7ـ تراست و کارتل
سوال 1529 :
استدعا دارم حکم فقهى دو مورد ذيل را بيان فرماييد.
1ـ کارتل، اتّحاديّه آزاد و اختيارى بين بنگاههايى است که در يک رشته اقتصادى مشغول به کار بوده، و مواد يا کالاهاى مشابهى را توليد مى نمايند. مقصود اصلى آنها از تشکيل کارتلها به دست گرفتن انحصار جهت فروش کالاى خود مى باشد.
2ـ تراست، اتحاديّه واحدهايى است که داراى هدف متمرکز در توليد و فروش با يکديگر بوده، و داراى رهبرى واحد مى باشند. هدف از تشکيل تراست ها تنها انحصار نبوده، بلکه اهداف ديگرى مانند بهره گيرى از روشهاى علمى توليد، کم کردن هزينه هاى توليد، بهره مند شدن از همکارى هاى گروهى شرکت هاى تشکيل دهنده اتحاديّه و مانند آن را نيز دنبال مى نمايند.
البتّه همان گونه که مستحضريد بين «کارتل» و «تراست» تفاوتهايى وجود دارد که مهم ترين آنها حفظ شخصيّت اعضا در کارتل، و از بين رفتن استقلال و شخصيّت اعضا در تراست است. لطفاً حکم شرعى تشکيل چنين اتحاديّه هاى تجارى و صنعتى را در قالب کارتل و تراست مرقوم فرماييد.
جواب :
در صورتى که حدّ و حدود اختيارات در هر دو قسمت روشن باشد، و ابهامى در شرايط وجود نداشته باشد، و در عين حال سبب ضرر و زيان قابل توجّهى به جامعه نگردد، و مانع رشد اقتصادى نشود، مانعى ندارد، ولى در فرض ضرر و زيان تشکيل آنها جايز نيست.