کنند که حج با مسائل اقتصادى چه کار دارد؟ ولى وقتى توجّه مى کنيم که مهمترين مشکل مسلمين امروز

[16]

همان وابستگى اقتصادى آنها به دشمنان اسلام است و در کنار مراسم حج مى توان کنگره ها و سمينارهاى عظيمى از اقتصاددانان جهان اسلام به وجود آورد، و مسلمين را از اين نظر از زير سلطه اجانب رهائى بخشيد، اهمّيّت اين موضوع روشن مى شود.(1)

خلاصه اين که حج، اسرار مهمّى دارد که شايسته است در کتابهاى جداگانه تدوين و به همه مسلمين، مخصوصاً جوانان مسلمان، تعليم داده شود.