6 ـ حلق يا تقصير
مسأله: ششم از واجبات حج تمتّع: حلق يا تقصير است.
مسأله: بر مردان واجب است پس از قربانى، حلق (تراشيدن تمام سر) يا تقصير نمايند (کم کردن مقدارى از ناخن يا موى سر يا صورت) و بين حلق يا تقصير مخيّر مى‌باشند، گرچه افضل حلق است مخصوصاً براى صروره يعنى: کسى که براى اولين بار به مکه مکرّمه مشرّف شده است، خواه براى خود حج کند يا نايب باشد، بلکه حلق احوط است، و پسر بچه‌ها در حکم مردها مى‌باشند، امّا تراشيدن سر بر زنان و دختران حرام است ـ على‌الأحوط ـ و بايد آنها تقصير نمايند.
مسأله: واجبات حلق يا تقصير سه چيز است:
1 ـ نيّت کند.
2 ـ در منى باشد.
3 ـ ترتيب رعايت شود، على الاحوط.
مسأله: واجب است هريک از حلق يا تقصير با نيّت قربةً الى الله انجام شود و اين را بايد شخص حاجى نيت کند نه کسى که سر را مى‌تراشد، مثلاً مى‌گويد: حلق يا تقصير مى‌کنم براى حجّ تمتّع قربةً الى الله تعالى.
مسأله: بايد حلق يا تقصير در روز انجام شود و جايز است تأخير آن تا آخرين روز از ايّام تشريق، امّا مضطرّ مى‌تواند در شب انجام دهد.
مسأله: هرگاه حلق يا تقصير را انجام نداده و از منى بيرون رود (چه عمداً بيرون رود يا از روى فراموشى و يا نادانى و يا اضطرار) واجب است به منى بر گردد و حلق يا تقصير را انجام دهد حتّى اگر بعد از ماه ذى‌الحجّه باشد، و چنانچه امکان برگشت به منى را نداشت هرجا که هست حلق يا تقصير نمايد، و واجب نيست موى سر را به منى بفرستد گرچه مستحب است.
مسأله: چنانچه در غير منى حلق يا تقصير را انجام داد بعداً متوجّه شد که مى‌بايست در منى انجام دهد بايد برگردد و در منى انجام دهد و چنانچه امکان برگشت نداشت هرجا که هست حلق يا تقصير را اعاده نمايد و حلق يا تقصير در مسأله قبلى و اين مسأله بايد فوراً انجام شود.
مسأله: ترتيب بين اعمال منى واجب نيست، گرچه احوط است يعنى: اوّل رمى جمره عقبه و بعد قربانى و بعدش حلق يا تقصير.
مسأله: رمى جمره عقبه بايد در روز عيد (دهم ذى‌الحجّه) باشد، ولى قربانى و حلق يا تقصير را مى‌تواند تا آخر ايّام تشريق تأخير بيندازد.
مسأله: لازم نيست حلق را با تيغ انجام دهد، بلکه با ماشينهاى اصلاح (شماره صفر) نيز کفايت مى‌کند.
مسأله: اقوى اين است که پس از حلق يا تقصير تمام محرّمات احرام حلال مى‌شود غير از استعمال بوى خوش و استفاده از زن که بعد از طواف نساء حلال خواهد شد، بلى مکروه است براى مردان پوشيدن لباس دوخته و پوشاندن سر تا بعد از سعى.
مسأله: در مواردى که به جاى قربانى بخواهد روزه بگيرد، با حلق يا تقصير حلّيت از محرّمات حاصل مى‌شود حتّى اگر هنوز سه روز روزه را نگرفته باشد. و همچنين اگر وظيفه‌اش اين بود که پول قربانى را در نزد شخص امينى بگذارد و گذاشت گرچه هنوز آن شخص قربانى را تهيّه نکرده و ذبح ننموده است با حلق يا تقصير محرّمات احرام حلال خواهد شد.