مسأله ۳۳۵.:
در هر رکعت نماز، واجب است پس از قرائت به قصد رکوع، به اندازهای خم شود که تمام انگشتهای او، حتى انگشت ابهام (شست) به زانو برسد، به صورتی که بتواند چیزی بر زانو بگذارد.
مسأله ۳۳۶.:
گذاشتن دست بر زانو در رکوع واجب نیست، هرچند احتیاط آن است که دستها در حال رکوع بر زانو باشد.
مسأله ۳۳۷.:
ركوع باید به صورت متعارف باشد، بنابراین خم شدن به طرف راست یا چپ و مانند آن کافی نیست، هرچند دستها به زانو برسد.
مسأله ۳۳۸.:
خم شدن باید به قصد رکوع نماز باشد؛ نه برای گذاشتن چیزی بر زمین یا برداشتن چیزی از آن. اگر به قصد رکوع نماز خم نشد، دوباره باید بایستد و قیام متصل به رکوع را حفظ نماید؛ آنگاه به قصد رکوع خم شود و آنچه بدون قصد رکوع انجام داد، نماز را باطل نمی کند، زیرا رکوع نبوده تا زیاده رکن شود.
مسأله ۳۳۹.:
کسی که دست یا زانوی او یا هر دوی آنها بلندتر یا کوتاه تر از معمول یا تفاوت دیگری با اعضای افراد متعارف دارد، باید اندازه معمول و متعارف را معیار خود قرار دهد.
مسأله ۳۴۰.:
مقدار خم شدن برای ركوع در نماز نشسته، همان اندازه خم شدن برای رکوع در نماز ایستاده است، هرچند صورت او نزدیک جای سجده نشود.
مسأله ۳۴۱.:
واجب است در رکوع، ذکر گفته شود و احتیاط واجب است یک مرتبه: «سبحان ربي العظيم و بحمده» یا سه مرتبه: «سبحان الله» گفته شود. در تنگی وقت یا خطر و ضرر، یک مرتبه کافی است. افضل آن است که سبحان ربي العظيم و بحمده» نیز، سه یا پنج یا هفت بار تکرار شود، چنان که در سبحان الله، تکرار بیش از سه مرتبه، مستحب است. جمع بين تسبیح بزرگ و کوچک، جایز است.
مسأله ۳۴۲.:
ذكر ركوع باید بدون فاصله و به عربی صحیح باشد و ترجمه فارسی آن، کافی نیست.
مسأله ۳۴۳.:
واجب است ذکر واجب رکوع، درحال آرامش بدن باشد و احتیاط واجب است ذکر مستحب رکوع که به قصد خصوصیت رکوع ادا می شود، در حال آرامش بدن باشد.
مسأله ۳۴۴.:
حرکت اندک که مانع صدق آرامش بدن نیست، اشکال ندارد؛ ولی ذکر در حال حرکت شدید که مانع صدق آرامش بدن است، کافی نیست و باید در حال آرام شدن بدن، دوباره گفته شود. |
مسأله ۳۴۵.:
ذكر ركوع باید پس از رسیدن به حد ركوع باشد و ذکر پیش از رسیدن به حد رکوع کافی نیست و اگر عمدا به همان اكتفا شود، نماز باطل است.
مسأله ۳۴۶.:
اگر پیش از تمام شدن ذكر واجب رکوع، عمدا سر از رکوع بردارد، نماز او باطل است و اگر سهوا یا روی ضرورت سر بردارد، چنانچه پیش از خروج از حد رکوع یادش بیاید، یا ضرورت برطرف شود، باید ذکر رکوع را تمام نماید و اگر پس از خروج از حد رکوع یادش بیاید یا ضرورت برطرف شود نماز او صحیح است.
مسأله ۳۴۷.:
کسی که نتواند ذكر واجب در رکوع را در حال ركوع بگوید، می تواند قبل از خروج از حد ركوع آن را تمام نماید و اگر آن هم ممکن نباشد، می تواند مقداری از آن را پیش از رسیدن به رکوع و مقداری از آن را در حال ركوع و مقداری از آن را در حال خروج از رکوع، یا در حال برخاستن از رکوع بگوید.
مسأله ۳۴۸.:
کسی که بر اثر بیماری یا سبب دیگر نمی تواند در حال ركوع آرام باشد، باید ذکر واجب را در حال رکوع بگوید، هرچند بدن او آرام نیست و نمی تواند برای حفظ آرامش بدن، ذكر ركوع را در غیر حال رکوع بگوید.
