19ـ صدقه
سوال 1742 :
عدّه اى از برادران بسيجى در راستاى اهداف خيرخواهانه اقدام به تأسيس موسّسه امور خيريّه اى نموده اند. لطفاً به سوالاتى در اين راستا پاسخ فرماييد:
الف) نظر حضرتعالى درباره چگونگى صرف صدقه در امور زير چيست؟
1ـ صرف صدقه براى ساخت ساختمان موسّسه خيريّه. اين ساختمان براى درمانگاه خيريّه، ساختمان ادارى، خدمات رفاهى، و قرض الحسنه مورد استفاده قرار خواهد گرفت، و سود حاصله متعلّق به خيريّه است.
2ـ صرف صدقه براى خريد اقلام ضرورى، مانند موادّ غذايى، پوشاک، لوازم ادارى و مانند آن.
3ـ اختصاص دادن صدقه به صورت وام ضرورى براى خانواده هاى تحت پوشش.
4ـ صرف صدقه براى امورات تعاونى به نفع موسّسه امور خيريّه.
5ـ هزينه کردن صدقه براى مدّتى معيّن و مشخّص، به عنوان موجودى اوّليّه صندوق قرض الحسنه، که زير نظر موسّسه اداره مى شود، و استفاده از سود حاصله براى امورات خيريّه.
6ـ صرف صدقه براى سرمايه گذارى و استفاده بردن از سود آن به نفع امور خيريّه.
7ـ استفاده از صدقه براى حقوق کارمندان خيريّه.
8 ـ صرف صدقه براى امور فرهنگى خانواده هاى تحت پوشش.
جواب :
صدقات فقط به نيازمندان مى رسد; مگر اين که مردم به قصد هر کار خير بدهند.
ب) ديدگاه حضرتعالى در ارتباط با نحوه صرف صدقه چيست؟
جواب :
صدقه به نيازمندان مى رسد.
جواب :
نظرتان در ارتباط با فروش اجناس مازاد و اضافى متعلّق به خيريّه، و وسائلى که جمع آورى مى شود، و مورد استفاده نيست، چه مى باشد؟
جواب :
بايد آن را بفروشند، و صرف همان مصارفى کنند که صدقه دهندگان در نظر داشته اند.
سوال 1743 :
صدقاتى در صندوق خيريّه ريخته مى شود. آيا متولّى صندوق مى تواند آن پولها را عوض کند، مثلا پول خورد را تبديل به اسکناس نمايد؟
جواب :
اشکالى ندارد.
سوال 1744 :
اگر فرد ثروتمندى کليّه حقوق واجب شرعى خود، نظير خمس و زکات را ادا کند، ولى در جامعه اسلامى افرادى را مشاهده نمايد که به دليل فقر و گرفتارى دچار بيمارى هايى نظير سوء تغذيه اند، که به تدريج منجر به مرگ آنها مى شود، يا بيمارانى را سراغ داشته باشد که به دليل نداشتن هزينه درمان در معرض مرگ هستند، آيا وظيفه دارد بخشى از دارائيش را براى موارد فوق الاشاره اختصاص دهد؟
جواب :
در صورتى که جان مسلمانان در خطر باشد، نجات آنها به مقدار تمکّن واجب کفايى است. ولى اگر در رنج و زحمت باشند، نه خطر مرگ، رسيدگى به وضع آنها مستحبّ مؤکّد مى باشد.
سوال 1745 :
در فرض ديگر اگر برخى افراد ثروتمند و مرفّه در حدّ اعلاى رفاه، و از همه مواهب و نعمتهاى مادّى برخوردار باشند، و همزمان عدّه اى ديگر در نهايت عسر و حرج و مشقّت در زندگى طاقت فرسايى بسر ببرند، و از حدّاقل رفاه از نظر مسکن و تأمين معيشت روزانه و مانند آن محروم باشند، هر چند اين عسر و حرج منجر به مرگ و هلاکت آنها نشود، آيا شخص ثروتمندى مى تواند با اين منطق که چون حقوق شرعى واجب خود را ادا نموده، از اعانت و کمک به مستمندان دريغ ورزد؟ آيا اساساً در اين قبيل موارد تکليف شرعى خاصّى بر دوش ثروتمندان هست؟
جواب :
در چنين شرايطى حکومت اسلامى مى تواند براى برقرار ساختن نظم اجتماعى از اختيارات خود استفاد کند; از طريق وضع مالياتهاى عادلانه، يا مشابه آن.
سوال 1746 :
در فرض سوال قبل چنانچه از افرادى که در عسر و حرج قرار دارند، آگاهى تفصيلى و جزيى نداشته باشيم، ولى به طور کلّى و به نحو اجمالى آگاهى وجود داشته باشد، آيا تحقيق و تفحّص لازم است؟
جواب :
چنانچه به صورت شبهه محصوره باشد، تفحّص لازم است. امّا اگر غير محصوره باشد، لازم نيست.
سوال 1747 :
برخى مى گويند: «در اين قبيل موارد حکم مولوى (نه ارشادى) ولىّ فقيه زمان مشخّص کننده تکليف خواهد بود.» حال اگر در کشورى، اعمّ از اسلامى يا غير اسلامى، مسلمين داراى رهبرى دينى به نحو مذکور نبودند، وظيفه آنها چيست؟
جواب :
به مجتهدين جامع الشرايط، و در نبود آنها به عدول المؤمنين آگاه از مسائل شرع و مسائل زمان و مکان، مراجعه مى کنند.