نماز جماعت
سوال 551 :
امام جماعت در نماز بايد چه نيتى بکند؟ آيا نيت جماعت بايد بکند يا نيت فرادى؟ ج: اگر بخواهد فضيلت نماز جماعت را درک کند، بايد قصد امامت و جماعت کند، و اگر بدون قصد امامت نماز، مشغول آن شود، نماز وى و اقتداى ديگران به او اشکال ندارد.
سوال 552 :
در اماکن نظامى هنگام بر پائى نماز جماعت که در وقت ادارى است، تعدادى از نظاميان به خاطر شرايط کارى در آن شرکت نمى‌کنند، با آنکه انجام آن کارها بعد از وقت ادارى و يا در روز بعد ممکن است. آيا اين عمل سبک شمردن نماز است؟ ج: بهتر است براى درک فضيلت نماز اول وقت و جماعت، کارهاى ادارى به گونه‌اى تنظيم شود که آنها بتوانند اين فريضه الهى را به صورت جماعت و در کمترين مدت بخوانند.
سوال 553 :
نظر جنابعالى درباره انجام کارهاى مستحبى مثل نماز مستحب يا دعاى توسل و يإ؛زز ساير دعاهاى طولانى که قبل يا بعد از نماز جماعت و يا در اثناى آن در نماز خانه ادارات دولتى برگزار مى‌شود و بيشتر از نماز جماعت طول مى‌کشد، چيست؟ ج: دعاها و اعمال مستحبى زائد بر فريضه الهى نماز جماعت که از شعائر اسلامى است، اگر منجر به تضييع وقت ادارى و تأخير در انجام کارهاى واجب شود، اشکال دارد.
سوال 554 :
آيا اقامه نماز جماعت دوم در نزديکى مکانى که نماز جماعت در آن جا با حضور تعداد زيادى از نمازگزاران اقامه مى‌شود، و صداى اذان و اقامه آن شنيده مى‌شود، صحيح است؟ ج: اقامه نماز جماعت دوم اشکال ندارد، ولى مناسب است که مؤمنين در يک مکان اجتماع کرده و همگى در يک نماز جماعت شرکت کنند تا بر عظمت مراسم دينى نماز جماعت افزوده شود.
سوال 555 :
بعضى از اشخاص هنگام برپائى نماز جماعت، اقدام به خواندن نماز فرادى مى‌کنند، اين کار چه حکمى دارد؟ ج: اين عمل اگر تضعيف نماز جماعت و اهانت و بى احترامى به امام جماعتى که مردم اعتماد به عدالت او دارند، محسوب شود، جايز نيست.
سوال 556 :
در محله‌اى چند مسجد وجود دارد که در همه آنها نماز جماعت اقامه مى‌شود، خانه‌اى بين دو مسجد واقع شده که فاصله آن از يک مسجد ده خانه و از ديگرى دو خانه است، در اين خانه هم نماز جماعت اقامه مى‌شود، اين نماز جماعت چه حکمى دارد؟ ج: سزاوار است که اقامه نماز جماعت وسيله وحدت و انس باشد، نه اينکه باعث ايجاد جو اختلاف و تفرقه گردد، در هر صورت اقامه نماز جماعت در خانه مجاور مسجد، اگر باعث اختلاف و پراکندگى نگردد، اشکال ندارد.
سوال 557 :
آيا جايز است شخصى بدون اجازه امام جماعت راتب مسجد که مورد تأئيد مرکز اداره امور مساجد است، در آن مسجد نماز جماعت اقامه کند؟ ج: اقامه نماز جماعت متوقف بر اجازه امام جماعت راتب مسجد نيست، ولى بهتر است کسى مزاحم امام جماعت راتب مسجد هنگام حضور وى در آن مسجد براى اقامه نماز جماعت نشود، و حتى اگر ايجاد مزاحمت براى او موجب برانگيخته شدن فتنه و مانند آن شود، حرام است.
سوال 558 :
اگر گاهى امام جماعت سخنى بگويد و يا مزاحى کند که خوشايند و مناسب شأن عالم دينى نباشد، آيا با اين کار از عدالت ساقط مى‌شود؟ ج: اگر مخالف شرع نباشد، ضررى به عدالت نمى‌زند.
