ژلاتين
سوال :
در غرب، چيزي به نام ژلاتين ساخته مي شود و آن را در بسياري از نوشيدني و خوارکي ها داخل مي کنند، ما که نمي دانيم آن ژلاتين از چه چيز گرفته شده است از گياه يا حيوان؟ و اگر از حيوان گرفته شده باشد آيا آن، از استخوان او بر گرفته شده و يا از بافت هاي محيط بر استخوان، چنان چيزي را مي توانيم بخوريم در حالي که نمي دانيم آن حيوان، حلال گوشت بوده يا حرام گوشت؟
جواب :
اگر شک داشته باشيم که آن، از گياه برگرفته شده و يا از حيوان، خوردن آن جايز است ولي بنابر احتياط اگر بدانيم که از حيوان گرفته شده و تذکيه شرعي آن محرز نباشد خوردن آن جايز نيست حتي اگر از استخوان هاي حيوان فراهم شده باشد. بلي اگر علم و يقين داشته باشيم که موادّ آن استحاله پيدا کرده و در ضمن عمليات شيميايي دگرگون شده است خوردن آن مطلقاً بي اشکال است و مي توان آن را خورد. چنانکه مي توان مقداري از آن را داخل غذاي ديگر کرد که در آن مستهلک شود با وجود شک در تذکيه آن حيوان.
سوال :
آيا ژلاتين، پاک است؟ و اگر شک کنيم که استحاله و دگرگونى تحقق يافته است يا نه بدين جهت که درگستردگى وضيقى مفهوم آن، ترديد داريم (شبهه مفهومى )آيا استصحاب نجاست ثابق ، جارى مى شود؟
جواب :
ژلاتين حيوانى اگر نجاست اصل آن ، محرز نباشد مثل آنکه احتمال بدهيم از حيوان تذکيه شده فراهم شده است، محکوم به طهارت و پاکى است اما آن را نمى توان به خوراکى ها زد مگر به اندازه اى کم باشد که در آن مستهلک شود و يا معلوم باشد که از حيوان حلال گوشت و تذکيه شده گرفته شده و يا استحاله آن محرز باشد و رد اينجا فرق نمى کند که ژلاتين از اعضايى گرفته شده باشد که حيات درانها حلول مى کند مصل غضروف و يا از اعضاى فاقد حيات مثل استخوان بنابر احتياط درآخرى، و اگر نجاست اصل ژلاتين محرز ومعلوم باشد کما اينکه بدانيم آن ، از حيوان نجس العين و يا از غضروف حيوان تذکيه نشده و يا از استخوان آن حيوان ،قبل از شستشو ،به دست آمده است در اين صورت ها ژلاتين فراهم شده به سبب ملاقات با نجس مرطوب ،نجس است و جواز استفاده از آن در خوراکيها منوط به احراز استحاله است و اين ،به عرف برمى گردد و ضابطه آن قبلاً ياد آورى شد.
مى ماند استصحاب، و آن هر چند که در مورد شبهات مفهومى جارى نمى شود نه در ذرات خود موضوع و نه در وصف موضوع حکم و نه در خود حکم ـ چنانکه درعلم اصول تحقيق شده است ـ ولى از آنجا که موضوع براى نجاست ،صورت هاى نوعى عرفى است و بقاى آنها به نظر عقلا، باقى خواص مهم آنجاست پس شک در تحقيق استحاله از جهت شک در مفهوم آن از حيث وسعت وضيق آن، بر مى گردد به بقاى صورت نوعى به بقاى خواص مقوم آن ،و چنان چيزى از امور خارجى است و از اجراى استصحاب در مورد آن مانعى وجود دارند و خدا عالم است.