نيابت در حج
سوال 68 :
مادرى براى حج ثبت نام کرده و قبل از اين که نوبت او براى اعزام به حج برسد، فوت کرده است. اين مادر به فرزند معلول خود که از برخى اعمال حج معذور است، وصيت کرده تا برايش حج به جا آورد و او پس از رسيدن نوبت مادرش با استفاده از فيش ثبت نام مادر و با دادن مبلغى بيشتر از آنچه مادرش پرداخته بود، به حج مى‌رود. حکم اين مسأله چيست؟
جواب :
عمل به وصيت مذکور واجب است و حجّ نيابى فرزند معلول از طرف مادرش صحيح است، مگر اين که احراز شود حج از قبل، بر مادر واجب شده که در اين صورت وصيت مادر نسبت به انجام دادن حج توسط فرزند باطل است
(510)
و بايد شخص غير معذورى را براى حجّ او اجير کنند.
سوال 69 :
اگر دست يا پاى فردى قطع باشد و سبب نقص در وضو و سجده گردد، آيا جايز است که از طرف فرد ديگرى نايب در حج شود؟
جواب :
صحّت نيابت و مجزى بودن از حَجّة الاسلام، محلّ اشکال است؛ ولى نيابت در حج استحبابى مانعى ندارد.
سوال 70 :
زنى که به عنوان نيابت از شخص ديگرى به حج رفته و قادر بر رمى جمرات نيست، آيا نيابتش صحيح است؟
جواب :
اگر هنگام نايب شدن، قادر بر رمى جمرات نبوده يا مى‌دانسته که تا قبل از رمى نمودن، از انجام دادن آن عاجز خواهد شد، نيابت او باطل است؛ ولى اگر بعد از قبول نيابت، عاجز شود، ضررى به نيابت وارد نمى‌شود.
سوال 71 :
اگر نايب از روى عصيان، رمى در روز را ترک کند، نيابت او چه حکمى پيدا مى‌کند؟ اگر به تصوّر اين که مى‌تواند به منى برگردد، به مکه برود و روز دوازدهم نتواند براى رمى به منى برگردد، نيابتش چه حکمى دارد و وظيفه‌اش چيست؟
جواب :
در هر دو صورت، بايد رمى را قضا کند و نيابتش صحيح است. البته اگر رمى جمره عقبه را در روز دهم با علم و عمد، ترک کرده باشد، چنانچه اخلال عمدى در ترتيب اعمال پيش آيد، از اين جهت اشکال پيدا مى‌کند.
سوال 72 :
نايب مى‌داند براى حجّ تمتّع اجير شده است؛ اما نمى‌داند براى حَجّة الاسلام نايب شده يا حجّ نذرى يا حجّ مستحب. اگر نيّت کند که «حجّ تمتّع به جا مى‌آورم براى منوبٌ عنه» يا «حجّى به جا مى‌آورم که براى آن اجير شده‌ام»، آيا کافى و صحيح است؟
جواب :
کافى است.
سوال 73 :
کسى که با دريافت مبلغى پول، انجام حجّ نيابتى را پذيرفته است، ولى
(511)
از رفتن به حج منع شده و نتوانسته شخص ديگرى را هم به جاى خود، براى انجام دادن حجّ نيابتى بفرستد، آيا جايز است که در سال بعد، اين حج را انجام دهد؟
جواب :
اگر پرداخت کننده پول، راضى به اين کار باشد، صحيح است، وگرنه صحيح نيست.
سوال 74 :
کسى با احرام عمره مفرده وارد مکه شده و پس از به جا آوردن عمره مفرده خودش، به جهت انجام دادن حجّ تمتّع از طرف شخص ديگرى نايب شده است؛ ولى به دليل ممانعت مأمورين نمى‌تواند براى احرام عمره تمتّع نيابتى به ميقات برود. آيا مى‌تواند از ادنى الحل براى عمره تمتّع نيابتى مُحرم شود؟
جواب :
نيابت او اشکال ندارد و مى‌تواند از ادنى الحل مُحرم شود.
سوال 75 :
کسى که حج بر او مستقر شده و سپس استطاعت خود را از دست داده است، آيا جايز است که نايب شخص ديگرى در حج شود؟
جواب :
جايز نيست، مگر اين که انجام دادن حج در آن سال از طرف خودش به هيچ وجه مقدور نباشد که در اين صورت، نيابت جايز است.
سوال 76 :
اگر پدرى وصيت کند که فرزندش از طرف او حجّ استحبابى انجام دهد و سپس خودِ فرزند مستطيع شود، آيا جايز است با استفاده از نوبت پدرش، براى خودش حج به جا آورد و براى پدرش نايب بگيرد؟ و آيا در اين حال، حجّ فرزند، حَجّة الاسلام محسوب مى‌شود؟
جواب :
اگر فرزند از راه ديگرى غير از استفاده از نوبت پدرش بتواند حج به جا آورد، بايد از طرف خودش حج انجام دهد و نمى‌تواند نايب پدرش شود، وگرنه چنانچه بداند که نظر پدرش اين نبوده که فقط اين فرزندش حج را از طرف او به جا آورد، بلکه نظرش انجام شدن مطلق حج از طرف او بوده، اگر باقى ورثه اجازه دهند، با استفاده از نوبت پدرش براى خودش حج انجام دهد و براى پدرش نايب بگيرد.
