گفتار در وطى حيوانات و ميت انسان
مساءله 1 - در وطى حيوانات حدى معين نشده و حاکم مرتکب آن را تعزير مى کند و مقدار تعزير هم بستگى به نظر حاکم دارد، و در تعزير شرط است که مرتکب در حال ارتکاب بالغ و عاقل و مختار باشد و پاى اشتباه در بين نباشد (اما اگر ادعا کند که مثلا من خيال مى کردم وطى حيوان اشکالى ندارد لذا آن را وطى کردم و چنين خطائى از مثل چنين شخصى ممکن و محتمل باشد تعزيرش جائز نيست )، بنابراين کودک نابالغ تعزير نمى شود و اگر مميز باشد و تاديب حاکم در او موثر باشد حاکم بهر مقدار که صلاح بداند او را عقوبت مى کند، و نيز ديوانه اگر چنين کند تعزير ندارد هر چند ادوارى باشد ولى در دور جنونش مرتکب شده باشد، و بر مکره يعنى کسى که از ناحيه شخص زورمندى تهديد شده باشد تعزير نيست و همچنين بر مشتبه که حکمش بيان شد.
مساءله 2 - تحقق چنين جرمى به چند طريق اثبات مى شود:
اول بشهادت دو شاهد عادل و در اين جرم شهادت زنان پذيرفته نيست نه به تنهائى و نه بانضمام شهادت مردان .
دوم به اقرار خود مرتکب که اگر اقرار کند من چنين کارى را مرتکب شده ام و حيوان هم ملک خود او باشد تعزير مى شود، و اما اگر حيوان مال ديگرى باشد با اقرارش تنها تعزيرش ثابت مى شود، اما ساير احکام حيوان وطى شده بر آن حيوان جارى نمى شود مگر آنکه مالک حيوان مرتکب را تصديق کند که در اينصورت آن احکام جارى است .
مساءله 3 - اگر اين عمل بطور مکرر از کسى سر زده باشد و بعد از هر ارتکابى عقوبت نديده باشد لازم نيست براى هر ارتکاب يک عقوبت ببيند، و اما اگر بعد از هر ارتکاب تعزير شده باشد احتياط اين است که در نوبت چهارم کشته شود.
مساءله 4 - حد زناى با زنيکه مرده مانند حد زناى را زنده است ، اگر مرد همسر داشته و شرائط احصان را دارا باشد زناى او محصن و حدش سنگسار است و اگر همسر نداشته به تفضيلى که در حد زنا گذشت تازيانه مى خورد، و چون جنايت در اينجا فاحش تر و زشت تر است علاوه بر حد تعزير هم مى شود و مقدار تعزير بستگى بنظر حاکم دارد هر چند که تعزير زائد بر حد محل تامل است ، و اگر مردى که زنش فوت کرده مرده او را وطى کند تنها تعزير مى شود نه حد، و در لواط با ميت همان حدى است که در لواط با زنده است و بيانش گذشت با تشديد در عقوبت او به تعزير که در اين تشديد هم تامل است .
مساءله 5 - در ثبوت حد در وطى ميت همه شرائطى که در وطى زنده معتبر بود معتبر است از قبيل داشتن بلوغ و عقل و اختيار و پاى شبهه در ميان نبودن .
مساءله 6 - وطى و زناى با زن مرده و لواط با پسر مرده با شهادت چهار مرد و بقول بعضى با شهادت دو نفر شاهد عادل ثابت مى شود که اعتبار چهار نفر بودن شهود اشبه است ، و با شهادت زنان به تنهائى و با انضمام شهادت مردان ثابت نمى شود حتى بنابر احتياط اگر سه نفر مرد و دو نفر زن شهادت دهند ثابت نمى شود که اين شخص با زنى مرده زنا کرده است ، و در لواط با پسر مرده بنابر اقوى با شهادت سه مرد و دو زن ثابت نمى شود. طريق ديگر ثابت شدن اين جرم اقرار مجرم است که اگر چهار بار تکرار شود ثابت مى شود.
يک فرع : کسى که عورت خود را با دست يا اعضاى ديگر بمالد تا منى از آن خارج شود حاکم تعزيرش مى کند و مقدار عقوبت او بنظر حاکم است ، و اين جرم با شهادت دو شاهد عادل و با اقرار مرتکب ثابت مى شود ولى با شهادت زنان نه بتنهائى و نه بانضمام شهادت مرد ثابت نمى شود. و اما عقوبت دفاعى مسائلش در ذيل کتاب امر بمعروف و نهى از منکر گذشت .