اَحکام قَسَم خوردن
مسأله 2668 :
اگر قَسَم بخورد که کاري را انجام دهد يا ترک کند مثلاً قَسَم بخورد که روزه بگيرد يا دود استعمال نکند ، چنانچه عمداً مخالفت کند ؛ بايد کفّاره بدهد ، يعني يک بنده آزاد کند ، يا دو فقير را سير کند ، يا آنان را بپوشاند و اگر اينها را نتواند بايد سه روز روزه بگيرد .
مسأله 2669 :
قَسَم چند شرط دارد :
اوّل : کسي که قَسَم مي خورد بايد بالغ و عاقل باشد و اگر مي خواهد راجع به مال خودش قَسَم بخورد بايد در حال بالغ شدن سفيه نباشد و حاکم شرع او را از تصّرف در اموالش منع نکرده باشد و از روي قصد و اختيار قَسَم بخورد پس قَسَم خوردن بچّه و ديوانه و مست و کسي که مجبورش کرده اند ، درست نيست و همچنين است اگر در حال عصباني بودن بي قصد قَسَم بخورد .
دوّم : کاري را که قَسَم مي خورد انجام دهد ، بايد حرام و مکروه نباشد و کاري را که قَسَم مي خورد ترک کند ، بايد واجب و مستحبّ نباشد و اگر قَسَم بخورد که کار مباحي را بجا آورد ، بايد ترک آن را نظر مردم بهتر از انجامش نباشد و نيز اگر قَسَم بخورد کار مباحي را ترک کند بايد انجام آن در نظر مردم بهتر از ترکش نباشد .
سوّم : به يکي از اسمهاي خداوند عالم قَسَم بخورد که به غير ذات مقدّس او گفته نمي شود مانند « خدا » و « اَلله » و نيز اگر به اسمي قَسَم بخورد که به غير خدا هم مي گويند ولي به قدري به خدا گفته مي شود که هر وقت کسي آن اسم را بگويد ؛ ذات مقدّس حقّ در نظر مي آيد ، مثل آنکه به خالق و رازق قَسَم بخورد صحيح است بلکه اگر به لفظي قَسَم بخورد که بدون قرينه ، خدا به نظر نم آيد ولي او قصد خدا را کند بنابر احتياط بايد به آن قَسَم نمايد .
چهارم : قَسَم را به زبان بياورد و اگر بنويسد يا در قلبش آن را قصد کند صحيح نيست ولي آدم لال اگر با اشاره قَسَم بخورد است .
پنجم : عمل کردن به قَسَم براي او ممکن باشد و اگر موقعي که قَسَم مي خورد ممکن باشد و بعد تا آخر وقتي که براي قَسَم معيّن کرده عاجز شود يا برايش مشقّت داشته باشد قَسَم او از وقتي که عاجز شده بهم مس خورد .
مسأله 2670 :
اگر پدر از قَسَم خوردن فرزند جلوگيري کند ؛ يا شوهر از قَسَم خوردن زن جلوگيري نمايد ، قَسَم آنان صحيح نيست .
مسأله 2671 :
اگر فرزند بدون اجازة پدر و زن بدون اجازة شوهر قَسَم بخورد پدر و شوهر مي توانند قَسَم را بهم بزنند .
مسأله 2672 :
اگر انسان از روي فراموشي ، يا ناچاري به قَسَم عمل نکند ، کفّاره بر او واجب نيست ، و همچنين است اگر مجبورش کنند که به قَسَم عمل ننمايد . و قسمي که آدم وسواسي مي خورد ، مثل اينکه مي گويد وَالله الان مشغول نماز مي شوم و به واسطة وسواس مشغول نمي شود ، اگر وسواس او طوري باشد که بي اختيار به قَسَم عمل نکند کفّاره ندارد .
مسأله 2673 :
کسي که قَسَم مي خورد اگر حرف او راست باشد قَسَم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ مي باشد ، ولي اگر براي اينکه خودش يا مسلمان ديگري را از شرّ ظالمي نجات دهد ، قَسَم دروغ بخورد اشکال ندارد بلکه گاهي واجب مي شود و اين جور قَسَم خوردن غير از قَسَمي است که در مسائل پيش گفته شد .