احکام حج
مسأله 2106 :
حجّ، زيارت کردن خانه خدا و انجام اعمالى است که دستور داده‌اند در آنجا بجا آورده شود و در تمام عمر بر کسى که اين شرايط را دارا باشد، يک مرتبه واجب مى‌شود:
اوّل: آن که بالغ باشد.
دوم: آن که عاقل و آزاد باشد.
سوم: بواسطه رفتن به حج مجبور نشود کار حرامى که ترک آن اهمّيتش در شرع از حج بيشتر است انجام دهد، يا عمل واجبى را که از حج مهمتر است ترک نمايد.
چهارم: آن که مستطيع باشد، و مستطيع بودن به چند چيز است:
اوّل: آن که توشه راه و چيزهايى را که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و نيز وسيله سوارى رادارا باشد يا مالى که بتواند آنها را تهيه کند داشته باشد.
دوم: سلامت مزاج و توانايى آن را داشته باشد که بتواند مکّه رود و حج را بجا آورد.
سوم: در راه مانعى از رفتن نباشد و اگر راه بسته باشد، يا انسان بترسد که در راه، جان يا آبروى او از بين برود، يا مال او را ببرند، حج بر او واجب نيست ولى اگر از راه ديگرى بتواند برود، اگرچه دورتر باشد، بايد از آن راه برود.
چهارم: به قدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.
پنجم: مخارج کسانى را که خرجى آنان بر او واجب است مثل زن و بچّه و مخارج کسانى را که مردم خرجى دادن به آنها را لازم مى‌دانند داشته باشد.
ششم: بعد از برگشتن، راه درآمدى براى معاش خود داشته باشد که مجبور نشود به زحمت زندگى کند.
مسأله 2107 :
نداشتن خانه ملکى مانع از وجوب حج نيست؛ مگر آن که به واسطه نداشتن خانه ملکى در حرج و مشقّت قرار گيرد.
مسأله 2108 :
زنى که مى‌تواند مکّه برود، اگر بعد از برگشتن از خودش مال نداشته باشد و شوهرش هم مثلاً فقير باشد و خرجى او را ندهد و ناچار شود که به سختى زندگى کند، حج بر او واجب نيست.
مسأله 2109 :
اگر کسى توشه راه و وسيله سوارى نداشته باشد و ديگرى به او بگويد حج برو، من خرج تو و عيالات تو را در موقعى که در سفر حج هستى مى‌دهم در صورتى که اطمينان داشته باشد که خرج او را مى‌دهد حج بر او واجب مى‌شود، اگر چه قرض داشته باشد و در موقع برگشتن هم مالى که بتواند با آن زندگى کند نداشته باشد؛ مگر اينکه پذيرفتن آن موجب منّت يا ضرر يا مشقّت غيرقابل تحمّلى شود.
مسأله 2110 :
اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج عيالات کسى را در مدّتى که مکّه مى‌رود و برمى‌گردد به او ببخشند و با او شرط کنند که حج کند، اگر چه قرض داشته باشد و در موقع برگشتن هم مالى که بتواند با آن زندگى کند نداشته باشد بنابر احتياط واجب بايد قبول کند و حج بر او واجب مى‌شود؛ امّا اگر وقت پرداخت بدهى رسيده باشد و طلبکارها مطالبه کنند و در صورت نرفتن به حج قدرت پرداختن دين را داشته باشد، حج بر او واجب نيست.
مسأله 2111 :
اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج عيالات کسى را در مدّتى که مکّه مى‌رود و برمى‌گردد به او بدهند و بگويند حج برو، ولى ملک او نکنند، در صورتى که اطمينان داشته باشد که از او پس نمى‌گيرند، حج بر او واجب مى‌شود.
مسأله 2112 :
اگر مقدارى مال که براى حج کافى است به کسى بدهند و با او شرط کنند که در راه مکّه خدمت کسى که مال را داده بنمايد، لازم نيست قبول کند؛ ولى اگر قبول کرد حج بر او واجب مى‌شود.
مسأله 2113 :
اگر مقدارى مال به کسى بدهند و حج بر او واجب شود، چنانچه حج نمايد، هرچند بعداً مالى از خود پيدا کند، ديگر حج بر او واجب نيست.
مسأله 2114 :
اگر براى تجارت مثلاً تا جَدّه برود و مالى به دست آورد که اگر بخواهد از آنجا به مکّه رود مستطيع باشد، بايد حج کند و در صورتى که حج نمايد، اگرچه بعداً مالى پيدا کند که بتواند از وطن خود به مکّه رود، ديگر حج بر او واجب نيست.
مسأله 2115 :
اگر انسان اجير شود که از طرف کسى ديگر حج کند، چنانچه خودش نتواند برود و بخواهد ديگرى را از طرف خودش بفرستد، بايد از کسى که او را اجير کرده اجازه بگيرد.
مسأله 2116 :
اگر کسى مستطيع شود و مکّه نرود و فقير شود، بايد اگرچه به زحمت و قرض باشد بعداً حج کند، و اگر به هيچ قسم نتواند حج برود، چنانچه کسى او را براى حج اجير کند، بايد به مکّه رود و حج کسى را که براى او اجير شده بجا آورد و تا سال بعد در صورت امکان در مکّه بماند و براى خود حج نمايد. ولى اگر ممکن باشد که اجير شود و اجرت را نقد بگيرد و کسى که او را اجير کرده راضى شود که حجّ او در سال بعد بجا آورده شود، بايد سال اوّل براى خود و سال بعد براى کسى که اجير او شده حج نمايد.
مسأله 2117 :
اگر در سال اوّلى که مستطيع شده به مکّه رود و در وقت معيّنى که دستور داده‌اند به عرفات و مشعر الحرام نرسد، چنانچه در سالهاى بعد مستطيع نباشد حج بر او واجب نيست. ولى اگر از سالهاى پيش مستطيع بوده و نرفته اگرچه به زحمت باشد بايد حج کند.
مسأله 2118 :
اگر در سال اوّلى که مستطيع شده حج نکند و بعد بواسطه پيرى يا مرض و ناتوانى نتواند حج نمايد و نااميد باشد از اين که بعداً خودش حج کند، بايد ديگرى را از طرف خود بفرستد، و امّا اگر در سال اوّلى که به قدر رفتن حج مال پيدا کرده، به واسطه پيرى يا مرض يا ناتوانى نتواند حج کند، احتياط مستحب آن است کسى را از طرف خود بفرستد که حج نمايد.
مسأله 2119 :
کسى که از طرف ديگرى براى حج اجير شده، بايد طواف نساء را از طرف او بجا آورد و اگر بجا نياورد، زن بر آن اجير حرام مى‌شود.
مسأله 2120 :
اگر طواف نساء را درست بجا نياورد يا فراموش کند، چنانچه در بين راه يا بعد از مراجعت به وطن، يادش بيايد، بايد در صورت امکان دوباره برگردد و آن را انجام دهد و در صورت عدم تمکّن از بازگشت خودش، ديگرى را براى انجام آن نايب بگيرد تا زن بر او حلال شود.