سوال 559 :
آيا اقتدا به امام جماعت بدون شناخت واقعى او جايز است؟ ج: اگر عدالت او نزد مأموم به هر طريقى ثابت باشد، اقتدا به او جايز و نماز جماعت صحيح است.
سوال 560 :
اگر شخصى اعتقاد به عدالت و تقواى فردى داشته باشد و در همان زمان معتقد باشد که شخص مزبور در مواردى به او ظلم کرده است، آيا مى‌تواند او را به طور کلى عادل بداند؟ ج: تا براى او احراز نشود که عمل آن امام جماعت که او آن را ظلم مى‌شمارد، با علم و اختيار و بدون مجوز شرعى بوده، مجاز نيست که حکم به فسق او نمايد.
سوال 561 :
آيا اقتدا به امام جماعتى که مى‌تواند امر به معروف و نهى از منکر کند، ولى انجام نمى‌دهد، جايز است؟ ج: مجرد ترک امر به معروف و نهى از منکر که ممکن است بر اثر عذر مقبولى نزد مکلّف باشد، به عدالت ضرر نمى‌زند و مانع اقتدا به او نيست.
سوال 562 :
به نظر شما معناى عدالت چيست؟ ج: عدالت عبارت از حالت نفسانى است که باعث مى‌شود انسان هميشه تقوائى داشته باشد که مانع از ترک واجبات يا انجام محرمات شرعى است، و براى احراز آن، حسن ظاهر، کافى است.
سوال 563 :
ما تعدادى جوان هستيم که در تکيه‌ها و حسينيه‌ها دور هم جمع مى‌شويم و هنگام رسيدن وقت نماز فرد عادلى را مقدم کرده و براى نماز به او اقتدا مى‌کنيم. ولى بعضى از برادران به اين کار اشکال نموده و مى‌گويند امام راحل «قدس سره» خواندن نماز پشت سر غير عالم دينى را حرام مى‌داند، وظيفه ما چيست؟ ج: با دسترسى به روحانى، به غير روحانى اقتداء نکنند.
سوال 564 :
آيا دو نفر مى‌توانند نماز جماعت اقامه کنند؟ ج: اگر مراد تشکيل نماز جماعتى است که مرکب از امام و يک مأموم باشد، اشکال ندارد.
سوال 565 :
اگر مأموم در نماز جماعت ظهر و عصر حمد و سوره را براى تمرکز ذهن قرائت کند با اينکه بر او واجب نيست، نماز او چه حکمى دارد؟ ج: در نمازى که بايد آهسته خوانده شود، مثل نماز ظهر و عصر، قرائت براى او جايز نيست حتى اگر براى تمرکز ذهن باشد.
سوال 566 :
اگر امام جماعت با دوچرخه براى اقامه نماز جماعت برود و همه قوانين عبور و مرور را رعايت کند، چه حکمى دارد؟ ج: اين کار به عدالت و صحت امامت جماعت ضرر نمى‌زند.
سوال 567 :
اگر انسان نماز جماعت را به طور کامل درک نکند و به آخر آن برسد و براى درک ثواب آن، تکبيرة الاحرام را گفته و به حالت تجافى بنشيند و تشهد را با امام بخواند و بعد از سلام او برخيزد و رکعت اول را بخواند، آيا اين کار را در تشهد رکعت دوم نمازهاى چهار رکعتى هم مى‌تواند انجام دهد؟ ج: اين طريق مختص تشهد آخر نماز جماعت و براى درک ثواب جماعت است.
سوال 568 :
آيا جايز است امام جماعت براى نماز اجرت بگيرد؟ ج: جايز نيست، مگر آنکه براى مقدمات حضور در جماعت باشد.
سوال 569 :
آيا جايز است امام جماعت در يک زمان عهده‌دار امامت دو نماز (دو نماز عيد يا هر نمازى) گردد؟ ج: تکرار نماز جماعت براى يکبار به خاطر مأمومين ديگر در نمازهاى يوميه جايز و بلکه مستحب است. ولى جواز آن در نماز عيد مشکل است.
