وقت نماز
سوال 345 :
دليل مذهب شيعه در مورد وقت نمازهاى روزانه چيست؟ همانگونه که مى‌دانيد اهل سنت، با داخل شدن وقت نماز عشاء، نماز مغرب را قضا مى‌دانند و همچنين در مورد نماز ظهر و عصر هم به همين ترتيب است. لذا معتقدند که وقتى وقت نماز عشاء داخل شد و امام جماعت براى خواندن آن بپاخاست، مأموم نمى‌تواند همراه او، نماز مغرب را بخواند و نماز مغرب و عشاء را در يک زمان بجا آورد. ج: دليل شيعه، اطلاق آيات قرآنى و سنّت شريف است، به اضافه رواياتى که بخصوص دلالت بر جواز جمع دارند. نزد اهل سنت هم رواياتى وجود دارد که دلالت بر جواز جمع بين دو نماز در وقت يکى از آن دو مى‌کند.
سوال 346 :
با توجه به اين که آخر وقت نماز عصر، مغرب است و آخر وقت نماز ظهر نزديک مغرب است به مقدارى که براى خواندن نماز عصر به آن نياز است، مى‌خواهم سوال کنم که منظور از مغرب چيست؟ آيا مراد زمان غروب خورشيد است يا زمانى که اذان مغرب طبق افق هر مکانى گفته مى‌شود؟ ج: وقت نماز عصر تا غروب آفتاب است.
سوال 347 :
فاصله زمانى بين غروب خورشيد و اذان مغرب چند دقيقه است؟ ج: ظاهر اين است که با اختلاف فصل‌هاى سال تفاوت مى‌کند.
سوال 348 :
من تا دير وقت سر کارم هستم، بطورى که ساعت يازده شب به منزل بر مى‌گردم و در هنگام کارهم بخاطر کثرت مراجعه کنندگان وقت خواندن نماز مغرب و عشاء را ندارم. آيا خواندن نماز مغرب و عشاء بعد از ساعت يازده شب صحيح است؟ ج: اگر از نصف شب به تأخير نيفتد، اشکال ندارد، ولى تلاش کنيد که از ساعت يازده شب به تأخير نيفتد بلکه تا مى‌توانيد نماز را در اول وقت آن بخوانيد.
سوال 349 :
چه مقدار از نماز اگر در وقت اداء واقع شود، نيت اداء صحيح است؟ در صورت شک در اين که اين مقدار، داخل وقت واقع شده يا خير، وظيفه چيست؟ ج: وقوع يک رکعت نماز در داخل وقت براى اين که نماز، اداء محسوب شود، کافى است و در صورت شک در اين که وقت لااقل به مقدار يک رکعت باقى است يا خير، نماز را به قصد مافى‌الذمّه بخوانيد.
سوال 350 :
سفارتخانه‌ها و کنسولگرى‌هاى جمهورى اسلامى ايران در خارج، جدول‌هاى زمانى براى تعيين اوقات شرعى پايتخت‌ها و شهرهاى بزرگ تهيه مى‌کنند. سوال اين است که تا چه مقدار مى‌توان به اين جدولها اعتماد کرد؟ ج: معيار در احراز دخول وقت، حصول اطمينان براى مکلّف است، و اگر براى او اطمينان به مطابقت اين جدولها با واقع حاصل نشود، بايد احتياط نموده و صبر کند تا يقين به داخل شدن وقت شرعى نمايد.
سوال 351 :
نظر شما درباره فجر صادق و کاذب چيست؟ و نمازگزار در اين مورد چه تکليفى دارد؟ ج: معيار شرعى در مورد وقت نماز و روزه، فجر صادق است و احراز آن موکول به تشخيص مکلّف است.
