گفتار در کسانى که نماز جمعه بر آنان واجب است
مساءله 1 - در واجب شدن نماز جمعه چند شرط هست :
اول اينکه بحد تکليف رسيده باشد.
دوم اينکه از جنس مردان باشد.
سوم اينکه آزاد باشد.
چهارم در حضر بودن .
پنجم سلامتى از کورى و بيمارى که بر افراد نابينا و بيمار واجب نيست .
ششم اينکه پيرمرد فرتوت نباشد.
هفتم اينکه بين او و بين محل اقامه جمعه بيش از دو فرسخ فاصله نباشد.
بنابراين بر کسى که بحد تکليف نرسيده و بر زن و مرد و مسافر و نابينا و بيمار و پير فرتوت و کسى که تا نماز جمعه بيش از دو فرسخ فاصله دارد رفتن به نماز جمعه واجب نيست و اينکه گفتيم براين هفت طائفه واجب نيست فرقى نمى کند اينکه بتوانند براحتى در نماز جمعه شرکت کنند و يا اينکه شرکت کردنشان دشوار و حرجى باشد.
مساءله 2 - همه اين هفت طائفه اگر از باب اتفاق و يا داوطلبانه در نماز جمعه شرکت کردند و يا زحمت شرکت را تحمل نمود نمازشان صحيح است و مجزى از نماز ظهر نيز هست يعنى ديگر لازم نيست نماز ظهر را نيز بخوانند و همچنين همه طوائفى که بخاطر موانعى چون بارندگى و سرماى شديد و يا بى پائى و امثال آن حضور در نماز جمعه برايشان حرجى و دشوار است بدينجهت شرعا مجاز در ترک نماز جمعه هستند اگر آن دشواريها را تحمل کنند و در نماز جمعه حاضر شوند نمازشان صحيح و مجزى از ظهر است .
بله از کسى که دچار جنون است صحيح نيست ولى از کودک صحيح است و اما کودک نمى تواند عدد نصاب را تکميل کند مثلا سه نفر بالغ و يک نفر امام وجود داشته باشد کودک نمى تواند پنجمى آنان باشد و همچنين نماز جمعه با کودکان بتنهائى (که يکى امام و ديگران ماءموم باشند) منعقد نمى شود.
مساءله 3 - براى مسافر جائز است که در نماز جمعه حاضر شود و نماز جمعه از او منعقد مى شود وکافى از نماز ظهر او هست لکن اگر جمعى از مسافرين بخواهند براى خود و بدون تبعيت حاضرين (يعنى کسانيکه مسافر نيستند) نماز جمعه تشکيل دهند از آنان منعقد نمى شود واجب است نماز ظهر بخوانند و اگر قصد اقامه ده روز کرده باشند مى توانند اقامه جمعه نمايند و جائز نيست مسافر که تکميل کننده حد نصاب (يعنى عدد پنج ) در نماز جمعه باشد.
مساءله 4 - براى زن جائز است داخل در نماز جمعه شود و اگر داخل شد از او صحيح است و کافى از نماز ظهرش نيز هست بشرطى که غير او پنج نفر مرد در آن نماز شرکت کرده باشند يکى امام و چهار نفر ماءموم .
و اما اينکه زنان به تنهائى مى توانند تشکيل دهند و يا زن از جمله پنج نفر باشد جائز نيست و خلاصه انعقاد تنها به وسيله مردان صورت مى پذيرد نه زنان .
مساءله 5 - نماز جمعه همانطور که بر مردم شهرها و شهرستانها واجب است بر مردم قراء و قصبات در صورتى که شرائط جمع باشد واجب است و حتى بر چادرنشينان صحرا در صورتى که آن محل وطنشان باشد واجب است .
مساءله 6 - نماز جمعه از خنثاى مشکل که جانب و يا زن بودنش ترجيحى نداد جائز است لکن جائز نيست او را امام جمعه قرار دهند و يا يکى از پنج نفر بحساب آورند پس اگر غير از امام سه نفر مرد و يک خنثاى مشکل باشد نماز جمعه منعقد نمى شود و واجب است نماز ظهر بخوانند.