سوال 570 :
اگر امام جماعت در رکعت سوم يا چهارم نماز عشاء باشد و مأموم در رکعت دوم، آيا بلند قرائت کردن حمد و سوره بر مأموم واجب است؟ ج: در فرض سوال واجب است که حمد و سوره را آهسته بخواند.
سوال 571 :
در نماز جماعت بعد از سلام ابتدا آيه صلوات بر پيامبر تلاوت مى‌شود و نمازگزاران سه مرتبه صلوات بر محمد و آل محمد «صلى الله عليهم اجمعين» مى‌فرستند، بعد از آن سه بار تکبير مى‌گويند و سپس شعارهاى سياسى به صورت دعا و برائت توسط مؤمنين با صداى بلند داده مى‌شود، آيا اين کار اشکال دارد؟ ج: قرائت آيه و ذکر صلوات بر پيامبر و آل او «صلى الله عليهم اجمعين» نه تنها اشکال ندارد بلکه مطلوب بوده و ثواب دارد، و مواظبت بر شعارهاى اسلامى و شعار انقلاب اسلامى (تکبير و ملحقات آن) که يادآور رسالت و اهداف بلند انقلاب اسلامى‌است، هم مطلوب‌است.
سوال 572 :
اگر شخصى در رکعت دوم نماز جماعت به مسجد برسد و بر اثر جهل به مسأله، تشهد و قنوت را که بايد در رکعت بعد بجا آورد، انجام ندهد، آيا نماز وى صحيح است؟ ج: نماز صحيح است. ولى قضاى تشهد و دو سجده سهو، براى ترک تشهد بر او واجب‌است.
سوال 573 :
آيا رضايت کسى که در نماز به او اقتدا مى‌شود، شرط است؟ آيا اقتدا به مأموم صحيح است؟ ج: رضايت امام جماعت شرط صحت اقتدا نيست، و اقتدا به مأموم تا وقتى که نمازش را به جماعت ادامه مى‌دهد، صحيح نيست.
سوال 574 :
دو نفر که يکى امام است و ديگرى مأموم، اقامه نماز جماعت کرده‌اند. شخص سومى به تصور اينکه فرد دوم امام است، به او اقتدا مى‌کند و بعد از نماز مى‌فهمد که وى مأموم بوده نه امام، نماز شخص سوم چه حکمى دارد؟ ج: اقتدا به مأموم صحيح نيست، ولى زمانى که انسان نداند و به او اقتدا کند، اگر در رکوع و سجود به وظيفه نمازگزار منفرد عمل کرده، بدين معنى که رکنى را عمدا و يا سهوا کم يا زياد نکرده باشد، نمازش صحيح است.
سوال 575 :
کسى که قصدِ خواندن نماز عشاء را دارد، آيا مى‌تواند به کسى که نماز مغرب مى‌خواند، اقتدا نمايد؟ ج: اشکال ندارد.
سوال 576 :
آيا عدم رعايت ارتفاع محل نماز امام نسبت به مأمومين، موجب بطلان نماز آنها مى‌شود يا خير؟ ج: اگر بلندى جايگاه امام نسبت به جايگاه مأمومين، بيشتر از حدى باشد که شرعا مجاز است، موجب بطلان نماز جماعت است.
سوال 577 :
اگر يکى از صفهاى نماز جماعت به طور کامل از افرادى تشکيل شده باشد که نماز شان قصراست و نماز همه افراد صف بعدى تمام باشد، اگر افراد صف جلو بعد از خواندن دو رکعت نماز فورا براى خواندن دو رکعت بعدى اقتدا کنند، آيا نماز کسانى که در صف پشت سر آنها هستند، نسبت به دو رکعت آخر نماز، جماعت باقى مى‌ماند يا فرادى مى‌شود؟ ج: با اين فرض که نماز همه افراد صف جلو قصر است، صحت نماز جماعت صفهاى بعدى محل اشکال است. احوط اين است که صفهاى بعدى، بعد از اينکه افراد صف اول براى سلام نماز نشستند، نماز خود را به صورت فرادى بخوانند.