سوال 352 :
مسئولين يکى از دبيرستان‌هاى تمام وقت، نماز جماعت ظهر و عصر را ساعت دو بعد از ظهر، کمى قبل از شروع درسهاى شيفت عصر اقامه مى‌کنند. علت تأخير، اين است که درسهاى شيفت صبح، چهل و پنج دقيقه قبل از ظهر شرعى تعطيل مى‌شود و نگهداشتن دانش‌آموزان تا ظهر شرعى مشکل است. با توجه به اهميت اقامه نماز در اول وقت، نظر شريف خود را در اين باره بيان فرمائيد. ج: تأخير نماز جماعت براى اين که نمازگزاران در نماز حاضر شوند، با اين فرض که در اول وقت در مدرسه نيستند، اشکال ندارد.
سوال 353 :
آيا بايد نماز ظهر بعد از اذان ظهر و نماز عصر بعد از دخول وقت آن خوانده شود؟ و همچنين آيا نماز مغرب و عشاء هم بايد هر کدام در وقت خود خوانده شوند؟ ج: بعد از داخل شدن وقت دو نماز، مکلّف در خواندن هر دو نماز پشت سر هم به صورت جمع و يا خواندن هر يک در وقت فضيلت خود مخيّر است.
سوال 354 :
با توجه به اين که امروزه با فراوانى ساعت، يقين به طلوع فجر ممکن است، آيا بايد در شبهاى مهتابى براى خواندن نماز صبح به مدت پانزده تا بيست دقيقه صبر کرد؟ ج: فرقى بين شبهاى مهتابى و غير مهتابى در طلوع فجر، وقت فريضه صبح و وجوب امساک براى روزه گرفتن نيست، هر چند احتياط در اين زمينه خوب است.
سوال 355 :
آيا مقدار اختلاف اوقات شرعى ميان استان‌ها که بر اثر اختلاف افقهاى آنها به وجود مى‌آيد، در اوقات سه گانه نمازهاى يوميه به يک اندازه است؟ مثلا بين دو استان در وقت ظهر بيست و پنج دقيقه تفاوت است، آيا در بقيه وقت‌هاى نماز هم اين اختلاف وجود دارد و به همين مقدار است؟ يا اين که مقدار آن در وقت نماز صبح و مغرب و عشاء تفاوت مى‌کند؟ ج: مجرّد يکى بودن مقدار تفاوت بين دو منطقه در طلوع فجر يا زوال آفتاب يا غروب خورشيد، مستلزم اتحاد در ساير اوقات نيست، بلکه غالبا مقدار اختلاف بين شهرها در اوقات سه گانه با هم تفاوت دارد.
سوال 356 :
اهل سنّت نماز مغرب را قبل از غروب شرعى مى‌خوانند، آيا جايز است در ايام حج و غير آن به آنها اقتدا کرده و به همان نماز اکتفا کنيم؟ ج: معلوم نيست که نماز آنها قبل ازداخل شدن وقت باشد و شرکت در نماز جماعت آنها و اقتدا به آنان اشکال ندارد و مجزى است، ولى درک وقت نماز ضرورى است، مگر اين که خود وقت هم از موارد تقيه باشد.
سوال 357 :
خورشيد در دانمارک و نروژ ساعت هفت صبح طلوع نموده و تا عصر در آسمان به مقدار دوازده ساعت مى‌درخشد، در حالى که در کشورهاى ديگر شب است، تکليف من درباره نماز و روزه چيست؟ ج: مکلف بايد در مورد اوقات نمازهاى يوميه و روزه همان افق محل سکونت خود را رعايت کند، ولى اگر روزه گرفتن بر اثر طولانى بودن روز، غير مقدور يا حرجى باشد، اداى آن ساقط و قضاى آن واجب است.
سوال 358 :
رسيدن نور خورشيد به زمين تقريبا هفت دقيقه طول مى‌کشد. آيا ملاک پايان وقت نماز صبح، طلوع خورشيد است يا رسيدن نور آن به زمين؟ ج: ملاکِ طلوع خورشيد، ديدن آن در افق مکان نمازگزار است.
