وسيله نقليه
سوال 86 :
آيا به ماشينى که مربوط به کسب و کار انسان است، خمس تعلّق مى‌گيرد؟
جواب :
اگر تمام درآمد حاصل از آن در مؤونه زندگى مصرف مى‌شود، خمس ندارد؛ ولى اگر بيش از مؤونه زندگى از آن حاصل مى‌شود، به نسبت زيادى، بايد خمس ماشين پرداخت شود.
سوال 87 :
وسيله نقليه مانند وانت که گاهى براى استفاده شخصى و گاهى براى باربرى و کسب و کار است، آيا خمس دارد؟
جواب :
اگر با کسب و کار با وسيله نقليه بيشتر از مخارج زندگى به دست نمى‌آيد، خمس به آن تعلّق نمى‌گيرد؛ ولى اگر بيشتر از مخارج زندگى از آن به دست مى‌آيد، راه حساب کردن خمس آن بدين ترتيب است: به نسبتى که از ماشين استفاده شخصى مى‌شود، جزء مؤونه محسوب مى‌شود و خمس ندارد و به نسبتى که از آن استفاده کارى مى‌شود، جزء سرمايه است و در اين قسمت که جزء سرمايه است، بخشى از آن که با آن به اندازه مخارج زندگى حاصل مى‌شود، باز هم خمس ندارد و بخشى که با آن مقدار بيشتر از مخارج زندگى حاصل مى‌شود، بايد خمسش پس از گذشتن سال پرداخت شود.
سوال 88 :
کسى که وسيله نقليه، مانند موتور يا ماشين سوارى، براى خودش تهيه مى‌کند، ولى به جهت مانعى، تا يک سال نمى‌تواند از وسيله نقليه استفاده کند، آيا بايد خمسش را بدهد؟
جواب :
در فرض سوال، در صورتى که داشتن وسيله نقليه در شأن او باشد، خمس واجب نيست.
سوال 89 :
کسى که ماشينى براى انجام کارهاى خود و خانواده‌اش و براى رفت و برگشت به محلّ کارش خريده است، آيا در مورد خمس آن وظيفه‌اى دارد؟
جواب :
در مفروض سوال که از ماشين در مؤونه زندگى استفاده مى‌کند، خمس
(384)
ندارد.
سوال 90 :
شخصى وسيله نقليه‌اى را از درآمد بين سال يا به صورت اقساط مى‌خرد و پس از چند سال آن را مى‌فروشد. اگر وسيله نقليه ديگرى تهيه نکند، خمس بايد بدهد يا خير؟ در صورتى که وسيله نقليه جديد بخرد، چه طور؟
جواب :
در فرض سوال، اگر وسيله نقليه‌اى که خريده، جزء مؤونه باشد و پس از فروش، پول آن در مخارج زندگى مصرف شود، خمس به آن تعلّق نمى‌گيرد.
سوال 91 :
شخصى است که داشتن ماشين از امور ضرورى زندگى اوست و با يک ماشين معمولى نياز او برطرف مى‌شود. اگر براى فرار از خمس، ماشينى گران قيمت‌تر بخرد، چه حکمى دارد؟ اگر بدون قصد فرار از خمس، اين کار را بکند، چه طور؟
جواب :
اگر داشتن ماشين گران قيمت‌تر، مطابق شأن او باشد، خمس ندارد و اگر زيادتر از شأن او باشد، بايد خمس مقدار زايد بر شأنش را پرداخت کند و قصد فرار از خمس، تأثيرى در حکم مسأله ندارد.
سوال 92 :
شخصى ماشينى سوارى را جهت کسب و کار و با پول خمس داده مى‌خرد و پس از مدتى آن را با سود مى‌فروشد. آيا براى سود آن بايد خمس بدهد يا خير؟
جواب :
اگر تا سر سال خمسى، مقدار زايد واقعى (سود واقعى که ناشى از تورّم نيست) را در مؤونه مصرف نکند، بايد خمس مقدار زايد را بپردازد و مقدار زايد غير واقعى (تورّمى) خمس ندارد.
سوال 93 :
شخصى اتومبيل وانت خود را که جهت کار و کسب استفاده مى‌کرده، به فروش رسانده تا خانه مورد نياز خود را بخرد. آيا به پول آن خمس تعلّق مى‌گيرد؟
جواب :
اگر به وانت خمس تعلّق نگرفته باشد، در وقت فروش آن و خريدن ساختمان مورد نياز خمس ندارد و اگر خمس به آن تعلّق گرفته و خمس آن را نداده باشد، اکنون واجب است خمس آن را بپردازد.
(385)
سوال 94 :
شخصى يک دستگاه ماشين خريده و آن را به يک نفر داده تا برايش کار کند که هم هزينه‌هاى نگهدارى ماشين تأمين شود و هم کمک خرجى براى زندگى باشد. آيا به اين ماشين خمس تعلّق مى‌گيرد؟ به درآمد حاصل از کارکرد آن چه طور؟
جواب :
اگر با ماشين فقط مخارج زندگى خود را به دست آورد و نه بيشتر، به خود ماشين و هزينه‌هاى لازم براى استفاده مناسب از ماشين خمس تعلّق نمى‌گيرد؛ و درآمد حاصل از ماشين که در مؤونه زندگى مصرف مى‌شود، خمس ندارد و اگر مقدارى از درآمد تا آخر سال به مصرف نرسيد، خمس آن پرداخت شود.
سوال 95 :
اين جانب مقدارى پول جهت خريد اتومبيل سوارى مورد نيازم به حساب شرکت اتومبيل سازى واريز کردم و پس از دو سال به من اتومبيل دادند. آيا به اين پول خمس تعلّق مى‌گيرد؟
جواب :
اگر ماشين را خريده و پول آن را پرداخت کرده، چنانچه در سال خريد و سال تحويل، داشتن مثل آن ماشين در شأن او بوده، ظاهرا به اين پول خمس تعلّق نمى‌گيرد؛ ولى اگر نخريده و فقط پولى را پرداخت کرده تا بعدا ماشينى را به او بفروشند، مسأله صورت‌هاى مختلفى پيدا مى‌کند و حکم آن متفاوت مى‌شود.
سوال 96 :
شخصى منزل اضافى داشته و آن را فروخته و براى پسرش ماشين سوارى خريده تا با آن امرار معاش کند. آيا اين ماشين خمس دارد؟
جواب :
اگر به منزل اضافى خمس تعلّق گرفته و خمس آن داده نشده، پدر بايد خمس آن را بپردازد که در اين صورت خمس ماشينى را که با اين پول تهيه کرده و به پسرش داده، پرداخته است و تکليفى نسبت به ماشين ندارد و اگر به منزل اضافى خمس تعلّق نگرفته و خريدن ماشين سوارى براى پسر نيز در شأن پدر بوده، پرداخت خمس بر پدر واجب نيست؛ اما نسبت به پسر، چنانچه بالغ و
(386)
عاقل باشد (که ظاهر سوال چنين است) و براى امرار معاش از ماشين استفاده کند، اگر با آن فقط به اندازه مخارج زندگى و يا کمتر از آن را به دست مى‌آورد، نسبت به خمس ماشين وظيفه‌اى ندارد.