سوال 578 :
اگر مأموم در آخر يکى از دو طرف صف اول نماز ايستاده باشد، آيا مى‌تواند قبل از مأمومينى که بين او و امام ايستاده‌اند، وارد نماز جماعت شود؟ ج: اگر مأمومينى که بين او و امام ايستاده‌اند، بعد از اينکه امام جماعت شروع به نماز کرد، به طور کامل آماده اقتدا نمودن باشند، مى‌تواند به نيت جماعت وارد نماز شود.
سوال 579 :
کسى که به رکعت سوم نماز جماعت برسد و به خيال اينکه امام در رکعت اول است، چيزى نخواند، آيا اعاده نماز بر او واجب است؟ ج: اگر قبل از رکوع متوجه شود قرائت واجب است، ولى اگر بعد از اينکه داخل رکوع شد متوجه شود، نماز او صحيح است و چيزى بر او واجب نيست؛ هر چند احتياط مستحب اين است که دو سجده سهو براى ترک سهوى قرائت بجا آورد.
سوال 580 :
براى برگزارى نماز جماعت در اداره‌هاى دولتى و دبيرستانها نياز شديدى به امام جماعت وجود دارد، و چون غير از من عالم ديگرى در منطقه وجود ندارد، مجبور هستم يک نماز را در مکان‌هاى مختلف براى سه يا چهار بار به عنوان امام جماعت اقامه کنم و چون همه مراجع نماز جماعت دوم را اجازه مى‌هند، آيا در بيشتر از آن نيت نماز قضاى احتياطى جايز است؟ ج: امامت به نيت نماز قضاى احتياطى صحيح نيست.
سوال 581 :
يکى از دانشگاهها اقدام به برگزارى نماز جماعت براى کارمندان خود در يکى از ساختمان‌هاى مربوط به دانشگاه که در مجاورت يکى از مساجد شهر قرار دارد، کرده است، با توجه به اينکه در همان زمان در آن مسجد نماز جماعت اقامه مى‌شود، شرکت در نماز جماعت دانشگاه چه حکمى دارد؟ ج: شرکت در نماز جماعتى که از نظر مأموم واجد شرايط اقتدا و جماعت است، اشکال ندارد، هر چند نزديک مسجدى باشد که در همان زمان در آن نماز جماعت برگزار مى‌شود.
سوال 582 :
آيا نماز خواندن پشت سر امام جماعتى که شغل قضاوت دارد، ولى مجتهد نيست، صحيح است؟ ج: اگر شغل قضاوت او بعد از نصب وى توسط کسى که صلاحيت نصب را دارد، باشد، مانع اقتدا به او در نماز نيست.
سوال 583 :
آيا کسى که در نماز مسافر مقلد امام خمينى «قدس سره» است، مى‌تواند به امام جماعتى‌که‌درآن مسأله مقلد مرجع‌ديگرى‌است، بخصوص در نماز جمعه، اقتدانمايد؟ ج: اختلاف در تقليد مانع از صحت اقتدا نيست، ولى اقتدا در نمازى که طبق فتواى مرجع تقليدِ مأموم، قصر است و طبق فتواى مرجع تقليدِ امام جماعت، تمام است، يا بالعکس صحيح نيست.
سوال 584 :
اگرامام جماعت سهوا بعدازتکبيرةالاحرام به‌رکوع برود، وظيفه مأموم چيست؟ ج: اگر مأموم بعد از داخل شدن در نماز جماعت و پيش از رفتن به رکوع متوجه شود واجب است که نيت فرادى نموده و حمد و سوره را قرائت کند.
سوال 585 :
اگر تعدادى از دانش‌آموزان غير بالغ مدارس بعد از صف سوم يا چهارم نماز جماعت ايستاده باشند و بعد از آنها تعدادى از افراد مکلّف ايستاده باشند، نماز مکلفين صفهاى بعدى چه حکمى دارد؟ ج: در فرض مذکور اشکال ندارد.
سوال 586 :
آيا تيمم بدل از غسل نسبت به امام جماعتى که معذور است، براى اقامه نماز جماعت کافى است؟ ج: اگر شرعا معذور باشد، مى‌تواند با تيمم بدل از غسل، امام جماعت شود و اقتدا به او اشکال ندارد.