مسأله ۳۴۹.:
کسی که بدون تكیه نمی تواند رکوع نماید، باید با تکیه دادن رکوع کند و اگر با تكيه دادن هم نتواند کامل نماید، باید به هر مقداری که مقدور اوست، خم شود و اگر اصل خم شدن مقدور او نباشد، هرچند به صورت نشسته باشد، باید در حال ایستاده، با سر به قصد رکوع اشاره کند و به نیت برخاستن از رکوع سر بردارد و اگر این مقدار نیز مقدور نباشد، باید رکوع رفتن و برخاستن از ركوع را با بستن و باز کردن چشم انجام دهد و اگر از این مقدار هم عاجز باشد، باید در قلب نیت رکوع کند و ذکر آن را بگوید.
مسأله ۳۵۰.:
کسی که نمی تواند ایستاده یا نشسته رکوع کند و برای رکوع فقط در حالی که نشسته است کمی خم شود، باید ایستاده نماز را اقامه کند و برای رکوع با سر اشاره نماید.
مسأله ۳۵۱.:
کسی که بر اثر سانحه یا بیماری یا کهنسالی به صورت خمیدگی درآمد، به گونه ای که به هیچ وجه کمر او توان بر آمدن برای ایستادن و پایین آوردن برای رکوع را ندارد، می تواند رفتن به رکوع و بر آمدن از آن را به قصد رکوع انجام دهد.
مسأله ۳۵۲.:
اگر نمازگزار پس از رسیدن به حد ركوع و آرام شدن بدن، سر بردارد و دوباره به قصد رکوع به حد ركوع برسد، نماز او باطل است و اگر بعد از رسیدن به حد ركوع و آرامش بدن، دوباره به قصد رکوع بیشتر خم شود، به صورتی که از حد ركوع خارج باشد و بار دیگر به حد رکوع برگردد، احتياط واجب است که نماز را دوباره اقامه نماید.
مسأله ۳۵۳.:
ایستادن، بعد از تمام شدن وظیفه ركوع واجب است تا از حال قیام پس از رکوع به سجده برود، اگر با علم و عمد پیش از ایستادن، به سجده برود، نماز او باطل است و اگر بر اثر فراموشی وظیفه ایستادن پس از رکوع و آرامش بدن را ترک کند، نماز او باطل نیست.
مسأله ۳۵۴.:
کسی که رکوع را فراموش کرده و پیش از سجده نمودن به یادش بیاید، باید بایستد؛ آنگاه به رکوع برود و اگر در حال خمیدگی به رکوع برگردد، چون قيام متصل به رکوع را انجام نداده، نماز او باطل است. دوم به یادش بیاید که رکوع را انجام نداده، باید برگردد و بایستد و رکوع را به جا آورد و برای سجده زاید، دو سجده سهو به جا آورد و اگر در سجده دوم یادش بیاید که رکوع را انجام نداده، نماز او باطل است.
مستحبات رکوع
مسأله ۳۵۶.:
این امور برای رکوع مستحب است: ۱. نمازگزار پیش از ركوع در حال ایستادن «الله اکبر» بگوید؛ ۲. دستها را در حال تکبیر بلند کند؛ ۳. کف دستها را با انگشتان باز، روی زانو بگذارد؛ ۴. زانوها را به پشت دهد؛ ۵. پشت خود را صاف کند؛ ۶. بین دو پا را نگاه کند؛ ۷. ذكر ركوع را به فرد بگوید؛ نه به زوج مثلا سه یا پنج یا هفت بار باشد؛ ۸. بر پیامبر و آل او صلوات بفرستد؛ ولی نه به عنوان جزء ذكر ركوع؛ ۹ . دستها را بعد از رکوع بلند کند؛ ۱۰. بعد از ایستادن بگوید: «سمع الله لمن حمده». .
مسأله ۳۵۷.:
مستحب است زن در حال ركوع، دستها را بالای زانو بگذارد و زانوها را به پشت ندهد.
مسأله ۳۵۸.:
ركوع نماز واجب و مستحب، در احکام مشترکاند و زیاده رکوع (عمدا یا سهوا) در نافله، احتياطا موجب بطلان است، هرچند اقوا صحت نماز است.