در دفتر اوّل و دوم اين مجموعه بخش‌هاى زيادى از احكام طهارت و نماز
مطرح شده است، امّا برخى از مسائلى كه به نظر مى‌رسد مورد نياز باشد و در آن دو
دفتر نيامده، در اين درس و چند درس ديگر مى‌آوريم و سپس سراغ مباحث بعدى مى‌رويم.
وضـو
1 ـ در هر حال با وضو بودن مستحب
است و اگر انسان براى آنكه با طهارت باشد، وضو بگيرد صحيح است و با همان وضو مى‌تواند
نماز بخواند يا كارهاى ديگرى كه نياز به طهارت دارد انجام دهد.[1]
2 ـ با وضوى صحيح ـ خواه براى عمل
واجب باشد يا مستحب ـ هر گونه عمل واجب يا مستحبى را كه مشروط به طهارت است مى‌توان
انجام داد؛ مثلاً براى تلاوت قرآن وضو گرفته است مى‌تواند با همان وضو نماز بخواند.[2]
Ê
3 ـ وضو
گرفتن قبل از وقت نماز براى نماز مانع ندارد؛ مثلاً قبل از ظهر براى آنكه با اين
وضو نماز بخواند وضو مى‌گيرد.[3]
4 ـ شستن
اعضاى وضو براى بار اوّل لازم و بار دوم جايز و بار سوم بدعت و حرام است و مقصود
از شستن، آب ريختن نيست، بلكه شستن كامل است، يعنى اگر يك بار به طور كامل به نيّت
وضو تمام صورت يا دست را بشويد و بار ديگر نيز به طور كامل بشويد، بار سوم آن حرام
است، بنابراين اگر چندين مرتبه هم آب بريزد ولى به تمام جاهاى عضو، آب نرسد، يك
بار محسوب نمى‌شود و اگر با يك بار آب ريختن يا يك بار فرو بردن صورت يا دست در آب
به تمام آن آب برسد، يك بار شستن به حساب مى‌آيد.[4]
5 ـ كسى كه
نمى‌تواند خودش وضو بگيرد، بايد نايب بگيرد كه او را وضو دهد و چنانچه مزد هم
بخواهد، در صورتى كه بتواند بايد بدهد ولى خود او بايد نيّت وضو كند.[5]
6 ـ كسى كه
در وضو از ديگرى كمك مى‌گيرد، هركدام از كارهاى وضو را كه مى‌تواند به تنهايى
انجام دهد، نبايد در آن عمل كمك بگيرد.[6]
7 ـ كسى كه
ديگرى را وضو مى‌دهد، در مسح بايد دست او را به صورت و پاهايش بكشد، مگر آن كه
ممكن نباشد كه در آن صورت بايد از دست او رطوبت بگيرد و با دست خود مسح او را
انجام دهد و چنانچه ممكن است، بنابر احتياط واجب تيمم هم بنمايد.[7]
غُـسل
ـ اگر در بين غسل، يكى از مبطلات
وضو پيش آيد، مثلاً بول كند، غسل باطل نمى‌شود، ولى براى نماز يا كار ديگرى كه
نياز به طهارت دارد بايد وضو بگيرد، هر چند غسل جنابت باشد.[8]
2 ـ كسى كه
غسل بر او واجب شده اگر عمداً غسل نكند تا وقت نماز تنگ شود و فرصت براى انجام غسل
نداشته باشد گناه كرده است، ولى بايد تيمم كند و نماز را بخواند وصحيح است.[9]
3 ـ اگر
انسان به قدرى وقت دارد كه مى‌تواند وضو بگيرد يا غسل كند و نماز را بدون كارهاى
مستحبى آن؛ مثل اقامه و قنوت بخواند، بايد غسل كند يا وضو بگيرد و نماز را بدون
كارهاى مستحبى آن بجا آورد، بلكه اگر به اندازه سوره هم وقت ندارد، بايد غسل كند،
يا وضو بگيرد و نماز را بدون سوره بخواند.[10]
غسلهاى
مستحب
غسلهاى مستحب بسيار است كه در اين كتاب به برخى از آنها اشاره مى‌كنيم.
