احکام حواله دادن
مسأله 2395 :
اگر انسان، طلبکار خود را حواله بدهد که طلب خود را از ديگري بگيرد و طلبکار قبول نمايد، بعد از آن که حواله درست شد، کسي که به او حواله شده بدهکار مي شود، و ديگر طلبکار نمي تواند طلبي را که دارد از بدهکار اوّلي مطالبه نمايد.
مسأله 2396 :
بدهکار و طلبکار و کسي که سر او حواله شده، بايد مکلّف و عاقل باشند و کسي آنها را مجبور نکرده باشد، و نيز بايد سفيه نباشند، يعني مال خود را در کارهاي بيهوده مصرف نکنند.
و نيز اگر مجتهد جامع الشرائط کسي را به واسطه ورشکستگي از تصرّف در اموالش جلوگيري کرده باشد نمي شود او را حواله بدهند که طلبش را از ديگري بگيرد، و خودش هم نمي تواند به کسي حواله بدهد، ولي اگر سر کسي حواله بدهد که به او بدهکار نيست اشکال ندارد.
مسأله 2397 :
اگر سر کسي حواله بدهند که بدهکار است احتياط واجب آن است که حواله با رضايت و قبول او باشد، ولي حواله دادن سر کسي که بدهکار نيست در صورتي صحيح است که او قبول کند. و نيز اگر انسان بخواهد به کسي که جنسي بدهکار است، جنس ديگري حواله دهد، مثلا به کسي که جو بدهکار است گندم حواله دهد، تا او قبول نکند حواله صحيح نيست.
مسأله 2398 :
موقعي که انسان حواله مي دهد بايد بدهکار باشد پس اگر بخواهد از کسي قرض کند تا وقتي از او قرض نکرده و بدهکار او نشده اگر او را به کسي حواله دهد که آنچه را بعداً قرض مي دهد از آن کس بگيرد حواله صحيح نيست.
مسأله 2399 :
حواله دهنده و طلبکار بايد مقدار حواله و جنس آن را بدانند پس اگر مثلا ده من گندم و صد تومان پول به يک نفر بدهکار باشد و به او بگويد يکي از دو طلب خود را از فلاني بگيرد، و آن را معيّن نکند حواله درست نيست.
مسأله 2400 :
اگر بدهي واقعاً معيّن باشد ولي بدهکار و طلبکار در موقع حواله دادن، مقدار آن يا جنس آن را ندانند حواله صحيح است; مثلا اگر طلب کسي را در دفتر نوشته باشد و پيش از ديدن دفتر، حواله بدهد و بعد دفتر را ببيند و به طلبکار مقدار طلبش را بگويد، حواله صحيح مي باشد.
مسأله 2401 :
طلبکار مي تواند حواله را قبول نکند، اگر چه کسي که به او حواله شده فقير نباشد و در پرداختن حواله هم کوتاهي ننمايد.
مسأله 2402 :
اگر سر کسي حواله بدهد که بدهکار نيست، چنانچه او حواله را قبول کند، پيش از پرداختن حواله نمي تواند مقدار حواله را از حواله دهنده بگيرد ولي اگر طلبکار طلب خود را به مقدار کمتري صلح کند، کسي که حواله را قبول کرده مي تواند تمام مقدار حواله شده را از حواله دهنده مطالبه نمايد.
مسأله 2403 :
بعد از آن که حواله درست شد، حواله دهنده و کسي که به او حواله شده، نمي توانند حواله را بهم بزنند، و هر گاه کسي که به او حواله شده در موقع حواله فقير نباشد يعني غير از چيزهائي که در دَين مستثني است مالي داشته باشد که بتواند حواله را بپردازد اگر چه بعداً فقير شود، طلبکار هم نمي تواند حواله را به هم بزند و همچنين است اگر موقع حواله فقير باشد و طلبکار بداند فقير است، ولي اگر نداند فقير است و بعد بفهمد اگر چه در آن وقت مالدار شده باشد، طلبکار مي تواند حواله را بهم بزند و طلب خود را از حواله دهنده بگيرد.
مسأله 2404 :
اگر بدهکار و طلبکار و کسي که به او حواله شده، يا يکي از آنان براي خود حق بهم زدن حواله را قرار دهند، مطابق قراري که گذاشته اند، مي توانند حواله را بهم بزنند.
مسأله 2405 :
اگر حواله دهنده خودش طلب طلبکار را بدهد، چنانچه بخواهش کسي که به او حواله شده داده است ذمّه او بري مي شود و مي تواند چيزي را که داده از او بگيرد. و اگر بدون خواهش او داده و قصدش اين بوده که عوض آن را نگيرد، نمي تواند چيزي را که داده از او مطالبه نمايد.