گفتار در مسائل وقوف در مشعر الحرام
واجب است بر حاجى که از اول طلوع فجر روز عيد قربان تا طلوع خورشيد در مشعر وقوف کند، و اين وقوف عبادت است و نيت با همه شرائطى که در آن است در اين وقوف معتبر است و نزديکتر به احتياط آن است که بعد از کوچ از عرفات و ورود به مشعر همه شب عيد را با نيت خالص تا طلوع فجر وقوف کند سپس بين طلوع فجر و طلوع خورشيد هم دوباره نيت وقوف نمايد، ومستحب است قبل از طلوع خورشيد از مشعر حرکت کند اما به طورى که از وادى محسر خارج نشود، و اگر خارج شود گناه کرده ولى کفاره اى بر اونيست ، و نزديکتر به احتياط آنست که طورى حرکت کند که قبل از طلوع خورشيد به وادى محسر نرسد، و آنچه از وقوف در مشعر رکن حج است مسماى آن است نه تمام وقت بين دو طلوع لذا يک دقيقه هم اگر وقوف شود کافى است بله اگر به طور کلى وقوف مشعر را ترک کند حج او به تفصيلى که مى آيد باطل است .
مساءله 1 - براى کليه افراد ناتوان مانند زنان اطفال و پيرمردان و کسانى که عذرى مانند بيمارى و ترس دارند وهمينطور پرستار و يا مراقب و کاروان دار جائز است شب عيد بعد از آنکه مقدارى در مشعر وقوف کردند ازآنجا به طرف منى کوچک کنند و بنابراين بر اين چند طايفه وقوف بين الطلوعين واجب نيست .
مساءله 2 - کسى که بدون عذر و عمدا قبل از طلوع فجر از مشعر خارج شود و تا طلوع خورشيد برنگردد، اگر وقوف به عرفه اش فوت نشده و مقدارى از شب عيد تا طلوع فجر را در مشعر بوده بنابر مشهور حجش صحيح است ، و تنها بايد يک گوسفند کفاره دهد، ولکن احتياط در خلاف اين است پس بر او واجب است بعد از تمام کردن حجش سالى ديگر حجى احتياطى بياورد.
مساءله 3 - اگر کسى به خاطر عذرى نتوانست تمام وقت بين الطلوعين مشعر را درک کند وشب هم نتوانست وقوف در مشعر داشته باشد ولى وقوف به عرفات رادرک کرده باشد اگر مقدارى از طول زمان بين طلوع خورشيد وظهر روز عيد در مشعر را درک کند هرچند اندک باشد حجش صحيح است .
مساءله 4 - از آنچه گذشت روشن شد که وقوف به مشعر سه وقت دارد: يکى وقت اختيارى و آن عبارت است از بين الطلوعين و وقت اضطرارى يکى شب عيد که وقت اضطرارى عذر دادن است و ديگرى طلوع خورشيد روز عيد قربان است تا ظهر آن که اين نيز مخصوص کسى است که عذر داشته باشد، و نيز روشن شد که وقوف به عرفات يک وقت اختيارى دارد و آن عبارت است از ظهر روز نهم ذى الحجه تا غروب شرعى آنروز، و يکى هم وقت اضطرارى که براى معذورين است و آن عبارت است از شب عيد به اين ترتيب با در نظر گرفتن يک موقف ياهر دو موقف ، در حال اختيار و حال اضطرار، به تنهائى و ترکيبى از دو حال و نيز در نظر گرفتن حال عمد يا جهل يا فراموشى اقسام بسيارى تصوير مى شود که از ميانه آن ها آنچه مورد ابتلا است ذکر مى کنيم .
اول : کسى که وقت اختيارى هر دو (وقوف به عرفه و مشعر)رادرک کند اشکالى در صحت حجش از اين بابت نيست .
دوم : کسى که نه وقت اختيارى آن دو و نه اضطرارى آن دو رادرک کند، که شکى در بطلان حجش نيست ، چه عامد باشد چه جاهل و چه فراموشکار وچنين کسى واجب است با احرامى که به نيت حج بسته مفرده بياورد و بهتر آن است که نيت عدول به عمره مفرده هم بکند و احتياط آن است که اگر با خود قربانى آورده آن را ذبح کند و اگر درک نکردنش بدون تقصير بوده حج بر او واجب نمى شود مگرآنکه در سالهاى بعد شرائط استطاعت برايش حاصل شود، اما اگر مقصر بوده حج بر گردنش مستقر مى گردد و سال بعد بايد آنرا بياورد هر چند که مستطيع نباشد.
سوم : کسى که اختيارى عرفه و وقت اضطرارى روزانه مشعر را درک کند اگر اختيار مشعر راعمدا ترک کرده باشد حجش باطل وگرنه صحيح است .
چهارم : کسى که اختيارى مشعر و اضطرارى عرفه را درک کند اگر ترک اختيارى عرفه اش عمدا بوده حجش باطل وگرنه صحيح است .
پنجم : کسى که اختيارى عرفه را با اضطرارى شبانه مشعر درک کند اگر ترک اختيارى وقوف در مشعرش به خاطر عذرى بوده حجش صحيح وگرنه بنابر احتياط باطل است .
ششم : کسى که اضطرارى عرفه واضطرارى مشعر را درک کرده ، اگر صاحب عذر بوده و ترک اختيارى عرفه اش عمدى نبوده بنابراقوى حجش صحيح است واما اگر معذور نبوده در صورتى که ترک اختيارى عرفه اش عمدى بوده حجش باطل واگر ترک اختيارى مشعرش عمدى بوده بنابراحتياط حج او نيز باطل است همچنانک در غير عمد نيز احتياط همين است .
هفتم : صورت درک اضطرارى روزانه مشعر است پس اگر يکى از دو اختيارى را عمدا ترک کرده حجش باطل است و اگر عمدى نبوده بعيدنيست صحيح باشد هرچند که نزديک به احتياط آنست که سال بعد اگر مستطيع شدحج را بياورد.
هشتم : صورت درک اختيارى عربه به تنهائى است که اگر مشعر را عمدا ترک کرده حجش باطل وگرنه بنابراحتياط باطل است .
نهم : درک اضطرارى عربه به تنهائى است که در اين صورت حج باطل است .
دهم : درک اختيارى مشعر به تنهائى است که حج صحيح است مگر آنکه ترک اختيارى عرفه اش عمدى بوده باشد.
يازدهم : درک اضطرارى وقت روزانه مشعر به تنهائى است که در اينصورت حج باطل است .
دوازدهم : درک اضطرارى شبانه مشعر به تنهائى است که اگر از صاحبان عذر بوده و وقوف به عرفات را عمدا ترک نکرده بنابراقوى حجش صحيح است وگرنه باطل است .