(512)
سوال 77 :
شخصى نفر ديگرى را براى انجام دادن حج، نايب گرفته و پس از آن، خود نايب مستطيع شده است. در صورتى که نايب، منوبٌ عنه را نشناسد، وظيفه‌اش چيست؟
جواب :
اگر استطاعت او به واسطه دريافت پول اجاره نيابت در حج حاصل شده باشد، بايد حجّ نيابتى را به جا آورد و سال بعد، اگر استطاعت او باقى بود، براى خودش حج به جا آورد، وگرنه اجاره او باطل است و بايد حَجّة الاسلام خود را به جا آورد و اگر صاحب پول را نمى‌شناسد، احتياط اين است که با نظر حاکم شرعى شخص ديگرى را براى انجام دادن حجّ نيابتى اجير بگيرند و يا با نظر حاکم شرعى خودش در سال بعد حج نيابتى را انجام دهد.
سوال 78 :
آيا جايز است که حاجى يک حجّ مستحبّى را هم از طرف خودش و هم از طرف ديگران انجام دهد؟
جواب :
جايز است.
سوال 79 :
اگر کسى بخواهد به نيابت از ميّتى که مستطيع نبوده، حجّ تمتّع انجام دهد، بايد قصد وجوب بنمايد يا استحباب؟
جواب :
اگر مى‌خواهد وجوب يا استحباب را معيّن کند، قصد استحباب نمايد؛ ولى بايد توجه داشت که در فرض سوال، قصد حجّ تمتّع کافى است و قصد وجوب و استحباب لازم نيست.
سوال 80 :
شخصى به نيابت از مادرش براى عمره تمتّع مُحرم مى‌شود و عمره را به جا مى‌آورد و سپس از طرف خودش، نه به نيابت از مادرش، براى حجّ تمتّع مُحرم مى‌شود. حکم اين مسأله چيست؟
جواب :
احرام از طرف خودش براى حج، باطل است و بايد با احرام مجدّد به نيابت از مادرش حج را تمام کند.
(513)
سوال 81 :
مقدارى از مال کسى پيش شخص ديگرى است و اين مقدار مال براى انجام دادن حجّى که بر عهده صاحب مال است، کافى است. کسى که مال پيش اوست، مى‌داند که اگر مال را به ورثه بدهد، حج را انجام نمى‌دهند. در اين صورت وظيفه‌اش چيست؟
جواب :
در فرض مذکور، چنانچه مال مزبور به عنوان امانت نزد اوست، واجب است از طرف صاحب مال، حج انجام دهد؛ ولى چنانچه مال مذکور به عنوان امانت نيست؛ بلکه به عنوان ديگرى در نزد اوست، در اين صورت به احتياط واجب بايد پس از مراجعه حضورى و اخذ اجازه، از طرف صاحب مال، حج انجام دهد.
سوال 82 :
جوانى هر دو پايش صدمه خورده و از زير زانو، پاى مصنوعى دارد. اگر با اين حال، نتواند مناسک حجّ و عمره را به جا آورد، چگونه بايد آن را تمام کند؟
جواب :
در هر موردى که خودش نتواند اعمال را به جا آورد، نايب مى‌گيرد، مگر در وقوفين که واجب است خودش انجام دهد و نايب گرفتن مجزى نيست و تفصيل بحث در کتاب مناسک حج آورده شده است.
سوال 83 :
حکم حج به نيابت از طرف چهارده معصوم عليهم‌السلام و بخصوص از طرف حضرت صاحب العصر والزمان عليه‌السلام چيست؟
جواب :
صحيح است.
سوال 84 :
آيا کسى که براى اعمال عمره يا حج يا خصوص طواف، از طرف شخصى اجير شده است، مى‌تواند به نيابت از نفر دوم، به صورت تبرّعى يا استيجارى قرآن تلاوت کند؟
جواب :
اگر قرائت قرآن او منافاتى با انجام اعمالى که براى آنها از طرف شخص اول، نائب شده، نداشته باشد، اشکالى ندارد.
(514)
سوال 85 :
اگر کسى از طرف شخص زنده يا مرده‌اى حجّ نيابتى به جا آورد، ثواب حج، براى کسى است که حج را انجام داده يا براى کسى که حج براى او انجام شده است؟
جواب :
خداوند متعال به هر دو ثواب عطا مى‌کند، ان شاء اللّه.
سوال 86 :
آيا لازم است منوبٌ عنه، خمس پولى را که به نايب براى انجام دادن حج مى‌دهد، بپردازد؟
جواب :
اگر مبلغ مذکور را از درآمد بين سال خود پرداخته است، خمس ندارد.
(515)