مبطلات نماز (آیت الله سید علی محمد دستغیب)

مبطلات نماز

مسأله 1129 :

دوازده چيز نماز را باطل مى‌کند و آنها را مبطلات مى‌گويند:

اوّل: آن که در بين نماز يکى از شرطهاى آن از بين برود، مثلاً در بين نماز بفهمد مکانش غصبى است.

دوم: آن که در بين نماز عمداً يا سهواً يا از روى ناچارى، چيزى که وضو يا غسل را باطل مى‌کند پيش آيد، مثلاً بول از او بيرون آيد، ولى کسى که نمى‌تواند از بيرون آمدن بول و غائط خوددارى کند، اگر در بين نماز بول يا غائط از او خارج شود چنانچه به دستورى که در احکام وضو گفته شد رفتار نمايد نمازش باطل نمى‌شود و نيز اگر در بين نماز از زن مستحاضه خون خارج شود، در صورتى که به دستور استحاضه رفتار کرده باشد، نمازش صحيح است.

مسأله 1130 :

کسى که بى اختيار خوابش برده، اگر نداند که در بين نماز خوابش برده يا بعد از آن، بنابر احتياط واجب بايد نمازش را دوباره بخواند، ولى اگر تمام شدن نماز را بداند و شکّ کند که خواب در بين نماز بوده يا بعد، نمازش صحيح است.

مسأله 1131 :

اگر بداند به اختيار خودش خوابيده و شکّ کند که بعد از نماز بوده يا در بين نماز يادش رفته که مشغول نماز است و خوابيده نمازش صحيح است.

مسأله 1132 :

اگر در حال سجده از خواب بيدار شود و شکّ کند که در سجده آخر نماز است، يا در سجده شکر، بايد آن نماز را دوباره بخواند.

سوم: آن که دستها را روى هم بگذارد به قصد اينکه جزء نماز باشد، مثل بعضى که شيعه نيستند.

مسأله 1133 :

هرگاه براى ادب دستها را روى هم بگذارد، اگرچه مثل آنها نباشد، بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند، ولى اگر از روى فراموشى يا ناچارى يا براى کار ديگر مثل خاراندن دست و مانند آن، دستها را روى هم بگذارد اشکال ندارد.

چهارم: آن که بعد از خواندن حمد، آمين بگويد به قصد اينکه جزء نماز است. ولى اگر اشتباهاً يا از روى تقيّه بگويد، نمازش باطل نمى‌شود.

پنجم: آن که عمداً يا از روى فراموشى پشت به قبله کند، يا به طرف راست يا چپ قبله برگردد بلکه اگر عمداً به قدرى برگردد که نگويند رو به قبله است، اگرچه به طرف راست يا چپ نرسد، نمازش باطل است.

مسأله 1134 :

اگر عمداً همه صورت را به طرف راست يا چپ قبله برگرداند نمازش باطل است بلکه اگر سهواً هم صورت را به اين مقدار بگرداند احتياط واجب آن است که نماز را دوباره بخواند و لازم نيست که نماز اوّل را تمام نمايد، ولى اگر سر را کمى بگرداند، عمداً باشد يا اشتباهاً نمازش باطل نمى‌شود.

ششم: آن که عمداً کلمه‌اى را بگويد که از آن کلمه قصد معنى کند اگرچه معنى هم نداشته باشد و يک حرف هم باشد بلکه اگر قصد هم نکند بنابر احتياط واجب بايد نماز را دوباره بخواند در صورتى که دو حرف يا بيشتر باشد، ولى اگر سهواً بگويد نماز باطل نمى‌شود.

مسأله 1135 :

اگر کلمه‌اى بگويد که يک حرف دارد، چنانچه آن کلمه معنى داشته باشد مثل «ق» که در زبان عرب به معناى اين است که نگهدارى کن، چنانچه معنى آن را بداند و قصد آن را نمايد، نمازش باطل مى‌شود، بلکه اگر قصد معناى آن را نکند ولى ملتفت معناى آن باشد احتياط واجب آن است که نماز را دوباره بخواند.

مسأله 1136 :

سرفه کردن و آروغ زدن و آه کشيدن و اشاره کردن در نماز اشکال ندارد، ولى‌گفتن آخ و آه و مانند اينها که دو حرف است اگر عمدى باشد نماز را باطل مى‌کند.

مسأله 1137 :

اگر کلمه‌اى را که ذکر است بگويد مثلاً بگويد: «اللَّه اکبر» و در موقع گفتن آن، صدا را بلند کند که چيزى را به ديگرى بفهماند اشکال ندارد.

مسأله 1138 :

خواندن قرآن در نماز، غير از چهار سوره‌اى که سجده واجب دارد و در احکام جنابت گفته شد و نيز دعا کردن در نماز اشکال ندارد ولى به زبان غير عربى جايز نيست.

مسأله 1139 :

اگر چيزى از حمد و سوره و ذکرهاى نماز را عمداً يا احتياطاً چند مرتبه بگويد اگر به قصد جزء نماز نباشد اشکال ندارد، ولى اگر از روى وسواس باشد نماز اشکال دارد.

مسأله 1140 :

در حال نماز، انسان نبايد به ديگرى سلام کند و اگر ديگرى به او سلام کند، بايد طورى جواب دهد که سلام مقدّم باشد مثلاً بگويد: «اَلسَّلامُ عَلَيکُم» يا «سَلامٌ عَلَيکُم» و نبايد «عَلَيکُمُ السَّلام» بگويد.

