آيا در اعتكاف، پشت بام مسجد و زير زمين و توابع آن مانند حیاط و وضوخانه حكم مسجد را دارد؟

پاسخ

• امام، خویی، بهجت، تبریزی، فاضل، وحید، صافی و نوری: اگر شک داشته باشیم که پشت بام و زیرزمین مسجد، جزء مسجد هست یا نه، جزء مسجد محسوب می شود. اما مکان های دیگر مانند وضوخانه و حیاط اگر بدانیم جزء مسجد است، مسجد محسوب می شود اما اگر شک داشته باشیم، جزء مسجد نخواهد بود. [1]
• سیستانی و شبیری: پشت بام و زیرزمین مسجد و همچنین مکان های دیگر مانند وضوخانه، اگر اماره و نشانه ای داشته باشیم مبنی بر اینکه جزء مسجد هستند، مسجد محسوب خواهند شد و الّا جزء مسجد نیستند. [2]
• خامنه ای: پشت بام مسجد، حکم مسجد را دارد مگر اینکه احراز شود که هنگام وقف مسجد، پشت بام آن از وقف خارج شده است. (ایشان متعرض حکم بقیۀ موارد نشده¬اند.) [3]
• مکارم: اگر شک داشته باشیم که پشت بام و زیرزمین مسجد، جزء مسجد هست یا نه، جزء مسجد محسوب می شود. اما مکان های دیگر مانند وضوخانه، اگر بدانیم جزء مسجد است یا از قرائن، مسجد بودن آن روشن باشد، جزء مسجد محسوب خواهد شد و در غیر آن صورت مسجد نخواهد بود. [4]
• وحید: اعتکافش باطل بوده و اعتکاف نمودن در مسجد دیگر کفایت نمی کند، و اگر اعتکافش واجب معیّن بوده، بنابر احتیاط واجب باید در مسجد دیگر و یا همان مسجد (بعد از برطرف شدن مانع) قضا نماید و اگر واجب غیر معیّن بوده، واجب است قضا کند. [5]
• مکارم: اگر مسجدی متصل به آن مسجد وجود داشته باشد، باید اعتکافش را در آن ادامه دهد و الّا در مسجد دیگری و یا در همان مسجد (بعد از رفع مانع) یا از اول انجام دهد و یا قضا نماید. [6]

منابع:

1. امام: تحریرالوسیلة، ج 1، کتاب الصوم، خاتمة فی الاعتکاف، القول فی شروطه، م 6 و العروة الوثقی، کتاب الاعتکاف، م 19 ؛ خامنه ای: سایت، احکام اعتکاف، مکان اعتکاف؛ فاضل و نوری: العروة الوثقی، کتاب الاعتکاف، م 19.
2. خویی و تبریزی: منهاج الصالحین، کتاب الصوم، الخاتمة فی الاعتکاف، م 1070؛ سیستانی: العروة الوثقی، کتاب الاعتکاف، م 19.
3. صافی: هدایة العباد، ج 1، کتاب الصوم، م 1409؛ شبیری: استفتائات، اعتکاف، مکان اعتکاف.
4. بهجت: وسیلة النجاة، م 1200.
5. وحید: منهاج الصالحین، کتاب الصوم، الخاتمة فی الاعتکاف، م 1070.
6. مکارم: العروة الوثقی، کتاب الاعتکاف، م 20 و 23.