نماز مسافر ـ نماز قضا

نماز مسافر

در کتاب اول خواندید که انسان باید در سفر، نمازهای چهار رکعتی را شکسته؛ یعنی دو رکعتی بجا آورد، به شرط آنکه مسافرتش از هشت فرسخ شرعی که حدود 45 کیلومتر است کمتر نباشد. ولی در برخی موارد، مسافر نمازش تمام^[1] است.^[2]

در این موارد نماز در سفر تمام است:

1ـ قبل از آنکه هشت فرسخ برود، از وطن خود می‌گذرد و یا در جائی ده روز می‌ماند.

2ـ از اول قصد نداشته است به سفر هشت فرسخی برود و بدون قصد، این مسافت را پیموده است، مثل کسی که به دنبال گمشده‌ای می‌گردد.

3ـ در بین راه از قصد سفر برگردد، یعنی قبل از رسیدن به چهار فرسخ از رفتن منصرف شود.

4ـ کسی که شغل او مسافرت است، مثل رانندة قطار و ماشینهای برون شهری، خلبان، ملوان (در سفری که شغل اوست).

5ـ کسی که به سفر حرام می‌رود، مانند سفری که موجب اذیّت پدر ومادر باشد. یا برای کار حرام باشد، مانندسفر برای آوردن کالای قاچاق.^[3]

6ـ به فتوای حضرت آیة الله خامنه‌ای (دامت برکاته)، کسانی که شغلشان در سفر است یا برای کارشان، حداقل در کمتر از ده روز به محل کار سفر می‌کنند؛ مانند کسانی هستند که شغلشان مسافرت است، یعنی باید نمازهای چهار رکعتی را در اینگونه سرها تمام بخوانند و روزه صحیح است؛ مانند معلّمانی که برای تدریس، یا کارمندانی که برای انجام وظیفه، یا کارگرانی که برای کار؛ مثلاً هر هفته یکبار به محل کارشان می‌روند و برمی‌گردند که نمازشان در سفر برای شغل، تمام است، ولی سفر برای تحصیل، حکم سفر برای شغل را ندارد، مگر آنکه تحصیل کار و شغل او باشد.^[4]

در این مکانها نماز تمام است:

در وطن.

در جائی که انسان می‌داند، یا بنا دارد حداقل ده روز بماند.

در جائی که سی روز با تردید مانده است، یعنی معلوم نبوده که می‌ماند یا می‌رود و تا سی روز به همین حالت مانده، و جائی هم نرفته است، در این صورت باید بعد از سی روز نماز را تمام بخواند.^[5]

و در این مکان‌ها مسافر می‌تواند نمازش را تمام یا شکسته بخواند:

*‌مسجد الحرام *‌مسجد النبی 9

*‌مسجد کوفه *‌ حرم امام حسین 9^[6]

به فتوای حضرت آیة الله خامنه‌ای (دامت برکاته)، مسافر در تمام شهر مکه و مدینه نیز می‌تواند نمازش را تمام یا شکسته بخواند.^[7]

وطن کجاست؟

1ـ وطن، شهر یا روستایی است که انسان برای اقامت و زندگی خود اختیار کرده است، خواه در آنجا به دنیا آمده و وطن پدر و مادرش باشد، یا خودش آن جا را برای زندگی اختیار کرده باشد.^[8]

2ـ تا انسان قصد ماندن همیشگی در غیر وطن اصلی خودش را نداشته باشد، آنجا وطن او حساب نمی‌شود.^[9]

3ـ اگر قصد دارد در محلی که وطن اصلی او نیست مدتی بماند و بعد به جای دیگری برود، آنجا وطن او حساب نمی‌شودف مانند دانشجویی که مدتی برای تحصیل یا کارمندی که برای کار، چند سالی در شهری می‌ماند.^[10]

4ـ اگر انسان بدون قصد ماندن همیشگی در جایی آن قدر بماند که مردم، او را اهل آنجا بدانند، آن جا حکم وطن او را دارد.^[11]

5ـ اگر به جائی برود که قبلاً وطن او بوده، ولی هم اکنون از آنجا صرف نظر کرده است، نباید نمار را تمام بخواند، اگر چه وطن دیگری هم برای خود اختیار نکرده باشد.^[12]

6ـ مسافری که به وطنش برمی‌گردد، وقتی دیوار وطن خود را ببیند و صدای اذان را بشنود باید نماز را تمام بخواند.^[13]

نماز قضا

به نمازی که در وقت معین آن خوانده شود، نماز اداء گویند.

نمازی را که بعد از وقت خوانده می‌شود نماز قضا گویند.

انسان باید نمازهای واجب را در وقت خود بخواند و چنانچه بدون عذر نمازی از او قضا شود، گناهکار است و باید توبه کرده و قضای آن را هم به جا آورد.

1ـ در دو مورد به جا آوردن قضای نماز، واجب است:

الف: نماز واجب را در وقت آن، نخوانده باشد.

ب: بعد از وقت متوجه شود نمازی که خوانده باطل بوده است.^[14]

2ـ کسی که نماز قضا دارد، نباید در خواندن آن کوتاهی کند، ولی واجب نیست فوراً آن را به جا آورد.^[15]

3ـ نماز قضا را با جماعت می‌توان خواند، نماز امام جماعت ادا باشد یا قضا و لازم نیست هر دو، یک نماز را بخوانند، مثلاً اگر نماز قضای صبح را با نماز ظهر یا عصر امام بخواند، اشکال ندارد.^[16]

4ـ اگر مسافری که باید نماز را شکسته بخواند، نماز ظهر یا عصر یا عشاء، از او قضا شود، باید آن را دو رکعتی به جا آورد، اگر چه در غیر سفر بخواهد قضای آن را به جا آورد.^[17]

5ـ در سفر نمی‌توان روزه گرفت، حتی روزة قضا، ولی نماز قضا می‌توان به جا آورد.^[18]

6ـ اگر در سفر بخواهد نمازهائی را که در غیر سفر قضا شده است به جا آورد، باید نمازهای ظهر و عصر و عشاء را چهار رکعتی قضا کند.^[19]

7ـ نماز قضا را در هر وقتی می‌توان به جا آورد، یعنی قضای نماز صبح را می‌توان ظهر یا شب خواند.^[20]

نماز قضای پدر

1ـ تا انسان زنده است اگر چه از خواندن نماز خود عاجز باشد، شخص دیگری نمی‌تواند نمازهای او را برایش بخواند.^[21]

2ـ پس از مرگ پدر، نماز و روزه‌هائی را که به جا نیاورده است، بر پسر بزرگتر او واجب است که آن نماز و روزه‌ها را قضا کند، و احتیاط مستحب است نماز و روزه‌هائی را که از مادرش قضاء شده است به جا آورد.^[22]

3ـ به فتوای رهبر معظم انقلاب اسلامی حضرت آیة الله خامنه‌ای (دام ظله)، نماز و روزه‌های قضای مادر نیر بر پسر بزر او واجب است.^[23]

4ـ اگر پسر بزرگ نداند پدرش نماز قضا دارد یا نه، چیزی بر او واجب نیست.^[24]

پرسش ؟

1ـ چه کسانی، در سفر باید نماز را تمام بخوانند.

2ـ وطن کجاست و در برگشت از سفر به وطن چه وقت باید نماز را تمام بخواند.

3ـ فرق نماز اداء و قضا چیست؟

4ـ آیا مأموم می‌تواند نماز قضای عصر را به نماز جماعت ظهر اقتدا کند؟

5ـ مجموع نمازهای یومیّه برای مسافر چند رکعت است.