گفتارى اجمالى در کیفیت حج تمتع

گفتارى اجمالى در کيفيت حج تمتع

حج تمتع آنست که در ماههاى حج در يکى از ميقاتها احرام عمره تمتع براى حج را ببندد و سپس داخل مکه معظمه شده ، هفت دور طواف خانه کعبه را انجام دهد و نزديک مقام ابراهيم عليه السلام دو رکعت نماز طواف بخواند، و سپس بين صفا و مروه هفت نوبت سعى کند(يعنى قدم بزند) آنگاه احتياطا هفت نوبت ديگر طواف نساء و سپس نماز طواف نساء را بجاى آورد (هرچند که اقوى اين است که طواف نساء و نماز آن در عمره تمتع واجب نيست ) و در آخر تقصير کند(يعنى چيزى از موى و يا ناخن خود را بچيند) که بعد از تقصير همه آنچه که با احرام بر او احرام شده بود برايش حلال مى شود، اين است صورت و کيفيت عمره تمتع که يکى از دو جزء حج تمتع است ، و سپس در مکه معظمه احرامى مى بندد براى حج و وقت اين احرام تا زمانى وسعت دارد که بداند مى تواند وقوف در عرفه را درک کند وبهتر آنست که آن را در روز ترويه يعنى هشتم ذى الحجة بعد از نماز ظهر انجام دهد، سپس از مکه به سوى عرفات حرکت مى کند و از ظهر روز عرفه تا غروب آنروز در عرفات توقف نموده ، سپس به سوى مشعر کوچ مى کند وشب را در مشعر مى ماند و بعد از طلوع فجر روز عيد قربان تا طلوع خورشيد در آنجا توقف مى کند، سپس به سوى منى کوچ مى کند تا اعمال روز عيد را در آنجا انجام دهد، به اين نحو که اول جمره عقبه را رمى کند وسپس شتر يا گوسفند را قربانى مى کند، و آنگاه در صورتى که حج اول او باشد بنابراحتياط واجب سر را مى تراشد و اگر اولين سفر حج او نباشد مخير است بين تراشيدن سر و تقصير (کوتاه کردن مقدارى از مو يا ناخن ) و اگر زن است تنها موى سر و يا ناخن را کوتاه مى کند، و بعد از کوتاه کردن مو و يا ناخن شخص از احرام درمى آيد و همه محرمات غير از زن و عطر بر اوحلال مى شود، البته نزديکتر به احتياط آن است که از شکار کردن نيز بپرهيزد و هر چند که اقوى آن است که شکار کردن از حيث احرام بر او حرام نيست ، بلکه از حيث حرمت فقط حرام است بعد از حلق و يا تقصير اگر خواست در همان روز به مکه مى آيد و طواف حج نموده دو رکعت نماز طواف مى خواند و سعى بين صفا و مروه مى کند و بوى خوش بر او حلال مى شود و مجدداهفت شوط ديگر بعنوان طواف نساء دو رکعت نماز طواف را مى خواند زن نيز بر او حلال مى گردد، و سپس به منى برگشته سه شب تشويق يعنى شب يازدهم و دوازدهم و سيزدهم ذى الحجه را در منى بيتوته مى کند، البته بيتوته شب سيزدهم مخصوص بعضى از صور مساءله است که بعدا شرح آن مى آيد، و در ايام تشريق همه روزه هر سه ستون را رمى مى کند و اگر خواست روز عيد به مکه نمى رود و همچنان در منى مى ماند تا در روز يازدهم و دوازدهم هر سه جمره را رمى کند آنگاه بعد از ظهر روز دوازدهم بسوى مکه کوچ نموده دو طواف و سعى را در مکه انجام دهد، البته اين در صورتى که از زنان و شکار پرهيز داشته و اگر تا کوچ دوم يعنى روز سيزدهم در منى مانده مى تواند بعد از رمى سه جمره قبل از ظهر کوچ کند، و صحيح تر آن است که طواف و سعى حج تا آخر ماه نزديکتر است بلکه سزاوار نيست که بدون عذر آن تا فرداى روز عيد تاءخير بيندازد تا چه رسد به بعد از ايام تشويق .

