حجر چیست
حجر، در مقابل اهلیت است و عبارت است از وضعیت حقوقی شخصی که صلاحیت داشتن حق معینی را برای اعمال آن حق ندارد. به کسی محجور گویند که دارای حجر است. اسباب حجر عبارتند از صِغَر (کودکی)، جنون (دیوانگی)، فلس (ناداری)، سفه (نداشتن عقل اقتصادی) طبق ماده 1210 قانون مدنی هیچکس را نمیتوان بعد از رسیدن به سن بلوغ به عنوان جنون یا عدم رشد محجور کرد. مگر آنکه عدم رشد یا جنون او ثابت شده باشد. در تبصره 1 این ماده آمده است که سن بلوغ در پسر، پانزده سال تمام قمری و در دختر نه سال تمام قمری است. در تبصره 2میخوانیم: «اموال صغیری را که بالغ شده است در صورتی میتوان به او داد که رشد او ثابت شده باشد.»
وقتی فردی برای انجام عملی صلاحیت قانونی لازم را داشته باشد، میگوییم فلانی اهلیت دارد. پس اهلیت نوعی صلاحیت و شایستگی است. در ماده 956 قانون مدنی مقرر شده است که: اهلیت برای دارا شدن حقوق با زنده متولد شدن انسان شروع میشود. بنابراین از نظر حقوقی اهلیت یعنی توانایی حقوقی و قابلیت شخص برای اینکه دارای حق و تکلیف شده و بتواند حقوق خود را اجرا کند. فرضاً ماده 22 آییننامه دفاتر اسناد رسمی مصوب 1317 مقرر داشته است: تنظیم و ثبت معاملاتی که از طرف قیم صغار و محجورین نسبت به اموال آنها در دفاتر واقع میشود بدون اجازه کتبی مدعی العموم محل ممنوع است. از طرفی ماده 83 قانون امور حسبی مصوب 1319 مقرر میدارد: اموال غیر منقول محجور فروخته نخواهد شد، مگر با رعایت مصلحت او و تصویب دادستان