رکــوع
مسأله 1031 :
در هر رکعت بعد از قرائت بايد به اندازه اى خم شود که بتواند دست را به زانو بگذارد، و اين
عمل را رکوع مى گويند.
مسأله 1032 :
اگر به اندازه رکوع خم شود، ولى دستها را به زانو نگذارد اشکال ندارد.
مسأله 1033 :
هر گاه رکوع را بطور غير معمول بجا آورد، مثلاً به چپ يا راست خم شود، اگر چه دستهاى او به
زانو برسد، صحيح نيست.
مسأله 1034 :
خم شدن بايد به قصد رکوع باشد، پس اگر به قصد کار ديگر مثلاً براى کشتن جانور خم شود،
نمى توان آن را رکوع حساب کند، بلکه بايد بايستد و دوباره براى رکوع خم شود و به واسطه اين عمل، رکن زياد نشده و
نماز باطل نمى شود.
مسأله 1035 :
کسى که دست يا زانوى او با دست و زانوى ديگران فرق دارد مثلاً دستش خيلى بلند است که اگر
کمى خم شود به زانو مى رسد، يا زانوى او پائين تر از مردم ديگر است که بايد خيلى خم شود تا دستش به زانو برسد،
بايد به اندازه معمول خم شود.
مسأله 1036 :
کسى که نشسته رکوع مى کند، بايد به قدرى خم شود که صورتش مقابل زانوها برسد، و بهتر
است به قدرى خم شود که صورت، نزديک جاى سجده برسد.
مسأله 1037 :
احتياط واجب آنست که در رکوع سه مرتبه سُبْحانَ اللهِ يا يک مرتبه سُبّحانَ رَبِّىَ الْعَظيمِ وَ بِحَمْدِهِ
بگويد، ذکرهاى ديگر هم به اين مقدار کافيست و در تنگى وقت و در حال ناچارى گفتن يک سبحان الله کافيست.
مسأله 1038 :
ذکر رکوع بايد دنبال هم و به عربى صحيح گفته شود، و مستحب است آن را سه يا پنج يا هفت
مرتبه بلکه بيشتر بگويند.
مسأله 1039 :
در رکوع بايد به مقدار ذکر واجب، بدن آرام باشد و در ذکر مستحب هم اگر آن را به قصد ذکرى که
براى رکوع دستور داده اند بگويد، بنابر احتياط واجب آرام بودن بدن لازم است.
مسأله 1040 :
اگر موقعى که ذکر واجب رکوع را مى گويد، بى اختيار به قدرى حرکت کند که از حال آرام بودن
بدن خارج شود بايد بعد از آرام گرفتن بدن دوباره ذکر را بگويد، ولى اگر کمى حرکت کند که از حال آرام بودن بدن
خارج نشود، يا انگشتان را حرکت دهد اشکال ندارد.
مسأله 1041 :
اگر پيش از آنکه به مقدار رکوع خم شود و بدن آرام گيرد، عمداً ذکر رکوع را بگويد نمازش باطل
است.
مسأله 1042 :
اگر پيش از تمام شدن ذکر واجب عمداً سر از رکوع بردارد نمازش باطل است، و اگر سهواً سر
بردارد چنانچه پيش از آنکه از حال رکوع خارج شود، يادش بيايد که ذکر رکوع را تمام نکرده، بايد در حال آرامى بدن
دوباره ذکر را بگويد، و اگر بعد از آنکه از حال رکوع خارج شد يادش بيايد نماز او صحيح است.
مسأله 1043 :
اگر نتواند به مقدار ذکر در رکوع بماند، احتياط واجب آنست که بقيه آنرا در حال برخاستن بگويد.
مسأله 1044 :
اگر به واسطه مرض و مانند آن در رکوع آرام نگيرد نماز صحيح است، ولى بايد پيش از آنکه از
حال رکوع خارج شود، ذکر واجب يعنى سبحان ربى العظيم و بحمده يا سه مرتبه سبحان الله را بگويد.
