اگر مکلف بدون تعیین مرجع تقلید وظایف خود را طبق آنچه که اطرافیانش انجام می دهند و مرسوم است، انجام دهد حکم اعمال وی چیست؟

پاسخ

• خامنه ای، خویی، تبریزی، وحید و مکارم: باید از مجتهد جامع الشرائط تقلید کند؛ لذا اعمالش باطل است مگر اینکه علم داشته باشد به مطابقت اعمالش با واقع یا مطابقت با فتوای کسی که الان باید از او تقلید کند. [1].
• خامنه ای، خویی، تبریزی، وحید و مکارم: باید از مجتهد جامع الشرائط تقلید کند؛ لذا عمل جاهل مقصّری که به مسئله تقلید توجه داشته ،بدون تقلید باطل است مگر اینکه به امید رسیدن به واقع آن عمل را انجام دهد و با واقع یا فتوای مجتهدی که الان جایز است از او تقلید کند، مطابقت داشته باشد. همچنین عمل جاهر قاصر یا جاهل مقصّری که غافل است که زمان انجام عمل قصد قربت داشته باشد و عملش مطابق با واقع یا فتوای مجتهدی که الان جایز است از او تقلید کند، صحیح است.[2].
• بهجت: باید از مجتهد جامع الشرائط تقلید کند؛ لذا اعمالش باطل است مگر اینکه علم داشته باشد به مطابقت اعمالش با واقع یا مطابقت با فتوای کسی که الان باید از او تقلید کند. [3].
• فاضل: باید از مجتهد جامع الشرائط تقلید کند؛ لذا اعمالش باطل است مگر اینکه مطابق با واقع یا مطابق با فتوای مجتهدی باشد که در زمان عمل باید از او تقلید می کرد. [4].
• سیستانی: باید از مجتهد جامع الشرائط تقلید کند؛ لذا اعمالش باطل است مگر اینکه علم داشته اشد به مطابقت اعمالش با واقع یا مطابقت با فتوای مجتهدی که الان باید از او تقلید کند که در این صورت اعمالش صحیح است. همچنین اگر شک در مطابقت هم داشته باشد مادامی که بر مخالفت این عمل با واقع یا فتوای مجتهد فعلی اثری غیر از وجوب قضا ترتّب نشود، این عمل صحیح است. در این مسئله فرقی بین اقسام جاهل نیست. [5].
• صافی: باید از مجتهد جامع الشرائط تقلید کند.لذا عمل جاهل مقصّری که توجه داشته باشد بدون تقلید باطل است مگر اینکه قصد قربت داشته باشد و مطابق با واقع باشد. اما عمل جاهل قاصر یا مقصّری که توجه نداشته باشد، اگر مطابق با واقع بوده و قصد قربت داشته باشد، در این صورت صحیح است.. [6].
• شبیری: باید از مجتهد جامع الشرائط تقلید کند. در صورتی که این مجتهد اعمال گذشته را صحیح بداند، آن اعمال صحیح است و اگر باطل بداند، محکوم به بطلان است و چنانچه نسبت به صحت آن اعمال احتیاط کند، باید به وظیفه ی احتیاطی عمل کند.. [7].
• نوری: باید از مجتهد جامع الشرائط تقلید کند؛ لذا عملش مطابق با واقع یا مطابق با فتوای مجتهدی که الان باید از او تقلید کند، باشد، صحیح است و فرقی بین اقسام جاهل نیست؛ هر چند بدست آوردن قصد قربت از جاهل مقصّر اگر عمل عبادی باشد، در برخی موارد مشکل است. [8].

منابع:

1. خامنه ای: اجوبة الاستفتائات، س 7 و 32؛ خویی، تبریزی و وحید: منهاج الصالحین، ج 1، کتاب التقلید، م 2؛ مکارم: العروة الوثقی، ج 1، کتاب التقلید، م 16.
2. امام: تحریرالوسیلة، ج 1، کتاب التقلید، م 20.
3. بهجت: وسیلة النجاة، م 22.
4. فاضل: العروة الوثقی، ج 1، کتاب التقلید، م 16.
5. سیستانی: العروة الوثقی، ج 1، کتاب التقلید، م 16.
6. صافی: هدایة العباد، ج 1، التقلید، م 23.
7. شبیری: رساله، م 14.
8. نوری: العروة الوثقی، ج 1، کتاب التقلید، م 16.