1 ـ در اين اوقات غسل كردن مستحب است
:
* روز جمعه
* روز ميلاد
پيامبر اكرم 9 (17 ربيع
الاوّل )
* روز مبعث
پيامبر اكرم 9 (27 رجب )
* روز اوّل،
وسط و آخر ماه رجب
* شب نيمه
شعبان
* شب‌هاى ماه
رمضان ( شب‌هاى فرد؛ يعنى شب اوّل، سوم،
پنجم و ... و تمام شب‌هاى دهه آخر )
* روز عيد
فطر و قربان
* روز هشتم و
نهم ذى‌حجه
* روز عيد
غدير
2 ـ براى انجام اين كارها نيز غسل
كردن مستحب است :
* احرام عمره
و حج
* طواف كعبه
* وقوف به
عرفات
* زيارت
3 ـ براى وارد شدن به حرم مكّه و
شهر مكه و رفتن به مسجدالحرام يا مسجدالنبى 9 و رفتن به
مدينه منوّره نيز غسل كردن مستحب است.[11]
وقت نماز
1 ـ اگر وقت نماز تنگ باشد كه با
خواندن مستحبّات، بخشى از نماز بعد از وقت خوانده مى‌شود بايد مستحبّات را بجا
نياورد؛ مثلاً اگر بخواهد قنوت بخواند، وقت مى‌گذرد بايد قنوت نخواند.[12]
2 ـ اگر انسان نماز ظهر و عصر را
پيش از سفر در اوّل وقت بخواند و سپس با هواپيما مسافرت را آغاز كند و زمانى به
مقصد برسد كه هنوز ظهر آن روز فرا نرسيده باشد، لازم نيست نماز ظهر و عصر را
دوباره بخواند و همچنين اگر زمانى برسد كه هنوز وقت نماز ظهر و عصر باقى است.[13]
3 ـ اگر پس از طلوع آفتاب، با اين
كه نماز صبح آن روز را نخوانده است، سفر را آغاز كند و قبل از طلوع آفتاب به مقصد
برسد، بايد نماز صبح آن روز را به نيّت اداء بخواند.[14]
4 ـ اگر نماز ظهر و عصر را نخوانده
باشد و پس از مغرب (كه نمازش قضا شده)
با هواپيما
مسافرت را آغاز كند و پس از اوج گرفتن هواپيما خورشيد را ببيند، بايد داخل هواپيما
قبل از آنكه وقت بگذرد نماز را به نيّت ادا بخواند، حتّى اگر به مقدار خواندن يك
ركعت از نماز، وقت باقى باشد.[15]
5 ـ اگر هنگام حركت هواپيما وقت
نماز فرا نرسيده باشد؛ مثلاً پرواز آن قبل از اذان صبح باشد و در هواپيما وقت نماز
فرا رسيده و تمام مى‌شود؛ يعنى قبل از طلوع آفتاب به مقصد نمى‌رسد، بايد نماز را
داخل هواپيما بخواند.[16]
پـرسـش ؟
1 ـ در چه صورتى اگر وضو گيرنده سه بار يكى از
اعضاى وضو را بشويد وضويش باطل است، با ذكر مثال بيان كنيد.
2 ـ كسى دست راست او آسيب ديده و نمى‌تواند آن
را حركت دهد، و در وضو از ديگرى بايد كمك بگيرد، توضيح دهيد چگونه بايد وضو بگيرد.
3 ـ در چه صورتى نمازگزار كه نمازش را در وقت نخوانده
ولى بايد به نيّت اداء بخواند.
4 ـ بجز نماز چه كارهاى ديگرى بايد با وضو انجام
شود؟
5 ـ چه كارهايى پيش از وضو و پس از آن مستحب است؟