مسأله 1141 :

انسان بايد جواب سلام را چه در نماز يا در غير نماز فوراً بگويد و اگر عمداً يا از روى فراموشى جواب سلام را به قدرى طول دهد، که اگر جواب بگويد جواب آن سلام حساب نشود، چنانچه در نماز باشد نبايد جواب بدهد و اگر در نماز نباشد، جواب دادن واجب نيست.

مسأله 1142 :

بايد جواب سلام را طورى بگويد که سلام کننده بشنود، ولى اگر سلام کننده کر باشد چنانچه انسان به طور معمول جواب او را بدهد کافى است.

مسأله 1143 :

نمازگزار جواب سلام را به قصد جواب بگويد نه به قصد دعا.

مسأله 1144 :

اگر زن يا مرد نامحرم يا بچّه مميّز، يعنى بچّه‌اى که خوب و بد را مى‌فهمد به نمازگزار سلام کند، نمازگزار بايد جواب او را بدهد.

مسأله 1145 :

اگر نمازگزار جواب سلام را ندهد معصيت کرده ولى نمازش صحيح است.

مسأله 1146 :

اگر کسى به نمازگزار غلط سلام کند، به طورى که سلام حساب نشود، جواب او واجب نيست.

مسأله 1147 :

جواب سلام کسى که از روى مسخره يا شوخى سلام مى‌کند واجب نيست، و اگر خواست جواب سلام مرد و زن غير مسلمان را بدهد بگويد «سلام» يا فقط «عليک».

مسأله 1148 :

اگر کسى به عدّه‌اى سلام کند، جواب سلام او بر همه آنان واجب است، ولى اگر يکى از آنان جواب دهد کافى است.

مسأله 1149 :

اگر کسى به عدّه‌اى سلام کند و کسى که سلام کننده قصد سلام دادن به او را نداشته، جواب دهد، باز هم جواب سلام او بر آن عدّه واجب است.

مسأله 1150 :

اگر به عدّه‌اى سلام کند و کسى که بين آنها مشغول نماز است شکّ کند که سلام کننده قصد سلام کردن به او را هم داشته يا نه، نبايد جواب بدهد. امّا اگر بداند که قصد او را هم داشته و ديگرى جواب ندهد، بايد جواب او را بگويد.

مسأله 1151 :

سلام کردن مستحب است و خيلى سفارش شده است که سواره به پياده و ايستاده به نشسته و کوچکتر به بزرگتر سلام کند.

مسأله 1152 :

اگر دو نفر با هم به يکديگر سلام کنند، بر هر يک واجب است جواب سلام ديگرى را بدهد.

مسأله 1153 :

در غير نماز، مستحب است جواب سلام را بهتر از سلام بگويد مثلاً اگر کسى گفت «سلام عليکم» در جواب بگويد «سلام عليکم و رحمة اللَّه».

هفتم: خنده عمدى و با صدا، ولى اگر سهواً با صدا بخندد يا لبخند بزند نمازش باطل نمى‌شود.

مسأله 1154 :

اگر براى جلوگيرى از صداى خنده حالش تغيير کند، مثلاً رنگش سرخ شود، چنانچه از صورت نمازگزار بيرون رود، بايد نمازش را دوباره بخواند.

هشتم: آن که براى کار دنيا عمداً با صدا گريه کند، ولى گريه بى‌صدا اشکال ندارد و اگر از ترس خدا يا براى آخرت گريه کند، آهسته باشد يا بلند، اشکال ندارد، بلکه از بهترين اعمال است.

نهم: کارى که صورت نماز را به هم بزند مثل دست زدن و به هوا پريدن و مانند اينها، کم باشد يا زياد، عمداً باشد يا از روى فراموشى. ولى کارى که صورت نماز را به هم نزند مثل اشاره کردن با دست اشکال ندارد.

مسأله 1155 :

اگر در بين نماز به قدرى ساکت بماند که نگويند نماز مى‌خواند نمازش باطل مى‌شود.

مسأله 1156 :

اگر در بين نماز کارى انجام دهد يا مدّتى ساکت شود و شکّ کند که نماز به هم خورده يا نه نمازش صحيح است.

دهم: خوردن و آشاميدن، يعنى در نماز طورى بخورد يا بياشامد که نگويند نماز مى‌خواند.

مسأله 1157 :

احتياط واجب آن است که در نماز هيچ چيز نخورد و نياشامد چه موالات نماز به هم بخورد يا نخورد چه بگويند نماز مى‌خواند يا نگويند.

مسأله 1158 :

اگر در بين نماز، غذايى را که لاى دندانها مانده فرو ببرد، نمازش باطل نمى‌شود. و اگر قند يا شکر و مانند اينها در دهان مانده باشد و در حال نماز کم کم آب شود و فرو رود نمازش اشکال ندارد.

يازدهم: شکّ در رکعتهاى نماز دو رکعتى يا سه رکعتى يا در دو رکعت اوّل نمازهاى چهار رکعتى است.

دوازدهم: آن که رکن نماز را عمداً يا سهواً کم يا زياد کند - غير از تکبيرةالاحرام که زياد کردن سهوى آن اشکال ندارد - يا واجباتى را که رکن نيست عمداً کم يا زياد نمايد.

مسأله 1159 :

اگر بعد از نماز شکّ کند که در بين نماز کارى که نماز را باطل مى‌کند انجام داده يا نه، نمازش صحيح است.