احکام نذر و عهد
مسأله 2649 :
نذر آن است که انسان براى خدا بر خود واجب کند که کار خيرى را بجا آورد , يا کارى را که نکردن آن بهتر است ترک نمايد.
مسأله 2650 :
در نـذر بايد صيغه خوانده شود و لازم نيست آن را به عربى بخوانند پس اگر بگويد چنانچه مريض من خوب شود , براى خدا بر من است که ده تومان به فقير بدهم نذر او صحيح است .
مسأله 2651 :
نذر کننده بايد بالغ و عاقل باشد و به اختيار و قصد خود نذر کند , بنابر اين نذر کردن کسى که او را مجبور کرده اند , يا به واسطه عصبانى شدن بى قصد يا بى اختيار نذر کرده صحيح نيست .
مسأله 2652 :
شخص سفيه ( کسى که مال خود را در کارهاى بيهوده مصرف مى کند ) اگر مثلا نذر کند چيزى بـه فقير بدهد صحيح نيست و هم چنين شخص مفلس اگر نذر کند که مثلا چيزى از اموالى که از تصرف در آنها منع شده به فقير بدهد صحيح نيست .
مسأله 2653 :
نـذر زن بـدون اجـازه شوهر در آنچه با حق او منافات دارد صحيح نيست , و هم چنين نذر زن در امـوالـش بـدون اجـازه شوهر محل اشکال است , مگر در حج و زکاة و صدقه و احسان به پدر و مادر و صله ارحام .
مسأله 2654 :
اگر زن با اجازه شوهر نذر کند , شوهرش نمى تواند نذر او را بهم بزند , يا او را از عمل کردن به نذر جلوگيرى نمايد.
مسأله 2655 :
اگر فرزند بدون اجازه پدر يا با اجازه او نذر کند , بايد به آن نذر عمل نمايد.
ولـى اگـر پـدر يا مادر از عملى که نذر کرده منعش کنند , به طورى که آن عمل ديگر در حق او رجحان نداشته باشد نذرش منحل مى شود.
مسأله 2656 :
انسان کارى را مى تواند نذر کند که انجام آن برايش ممکن باشد , بنابر اين کسى که مثلا نمى تواند پياده کربلا برود , اگر نذر کند که پياده برود نذر او صحيح نيست .
مسأله 2657 :
اگـر نـذر کـند که کار حرام يا مکروهى را انجام دهد يا کار واجب يا مستحبى را ترک کند , نذر او صحيح نيست .
مسأله 2658 :
اگـر نـذر کـنـد کـه کار مباحى را انجام دهد, يا ترک نمايد , چنانچه بجا آوردن آن و ترکش از هر جـهت مساوى باشد , نذر او صحيح نيست و اگر انجام آن از جهتى بهتر باشد و انسان به قصد همان جهت نـذر کند , مثلا نذر کند غذايى را بخورد که براى عبادت قوت بگيرد , نذر او صحيح است , و نيز اگر ترک آن از جـهـتى بهتر باشد و انسان براى همان جهت نذر کند که آن را ترک نمايد مثلا براى اين که دود مضر اسـت نـذر کـنـد که آن را استعمال نکند نذر او صحيح مى باشد , ولى اگر بعدا ترک استعمال دود براى او ضرر داشته باشد نذر او منحل مى شود.
مسأله 2659 :
اگـر نـذر کند نماز واجب خود را در جايى بخواند که به خودى خود ثواب نماز در آنجا زياد نيست مثلا نذر کند نماز را در اطاق بخواند , چنانچه نماز خواندن در آنجا از جهتى بهتر باشد , مثلا به واسطه اين که خلوت است انسان حضور قلب پيدا مى کند , اگر نذر او براى آن جهت باشد صحيح است .
مسأله 2660 :
اگر نذر کند عملى را انجام دهد , بايد همان طور که نذر کرده بجا آورد پس اگر نذر کند که روز اول مـاه صـدقـه بـدهد , يا روزه بگيرد يا نماز اول ماه بخواند چنانچه قبل از آن روز يا بعد از آن بجا آورد , کـفـايـت نـمى کند , و نيز اگر نذر کند که وقتى مريض او خوب شود صدقه بدهد , چنانچه پيش از آن که خوب شود صدقه را بدهد کافى نيست .
مسأله 2661 :
اگـر نـذر کـند روزه بگيرد ولى وقت و مقدار آن را معين نکند چنانچه يک روز روزه بگيرد کافى اسـت و اگر نذر کند نماز بخواند و مقدار و خصوصيات آن را معين نکند , اگر يک نماز دو رکعتى بخواند کفايت مى کند , و اگر نذر کند صدقه بدهد و جنس و مقدار آن را معين نکند , اگر چيزى بدهد که بگويند صـدقـه داده , بـه نذر عمل کرده است و اگر نذر کند کارى براى خدا بجا آورد , در صورتى که يک نماز يا يک روز روزه بگيرد , يا چيزى صدقه بدهد نذر خود را انجام داده است .
مسأله 2662 :
اگر نذر کند روز معينى را روزه بگيرد , بايد همان روز را روزه بگيرد , و در صورتى که عمدا روزه نـگـيرد , بايد گذشته از قضاى آن روز کفاره هم بدهد و اظهر اين است که کفاره اش کفاره مخالفت قسم است چنانکه خواهد آمد , ولى در آن روز اختيارا مى تواند مسافرت کند , و روزه را نگيرد.
