2. آيت اللّه محمدتقى بهجت
تعدادى از بيماران به دليل ضايعات مغزى غيرقابل بازگشت و غيرقابل جبران, فعاليت هاى قشر مغز خود را از دست داده, در حالت اغماى کامل بوده و به تحريکات داخلى و خارجى پاسخ نمى دهند, ضمناً فعاليت هاى ساقه مغز خود را نيز از دست داده, فاقد تنفس و پاسخ به تحريکات متفاوت نورى و فيزيکى مى باشند. در اين گونه موارد احتمال بازگشت فعاليت هاى مورد اشاره مطلقاً وجود نداشته, بيمار داراى ضربان خودکار قلب بوده که ادامه اين ضربان هم موقتى و تنها به کمک دستگاه تنفس مصنوعى به مدت چند ساعت و حداکثر چند روز مقدور مى باشد. اين وضعيت در اصطلاح پزشکى مرگ مغزى ناميده مى شود. از طرفى نجات جان عده ديگرى از بيماران منوط به استفاده از اعضاى مبتلايان به مرگ مغزى است. با عنايت به اين که اين اشخاص فاقد تنفس, شعور, احساس و حرکت ارادى هستند و هيچ گاه حيات خود را باز نمى يابند, مستدعى است ارشاد فرماييد (لطفاً با اشاره اجمالى به دليل):
1ـ آيا در صورت احراز شرايط فوق مى توان از اعضاى مبتلايان به مرگ مغزى براى نجات جان بيماران ديگر استفاده کرد؟ آيا صرف ضرورت نجات جان مسلمانان نيازمند پيوند عضو براى جواز قطع عضو, کافى است يا اذن قبلى و وصيت صاحب عضو نيز لازم است؟ آيا اطرافيان ميّت مى توانند پس از مرگ چنين اجازه اى بدهند؟
در صورت توقف حيات مريضهايى بر اين کار, با احتياط در استيذان از ورثه و استيذان از حاکم شرع, و تحقق موت حقيقى اشکال ندارد و صرف موت مغزى کفايت نمى کند.
2ـ آيا انسان مى تواند در زمان حيات خود با امضاى کارتى رضايت خود را براى برداشت اعضاى بدنش در صورت عارضه مرگ مغزى جهت پيوند به انسان هاى مسلمان نيازمند اعلام نمايد؟
حکم در مورد مرگ مغزى گذشت که موت حقيقى و استيذان لازم است.
3ـ آيا در موارد جواز قطع اعضا ديه ثابت است يا ساقط مى شود؟ در صورت ثبوت ديه, پرداخت آن برعهده کيست؟ پزشک يا بيمار؟ موارد مصرف ديه مذکور کدام است؟
در تقدير جواز هم, ديه يا ارش ثابت است و ديه قطع اعضا ميّت صرف در خيرات مى شود و بر کسى ثابت است که قطع کرده است.
اگر شخصى بخواهد عضوى از اعضاى بدن خود; مثلاً کليه را به ديگرى بدهد و يا وصيت کند که بعد از مردن خود, آن عضو در مقابل پول يا مجانى برداشته و به ديگرى داده شود, در صورتى که نجات مسلمانى متوقف بر آن عضو باشد; يعنى راه نجات آن مسلمان منحصر در دادن عضو به او باشد و تهيه آن از غيرمسلمان هم ممکن نباشد اشکالى ندارد.(1)