احام قرض
قرض دادن از کارهاى مستحبى است که در آيات قرآن واخبار راجع به آن زياد سفارش شده است ، از پيغمبر اکرم صلى الله عليه وآله وسمل روايت شده که هر کسى به برادر مسلمان خود قرض بدهد مال او زياد مى شود وملائکه بر او رحمت مى فرستد واگر با بدهکار خود مدارا کند ، بدون حساب وبه سرعت از صراط مى گذارد . وکسى که برادر مسلمانش از او قرض بخواهد وندهد ، بهشت بر او حرام مى شود .
مسأله 2268 :
در قرض لازم نيست صيغه بخوانند بلکه اگر چيزى رابه نيت قرض به کسى بدهد واو هم به همين قصد بگيرد ، صحيح است .
مسأله 2269 :
اگر موعد پرداخت برسد وبدهکار بدهى خود را بدهد ، طلبکار بايد قبول نمايد .
مسأله 2270 :
اگر در صيغه قرض براى پرداخت آن مدتى قرار دهند ، جائز نيست که طلبکار پيش از تمام شدن آن مدت طلب خود را مطالبه کند ولى اگر مدت نداشته باشد ، طلبکار هر وقت بخواهد ، مى تواند طلب خود را مطالبه نمايد .
مسأله 2271 :
اگر طابکار طلب خود را مطالبه کند چنانچه بدهکار بتواند بدهى خود را بدهد ، بايد فورا آن را بپردازد واگر تأخير بيندازد گناهکار است .
مسأله 2272 :
اگر بدهکار غير از خانه اى که در آن نشسته واثاثيه منزل وچيزهاى ديگرى که به آنها احتياج دارد ، چيزى نداشته باشد ، طلبکار نمى تواند طلب خود را از او مطالبه نمايد ، بلکه بايد صبر کند تا بتواند بدهى خود را بدهد .
مسأله 2273 :
کسى که بدهکار است ونمى تواند بدهى خود را بدهد . چنانچه بتواند کاسبى لايق به شأن خود کند ، بايد کسب کند وبدهى خود را بدهد . / صفحة 393 /
مسأله 2274 :
کسى که دسترس به طلبکار خود ندارد ، چنانچه اميد نداشته باشد که او را پيدا کند ، بايد طلب او را فقير صدقه بدهد .
مسأله 2275 :
اگر مال ميت بيشتر از خرج واجب کفن ودفن وبدهى او نباشد بايد مالش را به همين مصرفها برسانند وبه وارث او چيزى نمى رسد .
مسأله 2276 :
اگر کسى مقدارى پول طلا يا نقره قرض کند وقيمت آن کم شود يا چند برابر گردد ، چنانچه همان مقدار را که گرفته پس بدهد کافى است . ولى اگر هر دو به غير ان راضى شوند اشکال ندارد .
مسأله 2277 :
اگر مالى را که قرض کرده از بين نرفته باشد وصاحب مال ، آن را مطالبه کند ، لازم نيست که بدهکار همان مال را به او بدهد .
مسأله 2278 :
اگر کسى که قرض مى دهد شرط کند که زيادتر از مقدارى که مى دهد بگيرد ، مثلا يک من گندم بدهد وشرط کند که يک من وپنج سير بگيرد . يا ده تخم مرغ بدهد که يازده تا بگيرد ، ربا وحرام است ، بلکه اگر قرار بگذارد که بدهکار کارى براى او انجام دهد ، يا چيزى راکه قرض کرده با مقدارى جنس ديگر پس دهد ، مثلا شرط کند يک تومانى را که قرض کرده با يک کبريت پس دهد ربا وحرام است . ونيز اگر با او شرط کند که چيزى را که قرض مى گيرد به طور مخصوصى پس دهد ، مثلا مقدارى طلاى نساخته به او بدهد وشرط کند که ساخته پس بگيرد ، باز هم ربا وحرام مى باشد . ولى اگر بدون اينکه شرط کند ، خود بدهکار زيادتر از آنچه قرض کرده پس بدهد اشکال ندارد بلکه مستحب است .
مسأله 2279 :
ربا دادن مثل ربا گرفتن حرام است وکسى که قرض ربائى گرفته مالک آن نمى شود ، ولى مى تواند در آن تصرف کند در صورتى که علم به رضاى مالک آن داشته باشد .
مسأله 2280 :
اگر گندم ، يا چيزى مانند آن را به طور قرض ربايى بگيرد وبا آن زراعت کند ، حاصلى که از آن به دست مى آيد مال قرض دهنده است . / صفحة 394 /
مسأله 2281 :
گر لباسى را بخرد وبعدا پول حلالى که مخلوط با ربا است به صاحب لباس بدهد ، پوشيدن آن لباس ونماز خواندن با آن اشکال ندارد . ولى اگر فروشنده بگويد که اين لباس را با اين پول مى خرم ، پوشيدن آن لباس حرام است واگر بداند پوشيدن آن حرام است ، نماز هم با آن باطل مى باشد .
مسأله 2282 :
اگر انسان مقدارى پول به تاجر بدهد که در شهر ديگرى از طرف او کمتر بگيرد ، اشکال ندارد واين صرف برات مى گويند .
مسأله 2283 :
اگر مقدارى پول به کسى قرض بدهد که بعد از چند روز در شهر ديگر زيادتر بگيرد ، مثلا نهصد ونود تومان بدهد که بعد از ده روز در شهر ديگر هزار تومان بگيرد ربا وحرام است ، ولى اگر کسى که زيادى را مى گيرد در مقابل زيادى ، جنس بدهد يا عملى انجام دهد اشکال ندارد .
مسأله 2284 :
اگر در مقابل طلبى که از کسى دارد سفته يا براتى داشته باشد وبخواهد طلب خود را پيش از وعده آن به کمتر از آن بفروشد اشکال ندارد .