حجر و نشانه‌هاى بلوغ
سوال 1886 :
پدرى يک دختر و يک پسر بالغ سفيه دارد که تحت سرپرستى او است، آيا بعد از مرگ پدر جايز است خواهر به عنوان ولايت بر برادر سفيه در اموالش تصرف کند؟ ج: خواهر و برادر نسبت به برادر سفيه خود ولايتى ندارند، بلکه ولايت بر برادر سفيه و اموالش در صورتى که جد پدرى نداشته باشد و پدر هم به کسى براى ولايت بر او وصيّت نکرده باشد، با حاکم شرع است.
سوال 1887 :
آيا معيار در سن بلوغ پسران و دختران سال شمسى است يا قمرى؟ ج: معيار، سال قمرى است.
سوال 1888 :
براى تشخيص اينکه فردى به سن بلوغ رسيده يا نه، چگونه مى‌توان بر اساس سال قمرى، تاريخ ولادت او را از نظر سال و ماه بدست آورد؟ ج: در صورتى که تاريخ تولد بر اساس سال شمسى معلوم باشد، مى‌توان آن را از طريق محاسبه اختلاف بين سال قمرى و سال شمسى بدست آورد.
سوال 1889 :
آيا پسرى که قبل از پانزده سالگى محتلم شده، حکم به بلوغ او مى‌شود؟ ج: با احتلام، حکم به بلوغ او مى‌شود زيرا احتلام شرعا از نشانه‌هاى بلوغ است.
سوال 1890 :
اگر به مقدار ده درصد احتمال بدهيم که دو علامت ديگر بلوغ (غير از سن تکليف) زودتر ظاهر شده‌اند، حکم چيست؟ ج: مجرّد احتمال اينکه آن دو نشانه زودتر ظاهر شده‌اند، براى حکم به بلوغ کافى نيست.
سوال 1891 :
آيا جماع از نشانه‌هاى بلوغ محسوب مى‌شود و با انجام آن، تکاليف شرعى واجب مى‌گردند؟ و اگر فردى از حکم آن آگاهى نداشته باشد و چندين سال بگذرد، آيا غسل جنابت بر او واجب مى‌شود؟ و آيا اگر اعمال مشروط به طهارت مانند نماز و روزه را قبل از غسل جنابت انجام بدهد، آن اعمال باطل هستند و قضاى آنها واجب است؟ ج: مجرّد جماع بدون انزال و خروج منى از نشانه‌هاى بلوغ نيست، ولى باعث جنابت مى‌شود و واجب است هنگام رسيدن به سن بلوغ غسل کند و تا زمانى که يکى از نشانه‌هاى بلوغ در فردى تحقق پيدا نکرده، شرعا حکم به بلوغ او نمى‌شود و مکلف به احکام شرعى نيست و کسى که در کودکى بر اثر جماع جنب شده و سپس بعد از رسيدن به سن بلوغ، بدون انجام غسل جنابت نماز خوانده و روزه گرفته، واجب است نمازهاى خود را اعاده کند، ولى در صورتى که جهل به جنابت داشته، قضاى روزه‌هايش واجب نيست.
سوال 1892 :
تعدادى از دانش‌آموزان دختر و پسر مؤسسه ما طبق تاريخ تولدشان به سن بلوغ رسيده‌اند و بر اثر مشاهده اختلال در حافظه و ضعف آن ،مورد معاينات پزشکى قرار گرفتند تا هوش و حافظه آنان آزمايش شود، نتيجه آن بررسى‌ها اثبات عقب‌ماندگى ذهنى آنان از يک سال پيش يا بيشتر بود، ولى بعضى از آنان را نمى‌توان مجنون محسوب کرد زيرا در حدّى هستند که مسائل اجتماعى و دينى را درک مى‌کنند، آيا تشخيص اين مرکز مانند تشخيص پزشکان اعتبار دارد و براى آن دانش‌آموزان ملاک است؟ ج: معيار توجه تکاليف شرعى به انسان اين است که او شرعا بالغ و از نظر عرف عاقل باشد، ولى درجات درک و هوش معتبر نيست و دراين رابطه تأثيرى ندارد.
سوال 1893 :
در بعضى از احکام در خصوص کودک مميّز آمده است: «کودکى که خوب را از بد تشخيص مى‌دهد» منظور از خوب و بد چيست؟ و سن تمييز چه سنى است؟ ج: منظور از خوب و بد چيزى است که عرف آن را خوب يا بد مى‌داند و بايد در اين رابطه، شرايط زندگى کودک و عادات و آداب و سنت‌هاى محلى هم ملاحظه شود و امّا سن تمييز، به تبع اختلاف اشخاص در استعداد و درک و هوش، مختلف است.
سوال 1894 :
آيا ديدن خونى که داراى صفات حيض است، توسط دختر قبل از اتمام نه‌سالگى، علامت بلوغ اوست؟ ج: اين خون علامت شرعى بلوغ دختر نيست و حکم حيض را ندارد هر چند صفات آن را داشته باشد.
سوال 1895 :
اگر فردى که به علتى توسط مراجع قضائى از تصرّف در اموال خود ممنوع شده، مقدارى از اموال خود را قبل از وفات به عنوان تقدير و تشکر از خدمات پسر برادرش به او بدهد و برادرزاده‌اش هم اموال مزبور را بعد از وفات عمويش خرج تجهيزو برآورده کردن نيازهاى خاص او بکند، آيا جايز است مراجع قضايى، آن اموال را از او مطالبه کنند؟ ج: اگر اموالى که به برادرزاده‌اش داده، مشمول حجر بوده و يا ملک ديگرى باشد، شرعا حق ندارد آن را به او بدهد و برادرزاده‌اش هم نمى‌تواند در آن تصرّف کند وجايز است مراجع قضايى آن مال را از او مطالبه کنند و در غير اين صورت کسى حق ندارد آن مال را از او پس بگيرد.