و چـنانچه در سفر باشد لازم نيست قصد اقامه کرده و روزه بگيرد و در صورتى که از جهت سفر يا از جهت عذر ديگرى مثل مرض يا حيض روزه نگيرد لازم است روزه را قضا کند ولى کفاره ندارد.
مسأله 2663 :
اگر انسان از روى اختيار به نذر خود عمل نکند , بايد کفاره بدهد.
مسأله 2664 :
اگـر نـذر کند که تا وقت معينى عملى را ترک کند , بعد از گذشتن آن وقت مى تواند آن عمل را بجا آورد و اگر پيش از گذشتن آن وقت از روى فراموشى يا ناچارى انجام دهد , چيزى بر او واجب نيست , ولى باز هم لازم است که تا آن وقت آن عمل را بجا نياورد , و چنانچه دوباره پيش از رسيدن آن وقت بدون عذر آن عمل را انجام دهد بايد کفاره بدهد.
مسأله 2665 :
کسى که نذر کرده عملى را ترک کند و وقتى براى آن معين نکرده است , اگر از روى فراموشى , يا نـاچـارى , يا غفلت , آن عمل را انجام دهد کفاره بر او واجب نيست , ولى بعدا هر وقت از روى اختيار آن را بجا آورد , بايد کفاره بدهد.
مسأله 2666 :
اگـر نـذر کـند که در هر هفته روز معينى مثلا روز جمعه را روزه بگيرد , چنانکه يکى از جمعه ها عـيد فطر يا قربان باشد يا روز جمعه عذر ديگرى مانند سفر يا حيض براى او پيدا شود , بايد آن روز را روزه نگيرد و قضاى آن را بجا آورد.
مسأله 2667 :
اگـر نـذر کـند که مقدار معينى صدقه بدهد , چنانچه پيش از دادن صدقه بميرد لازم نيست آن مـقدار را از مال او صدقه بدهند , و بهتر اين است که بالغين از ورثه آن مقدار را از حصه خود از طرف ميت صدقه بدهند.
مسأله 2668 :
اگـر نـذر کـند که به فقير معينى صدقه بدهد , نمى تواند آن را به فقير ديگر بدهد و اگر آن فقير بميرد , احتياط مستحب آن است که به ورثه او بدهد.
مسأله 2669 :
اگـر نـذر کـند که به زيارت يکى از امامان مثلا به زيارت حضرت ابى عبد اللّه عليه السلام مشرف شود , چنانچه به زيارت امام ديگر برود کافى نيست .
و اگر به واسطه عذرى نتواند آن امام را زيارت کند , چيزى بر او واجب نيست .
مسأله 2670 :
کسى که نذر کرده زيارت برود و غسل زيارت و نماز آن را نذر نکرده , لازم نيست آنها را بجا آورد.
مسأله 2671 :
اگر براى حرم يکى از امامان يا امامزادگان نذر کند , و مصرف معينى را در نظر نداشته باشد , بايد آن را در تعمير و روشنايى و فرش حرم و مانند اينها مصرف کند.
مسأله 2672 :
اگـر بـراى خـود امـام عليه السلام چيزى نذر کند , چنانچه مصرف معينى را قصد کرده , بايد به هـمـان مصرف برساند و اگر مصرف معينى را قصد نکرده , بايد به مصرفى برساند که نسبتى به امام عليه الـسـلام داشته باشد , مثلا بر زوار فقير آن امام صرف نمايد , و يا به مصارف حرم او برساند و يا در امرى که موجب اعلاى نام او است صرف کند و هم چنين است اگر چيزى را براى امامزاده اى نذر کند.
مسأله 2673 :
گـوسـفندى را که براى صدقه , يا براى يکى از امامان نذر کرده اند , اگر پيش از آن که نذر برسد شـيـر بـدهـد , يـا بچه بياورد مال کسى است که آن را نذر کرده , مگر آن که قصدش اعم باشد , ولى پشم گوسفند و مقدارى که چاق مى شود جزء نذر است .
مسأله 2674 :
هـر گـاه نـذر کـند که اگر مريض او خوب شود , يا مسافر او بيايد , عملى را انجام دهد , چنانچه معلوم شود که پيش از نذر کردن مريض خوب شده , يا مسافر آمده است , عمل کردن به نذر لازم نيست .
مسأله 2675 :
اگر پدر يا مادر نذر کند که دختر خود را به سيد شوهر دهد , بعد از آن که دختر به تکليف رسيد , اختيار با خود او است و نذر آنان اعتبار ندارد.
مسأله 2676 :
هـر گـاه بـا خـدا عهد کند که اگر به حاجت شرعى خود برسد کارى را انجام دهد , بعد از آن که حاجتش بر آورده شد , بايد آن کار را انجام دهد , و نيز اگر بدون آن که حاجتى داشته باشد , عهد کند که کارى را انجام دهد , آن عمل بر او واجب مى شود.
مسأله 2677 :
در عـهـد هم مثل نذر بايد صيغه خوانده شود و مشهور آن است که کارى را که عهد مى کند انجام دهد , بايد يا عبادت باشد , مثل نماز واجب و مستحب يا کارى باشد که انجام آن شرعا بهتر از ترکش باشد , ولـى ظـاهر آن است که اين امر معتبر نيست بلکه اگر طورى باشد که در مسأله ( 2680 ) راجع به متعلق قسم خواهد آمد , باز هم عهد صحيح است و بايد آن کار را انجام دهد.
مسأله 2678 :
اگـر بـه عهد خود عمل نکند , بايد کفاره بدهد يعنى شصت فقير را سير کند , يا دو ماه پى در پى روزه بگيرد , يا يک بنده آزاد کند.