مساءله 1 - در حج تمتع چند چيز شرط است :

اول نيت : به اين معنا که وقتى مى خواهد به احرام عمره تمتع محرم شود نيت کند که مى خواهد اين نوع از سه نوع حج را بياورد، پس اگر چنين نيتى نکرده باشد ويا نوع ديگر را نيت کرده باشد و يا بطور ترديد نيت کرده باشد (مثلا گفته باشد محرم مى شود به احرام يا قران و افراد) عملش صحيح نيست .

دوم : اينکه مجموع عمره و حج او در ماههاى حج واقع شود، بنابراين اگر همه عمره او و يا قسمتى از آن در غير ماههاى حج واقع شده باشد عمره اش براى حج تمتع کافى نيست ، و ماههاى حج عبارتند از سه ماه شوال و ذى قعده و ذى حجه که بنابر اصح همه ذى الحجه جزء ماههاى حج است .

سوم : اينکه حج و عمره در يکسال واقع شود، پس اگر عمره را در يک سال و حج را در سال ديگر بياورد صحيح نيست ، و وظيفه حج تمتع را ساقط نمى کند، چه اينکه بعد از عمره اش تا سال بعد در مکه بماند و يا نماند، و چه اينکه از احرام عمره اش محل شده باشد و يا همچنان تا سال بعد به حال احرام مانده باشد.

چهارم : اينکه در حال اختيار احرام حج او در خود مکه واقع شود، و اما محل احرام عمره اش ميقاتهائى است که بعدا ذکر مى شود، و افضل در همه نقاط مکه مسجدالحرام و افضل از همه نقاط مسجد مقام ابراهيم و يا حجر اسماعيل است واگر احرام بستن از شهر مکه برايش متعذر بود از هرجا که برايش امکان دارد محرم مى شود و اگر در حال اختيار وعمدا از غير مکه محرم شود احرامش باطل است و اگر آنجا تجديد نکند حجش نيز باطل است تنها آمدن به مکه کافى نيست بلکه بايد احرام را در آنجا تجديد کند زيرا احرام بستن شخص در غير مکه مثل احرام نبستن است واگر بخاطر ندانستن مسئله مسئله و يا فراموش کردن آن در غير مکه محرم شده باشد واجب است در صورت امکان به مکه برگردد واحرام را در آنجا تجديد کند و اگر امکان ندارد در همانجا که هست تجديد کند.

پنجم اينکه مجموع عمره وحج را يک نفر و يابراى يک نفر انجام دهد، پس ‍ اگر دو نفر اجير شوند که يکى به نيابت از شخصى که فوت کرده عمره تمتع بياورد و ديگرى به نيابت از همان شخص حج تمتع او را انجام دهد تکليفى که بگردن ميت بوده ساقط نمى شود، و همچنين اگر فردى عمره و حج تمتع را انجام دهد عمره اش را به نيابت از کسى و حجش را به نيابت از شخص ‍ ديگر صحيح نيست .

مساءله 2 - احتياط واجب آنست که بعد از خارج شدن از احرام عمره تمتع بدون حاجت از مکه خارج نشود، و اگر حاجتى برايش پيش آمد احتياط آن است که اول در مکه به احرام حج تمتع محرم شود وآنگاه براى رفع حاجتش بيرون رفته و در حال احرام برگردد و اعمال حج را انجام دهد، لکن اگر بدون حاجت وضرورت و بدون احرام خارج شد و برگشت و براى حجش در مکه شد و اعمال حج را بجا آورد حجش صحيح است .

مساءله 3 - وقت احرام بستن براى حج وسيع است ، بنابراين تاءخير انداختن آن تا هنگامى که بتواند وقوف اختيارى عرفه را درک کند جائز است ولى بيش ‍ از آن تاءخير انداختن جائز نيست و مستحب بلکه نزديکتر به احتياط آن است که احراى براى حج را در روز ترويه انجام دهد.

