مقدمات نماز

بخشی از برنامه‌های نجات بخش اسلام که وظیفه انسانها را نسبت به رفتارهای فردی و اجتماعی مشخص می‌کند، قوانین عملی یا احکام دینی است، که به پنج دسته تقسیم می‌شود: واجب، حرام، مستحب، مکروه، مباح.

«نماز» یکی از مهمترین و اساسی‌ترین واجبات عملی است.

مسائل مربوط به نماز را می توان به سه دسته تقسیم کرد:

1ـ مقدمات : مسائلی که نماز گزار باید قبل از نماز، آنها را مراعات کند.

2ـ مقارنات: مسائلی که مربوط به متن نماز است، از تکبیرة الاحرام تا سالم.

3ـ مبطلات: دربارة چیزهایی است که نماز را باطل می کند.

وضو

یکی از مقدمات نماز «وضو» است.

نمازگزار باید قبل از نماز «وضو» بگیرد و خود را برای انجام این عبادت بزرگ آماده کند.

امام رضا (ع) فرمو: در وضو سه چیز مطرح است:

نظافت جسم

نشاط روح

تقرّب به خداوند بزرگ

در کتاب اوّل چگونگی وضوی ترتیبی آشنا شدید و در اینجا با وضو ارتماسی و برخی از احکام وضوی ترتیبی آشنا خواهید شد.

احکام وضو

اگر پوست صورت از لای موها (ریش ـ ابرو) پیدا باشد باید آب را به پوست برساند و اگر پیدا نباشدف شستن مو کافی است و رساندن آب به زیر مو لازم نیست.[1]

2ـ شستن داخل بینی و دهان و مقداری از لب و چشم که هنگام بستن، دیده نمی‌شود، واجب نیست، ولی برای آن که یقین کند از جاهایی که باید شسته شود چیزی باقی نمانده، واجب است مقداری از آن را هم بشوید.[2]

3ـ پوست یا گوشتی که از اعضای وضو بریده شده، اگر کاملاً قطع شده باشد، باید جای آن نشسته شود، و در صورتی که به عضو متصل است باید آنهم شسته شود و هر مقدار از جای آن که ظاهر شده بشوید البته اگر آب برای زخم ضرر نداشته باشد.[3]

4ـ در مسح باید دست را بر سر و پاها بکشد و اگر دست را نگه دارد و سر یا پا را به آن بکشد، وضو باطل است، ولی اگر موقعی که دست را می‌ کشد سر یا پا مختصری حرکت کندف اشکال ندارد.[4]

5ـ اگر برای مسح، رطوبتی در کف دست نمانده باشد، نمی‌تواند دست را با آب خارجف تر کند، بلکه باید از اعضای دیگر وضو مثلاً از صورت رطوبت بگیرد و با آن مسح کند.[5]

6ـ رطوبت دست باید به قدری باشد که بر سر و پا اثر بگذارد.[6]

7ـ اگر رطوبت کف دست به اندازة مصح سر باشد، می تواند سر را با همان رطوبت مسح کند، و برای مسح پاها از اعضای دیگر وضو رطوبت بگیرد.[7]

8ـ بین دست و سر پاها باید چیزی مانند چادر و کلاه یا جوراب و کفش فاصله نباشد، هر چند رقیق و نازک باشد (مگر در حال ناچاری)[8]

9ـ محل مسح باید پاک باشد، پس اگر نجس باشد و نتواند آن را آب بکشد باید تیمم کند.[9]

وضوی ارتماسی

1ـ وضوی ارتماسی آن است که انسان صورت و دستها را به قصد وضو در آب فرو ببرد، یا آنها را در آب فرو برده و به قصد وضو بیرون آورد.

2ـ چون در وضوی ارتماسی نیز، باید ترتیب مراعات شود و دست و صورت از بالا به پایین شسته شود. بنابراین، وضوی ارتماسی به گونه‌های زیر انجام می‌شود:

به قصد وضو صورت را از پیشانی، یا دست را از آرنج در آب فرو برد و تا موقعی که آنها را از آب فرو برد و تا موقعی که آنها را از آب بیرون می‌آورد و ریزش آب تمام می‌شود، به نیّت وضو باشد (چون آبی که بر دست می‌ماند و در مسح به کار می‌رود، باید آب وضو باشد.)

بدون قصد وضو، صورت یا دست را در آب فرو برد و به قصد وضو بیرون آورد، که صورت را باید ابتدا از پشانی بیرون آورد و دستها را از آرنج.[10]

3ـ اگر بعضی از اعضای وضو را ارتماسی و بعضی را غیر ارتماسی انجام دهد اشکال ندارد.[11]

کارهایی که برای آنها باید وضو بگیریم:

1ـ نماز (به جز نماز میّت)

2ـ طواف کعبه.

3ـ رساندن جایی از بدن به نوشته قرآن و اسم خداوند.[12]

چند مسأله

1ـ کسی که وضو ندارد، نباید جایی از بدن خود را به این نوشته‌ها برساند:

*خط قرآن (ترجمة آن اشکال ندارد مگر ترجمة «الله»)

*اسم خداوند، به هر زبانی نوشته شده باشد، مانند «الله»، «خدا»

*نام پیامبر اکرم صلی الله علیه وآله

*اسامی امامان علیهم السلام

*نام حضرت زهرا علیها السلام

بنابر احتیاط واجب

2ـ برای این کارها وضو گرفتن مستحب است:

*رفتن به مسجد و حرم امامان :

*همراه داشتن قرآن.

*رساندن جایی از بدن به جلد یا کنار صفحات قرآن.

*زیارت اهل قبور.[13]

پرسش

1ـ مطابق حدیث رسیده از امام رضا 7 آثار وضو چیست؟

2ـ تفاوت وضوی ترتیبی و ارتماسی چیست؟

3ـ اگر پس از مسح سر رطوبت کف دست تمام شد، برای مسح پا تکلیف چیست؟

4ـ در موارد زیر وضو گرفتن چه حکمی دارد.