سوال 359 :
رسانه‌هاى گروهى اوقات شرعى هر روز را يک روز قبل از آن اعلام مى‌کنند، آيا اعتماد بر آن و بنا گذاشتن بر دخول وقت نماز بعد از پخش اذان از راديو و تلويزون جايز است؟ ج: اگر براى مکلّف اطمينان به دخول وقت از طريق مذکور حاصل شود، مى‌تواند بر آن اعتماد کند.
سوال 360 :
آيا وقت نماز به مجرد شروع اذان آغاز مى‌شود؟ يا اين که بايد صبر نمود تا اذان تمام شود و سپس شروع به خواندن نماز کرد؟ آيا روزه‌دار جايز است به مجرد شروع اذان افطار نمايد يا اين که بايد صبر کند تا اذان تمام شود؟ ج: اگر اطمينان حاصل شود که اذان از هنگام داخل شدن وقت شروع شده، صبر کردن تا پايان اذان لازم نيست.
سوال 361 :
آيا نماز کسى که نماز دوم را بر اوّلى مقدّم داشته، مثلا نماز عشاء را جلوتر از مغرب خوانده، صحيح است؟ ج: اگر بر اثر اشتباه يا غفلت نماز دوم را مقدّم داشته و بعد از تمام شدن نماز متوجه شده، نماز او صحيح است. ولى اگر عمدى بوده، باطل است.
سوال 362 :
با عرض سلام و تحيت، در آستانه ماه شريف و مبارک رمضان و با توجه به توسعه شهرها وعدم امکان تشخيص دقيق لحظه طلوع فجر، خواهشمند است نظر شريف خود را در مورد زمان امساک براى روزه و اقامه نماز صبح اعلام فرمائيد. ج: مقتضى است که مومنين محترم ايّدهم اللّه تعالى جهت رعايت احتياط در مورد امساک روزه ووقت نماز صبح همزمان با شروع اذان صبح از رسانه‌ها براى روزه امساک نمايند و حدود پنج الى شش دقيقه بعد از اذان شروع به اداى فريضه صبح نمايند.
سوال 363 :
وقت نماز عصر تا اذان مغرب است يا تا هنگام غروب آفتاب؟ نيمه شب شرعى براى نماز عشاء و بيتوته در منى چه وقت است؟ ج: آخر وقت نماز عصر تا غروب آفتاب است، و احتياط آن است که براى نماز مغرب و عشاء و مانند اينها شب را از اول غروب تا اذان صبح حساب کنند، بنابراين تقريبا يازده ساعت و يک ربع بعد از ظهر شرعى آخر وقت نماز مغرب و عشاء است، ولکن براى بيتوته در منى از غروب تا طلوع آفتاب حساب کنند.
سوال 364 :
اگر کسى در بين نماز عصر متوجه شود که نماز ظهر را نخوانده است، چه تکليفى دارد؟ ج: اگر به خيال اين که نماز ظهر را خوانده است به نيت نماز عصر مشغول نماز شود و در بين نماز بفهمد که قبلا نماز ظهر را نخوانده است، در صورتى که در وقت مشترک نماز ظهر و عصر است، بايد بلافاصله نيت خود را به نماز ظهر برگرداند و نماز را تمام کند و پس از آن، نماز عصر را بجا آورد، و اگر اين اتفاق در وقت مخصوص به نماز ظهر افتاده باشد، احتياط واجب آن است که نيت را به نماز ظهر برگرداند و نماز را {. P وقت مخصوص نماز ظهر از اول ظهر است تا وقتى که از ظهر به اندازه خواندن نماز ظهر بگذرد که براى غير مسافر چهار رکعت و براى مسافر دو رکعت است. P} تمام کند ولى بعدا هر دو نماز (ظهر و عصر) را به ترتيب بجا آورد، و همين تکليف در مورد نماز مغرب و عشاء نيز هست.