مساءله 4 - اگر احرام بستن را فراموش کند واز مکه به سوى عرفات خارج شود واجب است به مکه برگردد و در آنجا احرام ببندد مگر آنکه بخاطر تنگى وقت يا عذرى نتواند برگردد که در اينصورت از همانجا که هست احرام مى بندد واگر بيادش نيايد تا همه اعمال حج تمام شود حجش صحيح است کسى هم که جاهل به حکم است مثل فراموش کار است و اما اگر عمدا احرام را ترک کند تا زمانى که وقوف به عرفات به مشعرش فوت شود حجش باطل است .

مساءله 5 - کسى که وظيفه اش حج تمتع است جائز نيست در حال اختيار به آن دو قسم ديگر عدول کند، بله اگر وقتش براى اتمام عمره تمتع و رسيدن به حج تنگ باشد جائز است از عمره تمتع به حج افراد عدول کند و بعد از تمام کردن حج بار ديگر براى عمره احرام ببندد و حد تنگى وقت اين است که بترسد وقوف اختيارى عرفه اش فوت شود، وظاهرا اين حکم شامل حج مستحبى نيز مى شود پس اگر در احرامش عمره تمتع مستحبى را نيت کرده و وقتش تنگ شود يعنى نتواند عمره را تمام کند وبه حج نيز برسد جائز است از عمره تمتع به حج افراد عدول کند و اقوى اين است که ديگر عمره بر او واجب نيست .

مساءله 6 - کسى که وظيفه اش تمتع است اگر قبل از داخل شدن در عمره بداند تنگى وقت اجازه اتمام عمره و رسيدن به حج را نمى دهد بعيد نيست جائز باشد که از همان اول به حج افراد عدول کند، بلکه اگر در حال احرام علم به تنگى وقت پيدا کند جائز است اصلا حج افراد را نيت کند و بعد از انجام حج عمره مفرده را بياورد که در اين صورت حجش تمام است و از حجة الاسلام کافى ، و اگر در وسعت وقت به نيت تمتع داخل عمره شود ولى سعى و طواف آنرا عمدا تاءخير بيندازد تا وقت تنگ شود آيا جائز است عدول کند واگر عدول کرد کافى از حجة الاسلام او هست يا نه ؟ مشکل است و احتياط آن است که عدول بکند ولى به آن اکتفا ننمايد يعنى اگر حج بر او واجب بوده دوباره حج را بياورد.

مساءله 7 - حائض و نفساء اگر وقتش کافى براى رسيدن به طهر(پاک شدن ) و اتمام عمره نباشد واجب است به حج افراد عدول نموده حج را تمام کند و سپس عمره مفرده اى بياورد، و اگر بخاطر عذرى بدون احرام داخل مکه شده و وقت هم گنجايش بيرون آمدن و از ميقات محرم شدن را ندارد احرام حج افراد مى بندد و بعد از تمام شدن حج عمره مفرده اى مى آورده و عملش صحيح و کافى از حجة الاسلام است .

مساءله 8 - حج افراد مانند حج تمتع است مگر در يک چيز و آن اين است که در حج تمتع قربانى واجب است ولى در افراد مستحب است .

مساءله 9- صورت عمره مفرده مانند عمره تمتع است و تنها در چند چيز با آن تفاوت دارد، يکى اينکه در عمره تمتع راه بيرون شدن از احرام تنها تقصير (کوتاه کردن مو و ناخن ) است و تراشيدن سر جائز نيست ، ولى در عمره مفرده مخير است بين يکى از آن دو تفاوت دوم : اين است که در عمره تمتع طواف نساء نيست هرچند که انجام آن به احتياط نزديکتر است ولى در عمره مفرده طواف نساء واجب است سوم : اين است که ميقات عمره تمتع يکى از مقيات هائى است که ذکرش مى آيد ولى در عمره مفرده ميقات نزديکترين نقطه حل است هرچند که از ساير مواقيت نيز جائز احرام ببندد.