مسأله 1045 :
هر گاه نتواند به اندازه رکوع خم شود بايد به چيزى تکيه دهد و رکوع کند، و اگر موقعى هم که
تکيه داده نتواند به طور معمول رکوع کند بايد به هر اندازه مى تواند خم شود، و اگر هيچ نتواند خم شود، بايد موقع
رکوع بنشيند و نشسته رکوع کند، و احتياط مستحب آنست که نماز ديگرى هم بخواند، و براى رکوع آن باسر اشاره
نمايد.
مسأله 1046 :
کسى که مى تواند ايستاده نماز بخواند، اگر در حال ايستادن يا نشستن نتواند رکوع کند، بايد
ايستاده نماز بخواند و براى رکوع باسر اشاره کند و اگر نتواند اشاره کند، بايد به نيت رکوع چشم ها را هم بگذارد و ذکر
آنرا بگويد و به نيت برخاستن از رکوع چشمها را باز کند، و اگر از اين هم عاجز است بايد در قلب نيت رکوع کند و ذکر
آن را بگويد.
مسأله 1047 :
کسى که نمى تواند ايستاده يا نشسته رکوع کند، و براى رکوع فقط مى تواند در حالى که نشسته
است کمى خم شود، يا در حالى که ايستاده است با سر اشاره کند، بايد ايستاده نماز بخواند و براى رکوع با سر اشاره
نمايد، و احتياط مستحب آنست که نماز ديگرى هم بخواند، و موقع رکوع آن بنشيند و هر قدر مى تواند براى رکوع خم
شود.
مسأله 1048 :
اگر بعد از رسيدن به حد رکوع و آرام گرفتن بدن سر بردارد و دو مرتبه به اندازه رکوع خم شود، يا
بعد از آنکه به اندازه رکوع خم شد و بدنش آرام گرفت، به قدرى خم شود که از اندازه رکوع بگذرد و دوباره به رکوع
برگردد چون رکوع زياد شده نمازش باطل است، و اين حکم در صورتيست که رجوعش به رکوع، به قصد رکوع باشد
والا در آن تأمل است.
مسأله 1049 :
بعد از تمام شدن ذکر رکوع بايد راست بايستد، وبعد از آنکه بدن آرام گرفت به سجده رود، و اگر
عمداً پيش از ايستادن يا پيش از آرام گرفتن بدن به سجده رود نمازش باطل است.
مسأله 1050 :
اگر رکوع را فراموش کند و پيش از آنکه به سجده برسد يادش بيايد بايد بايستد بعد به رکوع رود،
و چنانچه به حالت خميدگى به رکوع برگردد نمازش باطل است.
مسأله 1051 :
اگر بعد از آنکه پيشانى به زمين رسيد يا بعد از برداشتن سر از سجده اول يادش بيايد که رکوع
نکرده، بنابر احتياط واجب بايد برگردد و بعد از ايستادن رکوع را بجا آورد، و پس از تمام کردن نماز دو سجده سهو بجا
آورد، و نماز را هم اعاده نمايد و يا اينکه نماز را بشکند و از سر بگيرد.
مسأله 1052 :
مستحب است پيش از رفتن به رکوع در حالى که راست ايستاده تکبير بگويد و در رکوع زانوها را
به عقب دهد، و پشت را صاف نگهدارد، و گردن را بکشد و مساوى پشت نگهدارد، وبين دو قدم را نگاه کند، و پيش از
ذکر يا بعد از آن صلوات بفرستد ولى آنرا به نيت ذکر رکوع نگويد، و بعد از آنکه از رکوع برخاست و راست ايستاد در
حال آرامى بدن بگويد: سَمِعَ اللهُ لِمَنْ حَمِدَه.
مسأله 1053 :
مستحب است در رکوع، زنها دست را از زانو بالاتر بگذارند و زانوها را به عقب ندهند.