اعتکاف
مسأله :
اعتکاف يک امر عبادى است که ثواب بسيارى براى آن مترتب شده است و پيامبر گرامى6 و ائمّه طاهرين: بارها بجا مى‌آوردند و سفارش براى آن زياد شده است مخصوصاً در دهه آخر ماه مبارک رمضان، و آن ماندن با قصد اعتکاف و با قصد قربت، سه روز يا بيشتر در مسجد است و در همه اوقات مى‌توان آن را بجا آورد، مگر در ايّامى که انسان نمى‌تواند روزه بگيرد و همانطور که مى‌شود براى خود اعتکاف کرد، مى‌توان نيابت از ميّت به طور تبرّعى يا استيجارى بجا آورد بلکه نيابت از زنده به طور تبرّعى يا استيجارى جايز است. و اين عبادت شرايطى دارد:
اوّل: ايمان.
دوّم: عقل، و کسى که جنون ادوارى دارد اگر مدّت زيادى در اعتکاف جنون او عود کند اعتکاف او باطل مى‌شود، همچنين اگر مدّت زيادى بيهوش شود.
سوّم: چون عمل عبادى مستحبّى است بايد با قصد قربت باشد و با قصد استحباب باشد گرچه به واسطه نذر يا استيجار واجب شده باشد و بايد قبل از طلوع فجر روز اوّل نيّت کند.
چهارم: روزه، و بدون روزه اعتکاف صحيح نيست، بنابراين مسافر يا زن حائض نمى‌توانند معتکف شوند، همچنين در ايّامى که روزه گرفتن حرام است نظير عيد قربان و عيد فطر، اعتکاف صحيح نيست.
پنجم: بايد سه روز يا بيشتر باشد و اگر پنج روز ماند روز ششم را بايد بماند و اگر هشت روز ماند روز نهم را نيز بايد بماند، و همچنين هر چه دو روز بر آن اضافه کرد ماندن روز سوّم واجب مى‌شود، و روز را بايد از طلوع فجر تا مغرب حساب کرد ولى ماندن شب اوّل و شب چهارم لازم نيست.
ششم: بايد در مسجد جامع محل باشد و در مسجدى که مسجد جامع محل بشمار نيايد اعتکاف در آن جايز نيست.
هفتم: زن بايد با اذن شوهر باشد اگر اعتکاف او منافات با حقّ او داشته باشد و اذن پدر و مادر براى اولاد شرط نيست مگر اينکه اعتکاف آنها موجب اذيت پدر يا مادر باشد.
هشتم: بايد به طور مداوم در مسجد بماند و اگر عمداً و از روى اختيار از مسجد بيرون رفت اعتکاف او باطل مى‌شود ولى اگر در حال نسيان يا اکراه بيرون رود و دو مرتبه برگردد مانعى ندارد، همانگونه که اگر براى ضرورتى بيرون رود نظير تجديد وضو يا غسل، اشکال ندارد، همچنين بيرون رفتن براى امر مستحبّى نظير جماعت و خواندن درس و برآوردن حاجتى از مسلمان جايز است، همينطور بيرون رفتن براى يک ضرورت عرفى نظير تهيه غذا براى خود يا زن و بچّه و مانند آن نيز مانعى ندارد.
مسأله :
معتکف مى‌تواند اعتکاف را به نيّت خود و نيابت از يک نفر يا از چند نفر، زنده يا مرده بجا آورد، بلکه مى‌تواند از کسى پول بگيرد و او را در زمره کسانى که نايب آنها شده قرار دهد، ولى آن شخص بايد نحوه نيابت را بداند.
مسأله :
روزه اعتکاف لازم نيست براى اعتکاف باشد، و اگر روزه واجب يا نذر يا استيجارى و مانند آنها باشد مانعى ندارد.
مسأله :
اعتکاف لازم نيست در خود مسجد باشد و اگر در اطاقى از مسجد جامع يا در صحن يا روى بام آن و مانند اينها باشد اشکال ندارد.
مسأله :
چهار چيز براى معتکف حرام است:
1 - هرگونه استمتاع از غريزه جنسى نظير جماع، لمس، استمناء، نگاه و ماننداينها.
2 - استعمال بوى خوش نظير عطر و گل و ادکلن و مانند اينها.
3 - خريد و فروش براى استفاده، ولى خريد و فروش براى رفع حوائج اشکال‌ندارد.
4 - مجادله يعنى گفتگو به عنوان غلبه يا اظهار فضل، امّا گفتگو به عنوان اثبات حقّ يا رفع باطل مانعى ندارد.
مسأله :
محرماتى که گفته شد گرچه ارتکاب آنها گناه است ولى اعتکاف را باطل نمى‌کند مگر جماع و استمناء اگر در روز واقع شود.
مسأله :
اگر کسى در حال اعتکاف جماع کند علاوه بر اينکه گناه کرده است بايد کفّاره نيز بدهد يعنى شصت فقير را غذا بدهد، يا شصت روزه بگيرد.
مسأله :
محرّماتى که گفته شد در صورتى گناه دارد و يا نظير جماع اعتکاف را باطل مى‌کند و موجب کفّاره است که از روى علم و عمد باشد ولى اگر يکى از محرّمات را سهواً يا جهلاً بجا بياورد علاوه بر اينکه گناه نکرده است موجب بطلان و کفّاره هم نيست.