شک در چيزي که محل آن گذشته است
مسأله 1195 :
اگر در بين نماز شک کند که يکي از کارهاي واجب آن را انجام داده يا نه مثلاً شک کند که حمد را خوانده يا نه چنانچه مشغول کاري که بايد بعد از آن انجام دهد نشده باشد; بايد آنچه را که در انجام آن شک کرده بجا آورد، و اگر مشغول کاري که بايد بعد از آن انجام دهد شده، به شک خود اعتنا نکند.
مسأله 1196 :
اگر در بين خواندن آيه اي شک کند که آيه پيش از آن را خوانده يا نه و يا وقتي آخر آيه را مي خواند شک کند که اول آن را خوانده يا نه بايد به شک خود اعتنا نکند.
مسأله 1197 :
اگر بعد از رکوع يا سجود شک کند که کارهاي واجب آن مانند ذکر و آرام بودن بدن را انجام داده يا نه بايد به شک خود اعتنا نکند.
مسأله 1198 :
اگر در حالي که به سجده مي رود شک کند که رکوع کرده يا نه يا شک کند که بعد از رکوع ايستاده يا نه به شک خود اعتنا نکند.
مسأله 1199 :
اگر در حال برخاستن شک کند که تشهد را به جا آورده يا نه، بايد به شک خود اعتنا نکند، ولي اگر شک کند که سجده را بجا آورده يا نه بايد برگردد و بجا آورد.
مسأله 1200 :
کسي که نشسته يا خوابيده نماز مي خواند اگر موقعي که حمد يا
[202]
تسبيحات مي خواند شک کند که سجده يا تشهد را بجا آورده يا نه بايد به شک خود اعتنا نکند و اگر پيش از آنکه مشغول حمد يا تسبيحات شود شک کند که سجده يا تشهد را بجا آورده يا نه بايد بجا آورد.
مسأله 1201 :
اگر شک کند که يکي از رکنهاي نماز را بجا آورده يا نه چنانچه مشغول کاري که بعد از آن است نشده بايد آن را بجا آورد مثلاً اگر پيش از خواندن تشهد شک کند که دو سجده را بجا آورده يا نه بايد بجا آورد و چنانچه بعد يادش بيايد که آن را بجا آورده بوده ـ چون رکن زياد شده ـ نمازش باطل است.
مسأله 1202 :
اگر شک کند که رکني را بجا آورده يا نه چنانچه مشغول کاري که بعد از آن است شده نبايد به شک خود اعتنا کند مثلاً اگر مشغول تشهد است و شک کند که دو سجده را بجا آورده يا نه، بايد به شک خود اعتنا نکند و اگر يادش بيايد که آن رکن را بجا نياورده در صورتي که مشغول رکن بعد نشده بايد آن را بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش باطل است; مثلاً اگر پيش از رکوع رکعت بعد يادش بيايد که دو سجده را بجا نياورده بايد بجا آورد و اگر در رکوع يا بعد از آن يادش بيايد نمازش باطل است.
مسأله 1203 :
اگر شک کند عملي را که رکن نيست بجا آورده يا نه چنانچه مشغول کاري که بعد از آن است نشده بايد آن را بجا آورد، مثلاً اگر پيش از خواندن سوره شک کند که حمد را خوانده يا نه بايد حمد را بخواند و اگر بعد از انجام آن يادش بيايد که آن را بجا آورده بوده چون رکن زياد نشده نماز صحيح است.
مسأله 1204 :
اگر شک کند عملي را که رکن نيست بجا آورده يا نه چنانچه مشغول کاري که بعد از آن است شده، بايد به شک خود اعتنا نکند; مثلاً موقعي که مشغول خواندن سوره است شک کند که حمد را خوانده يا نه بايد به شک خود اعتنا نکند و اگر بعد يادش بيايد که آن را بجا نياورده در صورتي که مشغول رکن بعد نشده بايد بجا آورد و اگر مشغول رکن بعد شده نمازش صحيح است بنابراين اگر مثلاً در قنوت يادش بيايد که حمد را نخوانده بايد بخواند و اگر در رکوع يادش بيايد نماز او صحيح است، ولي واجب است دو سجده سهو براي حمد که نخوانده بجا آورد، و اگر واجبي که نخوانده تشهد يا سجده باشد قضاي آن را هم واجب است انجام دهد.
مسأله 1205 :
اگر شک کند که سلام نماز را گفته يا نه يا شک کند درست گفته يا نه چنانچه مشغول تعقيب نماز يا نماز ديگر شده يا مشغول انجام کاري شده که
[203]
نمازگزار را از حال نماز بيرون مي برد بايد به شک خود اعتنا نکند، و اگر پيش از اينها شک کند بايد سلام را بگويد اما اگر در صحيح گفتن سلام شک کند در هر صورت بايد به شک خود اعتنا ننمايد چه مشغول کار ديگر شده باشد يا نشده باشد.