احکام قسم خوردن
مسأله 2734 :
اگر قسم بخورد که کارى را انجام دهد يا ترک کند مثلا قسم بخورد که روزه بگيرد يا دخانيات استعمال نکند ، چنانچه عمدا مخالفت کند ، بايد کفاره بدهد ، يعنى يک بنده آزاد کند ، يا ده فقير را سير کند ، يا آنان را بپوشاند ، و اگر اينها را نتواند بايد سه روز پى در پى روزه بگيرد . مسأله 2735 - قسم چند شرط دارد :
( اول ) کسى که قسم مى خورد بايد بالغ و عاقل باشد و از روى قصد و اختيار قسم بخورد ، پس قسم خوردن بچه و ديوانه و مست و کسى که اکراهش کرده اند درست نيست ، و همچنين است اگر در حال عصبانى بودن بى قصد قسم بخورد ، و قسم سفيه و مفلس در صورتى که مستلزم تصرف در مال باشد صحيح نيست .
( دوم ) کارى را که براى انجام آن قسم مى خورد بايد حرام يا مکروه نباشد ، و کارى را که قسم مى خورد ترک کند بايد واجب يا مستحب نباشد و وجوب عمل به قسم متعلق به فعل يا ترک مباحى که مصلحتى در دين يا دنيا در آن نباشد محل اشکال است .
( سوم ) به يکى از اسمهاى خداوند عالم قسم بخورد که به غير ذات مقدس او گفته نمى شود ، مانند ( خدا ) و ( الله ) ، و نيز اگر به اسمى قسم بخورد که به غير خدا هم مى گويند ولى به قدرى به خدا گفته مى شود که هر وقت کسى آن اسم را بگويد ذات مقدس حق در نظر مى آيد ، مثل آن که به خالق و رازق قسم بخورد صحيح است ، بلکه به اسمى هم که بر خدا و بر غير خدا گفته مى شود اگر خدا را قصد کند و قسم بخورد ، بنا بر احتياط واجب به آن قسم عمل کند .
( چهارم ) قسم را به زبان بياورد ، و اگر آن را بنويسد يا در قلبش قصد کند صحيح نيست ، ولى آدم لال اگر با اشاره قسم بخورد صحيح است .
( پنجم ) عمل کردن به قسم براى او ممکن باشد ، و اگر موقعى که قسم مى خورد ممکن باشد و بعدا از عمل به آن عاجز شود ، از وقتى که عاجز مى شود قسم او به هم مى خورد ، و همچنين است اگر عمل کردن به نذر يا قسم يا عهد به قدرى مشقت پيدا کند که نشود آن را تحمل کرد . مسأله 2736 - اگر پدر از قسم خوردن فرزند جلوگيرى کند ، يا شوهر از قسم خوردن زن جلوگيرى نمايد ، قسم آنان صحيح نيست .
مسأله 2737 :
اگر فرزند بدون اجازه ء پدر و زن بدون اجازه ء شوهر قسم بخورد ، پدر و شوهر مى توانند قسم آنان را به هم بزنند ، بلکه ظاهر آن است که قسم آنان بدون اجازه ء پدر يا شوهر صحيح نيست .
مسأله 2738 :
اگر انسان از روى فراموشى يا ناچارى يا غفلت به قسم عمل نکند ، کفاره بر او واجب نيست ، و همچنين است اگر اکراهش کنند که به قسم عمل ننمايد ، و قسمى که آدم وسواسى مى خورد مثل اين که مى گويد : والله الآن مشغول نماز مى شوم ، و به واسطهء وسواس مشغول نمى شود ، اگر وسواس او طورى باشد که بى اختيار به قسم عمل نکند کفاره ندارد .
مسأله 2739 :
کسى که قسم مى خورد که حرف من راست است چنانچه حرف او راست باشد قسم خوردن او مکروه است و اگر دروغ باشد حرام و از گناهان بزرگ مى باشد ، ولى اگر براى اين که خودش يا مسلمان ديگرى را از شر ظالمى نجات دهد قسم دروغ بخورد اشکال ندارد ، بلکه گاهى واجب مى شود ، اما اگر بتواند توريه کند - يعنى موقع قسم خوردن طورى نيت کند که دروغ نشود - احتياط واجب اين است که توريه نمايد ، مثلا اگر ظالمى بخواهد کسى را اذيت کند و از انسان بپرسد که او را ديده اى و انسان يک ساعت قبل او را ديده باشد ، بگويد نديده ام و قصد کند که از پنچ دقيقه پيش نديده ام .