احکام حـجّ
مسأله 2104 :
حج: زيارت کردن خانه خدا و انجام اعمالى است که دستور داده اند در آنجا بجا آورده شود و در تمام عمر بر کسى که شرايط زير را دارا باشد، يک مرتبه واجب مى شود.
اوّل: بالغ باشد.
دوّم: عاقل و آزاد باشد.
سوّم: بواسطه حجّ مجبور نشود کار حرامى که اهميتش در شرع از حج بيشتر است انجام دهد يا عمل واجبى را که از حجّ مهمتر است ترک کند.
چهارم: مستطيع باشد، و مستطيع بودن به چند چيز است:
اوّل: آنکه توشه راه و چيزهايى را که بر حسب حالش در سفر به آن محتاج است و در کتابهاى مفصّل گفته شده دارا باشد، و نيز مالى که بتواند بليط سفر يا وسيله سفر را تهيّه کند داشته باشد.
دوّم: سلامت مزاج و توانايى آن را داشته باشد که بتواند مکّه رود و حج را بجا آورد.
سوّم: در راه مانعى از رفتن نباشد و اگر راه بسته است يا انسان بترسد که در راه جان او از بين برود حجّ بر او واجب نيست ولى اگر از راه ديگرى بتواند برود اگر چه دورتر باشد در صورتى که مشقّت زياد نداشته باشد و خيلى غير متعارف نباشد بايد از آن راه برود.
چهارم: بقدر بجا آوردن اعمال حج وقت داشته باشد.
پنجم: مخارج کسانى را که خرجى آنان بر او واجب است مثل زن و بچّه و مخارج
[334]
کسانى را که مردم خرجى دادن به آنها را لازم مى دانند داشته باشد.
ششم: بعد از برگشتن کسب يا زراعت يا عايدى ملک يا راه ديگرى براى معاش خود داشته باشد که مجبور نشود بزحمت زندگى کند.
مسأله 2105 :
کسى که بدون خانه ملکى رفع احتياجش نمى شود، وقتى حج بر او واجب است که پول خانه را هم داشته باشد.
مسأله 2106 :
زنى که مى تواند به مکّه برود، اگر بعد از برگشتن از خود مالى نداشته باشد و شوهرش هم فقير باشد و خرجى او را ندهد و ناچار شود که به سختى زندگى کند، حج بر او واجب نيست.
مسأله 2107 :
اگر کسى توشه راه و وسيله سفر نداشته باشد و ديگرى بگويد حجّ برو من خرج تو و عيالات تو را در موقعى که در سفر حج هستى مى دهم، حجّ بر او واجب مى شود.
مسأله 2108 :
اگر خرجى رفتن و برگشتن و خرجى عيالات کسى را در مدّتى که مکّه مى رود و بر مى گردد به او ببخشند و با او شرط کنند که حج کند، اگر چه قرض داشته باشد و در موقع برگشتن هم مالى که بتواند با آن زندگى کند نداشته باشد بايد قبول نمايد و حج بر او واجب مى شود.
مسأله 2109 :
اگر مخارج رفتن و برگشتن و مخارج عيالات کسى را در مدّتى که مکّه مى رود و بر مى گردد به او بدهند و بگويند: حج برو، ولى ملک او نکنند، حج بر او واجب مى شود.
مسأله 2110 :
اگر مقدارى مال که براى حج کافى است به کسى بدهند و با او شرط کنند که در راه مکّه خدمت کسى که مال را داده بنمايد، حج بر او واجب نمى شود ولى اگر قبول کند و خدمت، منافات با انجام مناسک حج نداشته باشد حجّ واجب مى شود.
مسأله 2111 :
اگر مقدارى مال به کسى بدهند و حج بر واجب شود، چنانچه حج نمايد، هر چند بعداً مالى از خود پيدا کند، ديگر حج بر او واجب نيست.
مسأله 2112 :
اگر براى تجارت يا کار ديگرى به جدّه برود و آنجا مالى بدست آورد که اگر بخواهد از آنجا به مکّه رود مستطيع باشد و ساير شرايط را دارا باشد بايد حج کند و در صورتى که حج نمايد، اگر چه بعداً مالى پيدا کند که بتواند از وطن خود به مکه رود، ديگر حج بر او واجب نيست.
مسأله 2113 :
اگر انسان اجير شود که مباشرةً از طرف کس ديگر حج کند، چنانچه
[335]
خودش نتواند برود و بخواهد ديگرى را از طرف خودش بفرستد بايد از کسى که او را اجير کرده اجازه بگيرد.
مسأله 2114 :
اگر کسى مستطيع شود و مکه نرود و فقير شود و استطاعتش از دست برود بايد به هر طريق که مى تواند حج را بجا آورد، ولو با قرض گرفتن يا اجير شدن باشد و اگر رفتن به حج مستلزم مشقّت و حرج باشد باز بنابر احتياط واجب بايد به حجّ برود.
مسأله 2115 :
اگر در سال اولى که مستطيع شده بدون سستى و تأخير به مکّه رود و در وقت معيّنى که دستور داده اند به عرفات و مشعر الحرام نرسد چنانچه در سالهاى بعد مستطيع نشود حج بر او واجب نيست ولى چنانچه از سالهاى پيش مستطيع بوده و نرفته به هر طريق که مى تواند بايد حج بجا آورد.
مسأله 2116 :
اگر در سال اولى که مستطيع شده حج نکند و بعد بواسطه پيرى يا مرض و ناتوانى نتواند حج نمايد و نا اميد باشد از اينکه بعداً خودش حج کند، بايد ديگرى را از طرف خود بفرستد تا برايش حج انجام دهد بلکه اگر در سال اوّلى که به قدر رفتن حج مال پيدا کرده، بواسطه پيرى يا مرض يا ناتوانى نتواند حجّ کند احتياط مستحب آن است که کسى را از طرف خود بفرستد که حجّ نمايد.
مسأله 2117 :
کسى که از طرف ديگرى براى حج اجير شده، بايد طواف نساء را از طرف او بجا آورد و اگر بجا نياورد، زن بر آن اجير حرام مى شود.
مسأله 2118 :
اگر طواف نساء را درست بجا نياورد يا فراموش کند، چنانچه بعد از چند روز يادش بيايد و از بين راه برگردد و بجا آورد، صحيح است.
[336]