احکام شفعه
سوال :
زمينى از مرحوم پدرمان به من و چهار خواهرم به ارث رسيد و خواهرانم پس از تقسيم زمين سهم خود را به شخص ديگرى فروختند که اين شخص اسباب ناراحتى مرا فراهم نموده، آيا حق شفعه براى اينجانب هست يا خير؟
جواب :
در مفروض سوال شما حق شفعه نداريد حق شفعه در مورد دو نفر شريک است و شما چند شريک بوده ايد.
سوال :
اگر در يک محدوده سه چهار قطعه زمين پهلوى هم باشد و آب نهر و يا کاريز آن نيز يکى باشد صاحب زمين قطعه چهارم اگر بخواهد زمين خود را اجاره دهد سالانه به مبلغ 20000 تومان اجاره مى کنند، همين مبلغ را بيشتر همسايه هاى صاحب زمين مى دهند ولى صاحب زمين حاضر نمى شود، آيا شرکاء حق شفعه دارند؟
جواب :
در فرض مذکور حق شفعه ثابت نيست.
سوال :
اگر يکى از شرکاء بخواهد سهم آب زمين خود را به غريبه اى بفروشد آيا ساير شرکاء مى تواند مانع شوند و آيا در اجازه زمين يا آب حق شفعه هست؟
جواب :
حکم اين مسئله حکم مسئله قبلى است.
سوال :
شخصى يک مقدار زمين کشاورزى را به پسر دائى خودش هبه نموده که اين پسر دائى به مدت هفت سال از اين زمين استفاده برده و بعد از هفت سال اين زمين را به کسى ديگر فروخته و مدّت هفت سال ديگر اين شخص ثانى از آن زمين استفاده برده بعد از چهارده سال پسر عموى صاحب اوّلى زمين که زمينش را هبه کرده ادعاى شفعه بر اين زمين را نموده آيا حق شفعه براى پسر عموى بعد از چهارده سال ثابت مى شود يا نه؟
جواب :
در مورد سوال حق الشّفعه شده مگر آن که شفيع از فروش زمين تا هفت سال بعد مطلع نشده باشد.
سوال :
شخص زارعى زمينى را به مقدار 25 جريب بمدت تقريباً 50 سال به عنوان مزارعة کشت و زرع مى کرد و در اين مدت نهال زيادى در آن غرس کرده که بعضى آنها به ثمر رسيده و بعضى در شرف ثمر رسيدن است اکنون صاحب زمين مى خواهد آن را به ديگرى بفروشد زارع مى گويد بنده زمين را خريدارم و قيمت آنرا مطابق عرف محل مى پردازم ولى مالک زمين قبول نمى کند با توجه به آنکه زارع در اشجار مغروسه با مالک زمين شريک است و طبق فتواى حضرت آية الله العظمى گلپايگانى زارع حق ريشه در زمين مذکور طلب دارد و فقهاء رضوان الله تعالى عليه در کتاب شفعه فتوى مى دهند که اگر شخصى با مالک در زمين شريک نباشد ولى در نهر و يا طريق آن شريک باشد حق الشفعه طلب دارد و همين طور که در اشجار آن شرکت دارد تبعاً للارض آيا زارع مذکور حق اولويت خريد زمين دارد يا نه و اصولاً براى چنين زارعى حق الشفعه ثابت است يا خير حکم الله را بيان فرمائيد.
جواب :
اگر مالک و زارع در زمين و اشجار شريک باشند و مالک سهم خود از زمين و درخت را با هم به کسى بفروشد زارع حق شفعه دارد و اگر مالک در همين فرض که با زارع در زمين و درخت شريک هستند درخت را تنها بفروشد زارع حق شفعه ندارد و نيز در فرض سوال که زارع فقط در درخت شريک باشد و مالک سهم خود را از زمين و درخت به کسى بفروشد زارع نسبت به هيچ يک از زمين و درخت حق شفعه ندارد. والله العالم.