نوارهاى صوتى و تصويرى مبتذل (موسيقى)
سوال 455 :
متأسّفانه نوارهاى ويديوئى محتوى فيلم هاى مبتذل، اعم از موسيقى، آواز، رقص زنان يا مردان، يا زن و مرد، بلکه بالاتر نوارهايى که عمل زناشويى را نمايش مى دهد، به وفور در بازار يافت مى شود! و از طرفى، در بعضى از محافل شايع شده که چون به صورت پخش غير مستقيم است اشکالى ندارد، يا اگر محرّک نباشد، حرام نيست! لطفاً در اين زمينه به سوالات زير پاسخ فرماييد:
1ـ خريد و فروش و نگهدارى اين نوارها، و نگاه کردن به اين فيلمها چه حکمى دارد؟
2ـ آيا بين پخش مستقيم و غير مستقيم در فرض مزبور تفاوتى است؟
3ـ آيا جمع آورى و از بين بردن آنها واجب است؟ در صورت وجوب، اين کار، بر عهده چه کسى است؟
4ـ در صورتى که از شخصى به دليل خريد، يا فروش، يا نگه دارى، اين گونه نوارها، يا ديدن فيلمهاى محتوى آن، به دادگاه شکايت کند، مجازات آن چيست؟
جواب 1 تا 4: خريد و فروش و نگهدارى و نگاه کردن به اين گونه فيلمها حرام است; خواه مستقيم باشد يا غير مستقيم، و بر حاکم شرع لازم است که آنها را جمع آورى کرده و از بين ببرد، و اين کار تعزير دارد.
سوال 456 :
مدّتى است پيرامون موسيقى تحقيقاتى را آغاز نموده، لکن به مشکلى برخوردم، که تاکنون برايم حلّ نشده است. بنده به لحاظ عقلى نتوانستم خود را قانع کنم، که اسلام مطلق موسيقى را حرام کرده باشد. و اگر چنين است، بايد ملاک و معيارى داشته باشد. اين بود که به کتب فقهى و فتاواى بعضى از علماى بزرگوار مراجعه نمودم. متوجّه شدم که در مورد حرمت موسيقى، اختلاف نظر وجود دارد. از ظاهر عبارت شيخ در مکاسب به دست مى آيد، که ايشان موضوع حرمت را لهو مى داند; امّا بعضى از بزرگواران، خصوصاً امام راحل(قدس سره)طرب را معيار آن ذکر مى کنند. با توجّه به مطالب بالا، خواهشمند است بيان فرماييد: آيا حرمت موسيقى به خاطر مطرب بودن است، که بر اثر مرور زمان (مثل شطرنج) تغيير پيدا کرده و تبديل به لهو شده است؟ يا از همان ابتدا موضوع و عنوان حرمت موسيقى، لهو بوده و هست؟ در اين صورت نظر علماى بزرگوار مبنى بر مطرب بودن را چطور توجيه مى کنيد؟
جواب :
بعيد نيست آنچه فقها و مراجع در اين زمينه مى گويند، غالباً به يک ريشه بازگردد، هر چند اختلافى در الفاظ آنها وجود دارد. و آن همان است که ما قبلا گفته ايم: آهنگهايى وجود دارد که در مجالس فساد نواخته مى شود، و در کنار آن غالباً هرزگى هاى ديگر وجود دارد. آهنگهايى که گاهى از آن به موسيقى مبتذل، و گاه فسادانگيز، و گاه مطرب، تعبير مى شود. اين آهنگها هر جا، و با هر محتوايى باشد، حرام است; ولى آهنگهاى ديگرى هست که چنين نيست. مانند آهنگهاى معروفى که اشعار مختلف مذهبى، مرثيه ها و موزيکهاى نظامى و ورزشى با آن نواخته مى شود، اينها حرام نيست; چرا که در تعريف قسم اوّل نمى گنجد.البتّه مصاديق مشکوکى هم وجود دارد که به درستى شناخته نمى شود، که آيا از قسم اوّل است، يا از قسم دوّم؟ و نظر به اين که در شبهات تحريميّه مصداقيّه اصل بر برائت مى باشد، در مصاديق مشکوک برائت جارى مى شود.
سوال 457 :
گفته مى شود: «گوش دادن به دو نوع از موسيقى شرعاً اشکال دارد; صداى زن، و ديگرى آهنگ مطرب; يعنى آهنگى که انسان را از حالت طبيعى خارج مى سازد.
الف) در خصوص مورد اوّل; يعنى گوش دادن مرد به آواز زن مشکلى نيست، ولى آيا گوش دادن آواز زن براى زن هم حرام است؟
ب) در مورد دوّم بايد بگويم که هيچ گونه آهنگى نمى تواند مرا از حالت طبيعى خارج سازد. گوش دادن به نوار موسيقى، چه با کلام و چه بى کلام، چه غمگين و چه غير غمگين، براى من چه حکمى دارد؟
جواب الف: چنانچه آهنگ و صدا مناسب مجالس لهو و فساد باشد، براى زنان هم جايز نيست.
جواب ب: معيار، افراد و اشخاص نيستند، بلکه کليّه آهنگهاى متناسب با مجالس لهو و فساد براى همه حرام است، خواه انسان را از حالت طبيعى بيرون ببرد يا نبرد.
جواب :
تمام اينها حرام است.
سوال 459 :
استفاده از نوارهاى تصويرى مبتذل و مستهجن توسّط زن و شوهر، جهت تهييج قوّه شهويّه، بدون اين که مفاسد ديگرى بر آن مترتّب گردد چه حکمى دارد؟ آيا کسى که اين گونه نوارها را به منظور فوق نگهدارى مى کند، قابل تعزير است؟
جواب :
اشکال دارد و قابل تعزير است; ولى در مرحله اوّل در اين گونه موارد در مقام تعزير بايد به اخطارهاى لفظى قناعت کرد.
سوال 460 :
لطفاً در مورد موسيقى به سوالات زير پاسخ دهيد:
1ـ آيا موسيقى اصالتاً موضوع حکم قرار گرفته، يا تابع غنا مى باشد؟
2ـ آيا موضوع عرفى است، يا حدّ خاصّ شرعى دارد؟
3ـ اگر با عرف است، کدام عرف معيار است؟ عرف عامّ، يا عرف مؤمنين، يا موسيقى دانان و آهنگ سازان، يا عرف فقها و مفتيان؟
4ـ لطفاً حدّ و حدود موسيقى مجاز غير غنايى را بيان نماييد. آيا اين حدود در مورد موسيقى هاى محلّى و سنّتى است، يا در مورد موسيقى هاى خارجى و به خصوص کلاسيک هم موضوعيّت دارد؟
5ـ نقش طرب در تحقّق موسيقى حرام چگونه است؟
جواب :
پاسخ تمام سوالات شما به شرح زير است: کلّيّه صداها و آهنگهايى که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام، و غير آن حلال است، و تشخيص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود. و امّا آلات و ابزار موسيقى، آنچه مربوط به موسيقى حرام است، يعنى غالباً با آن موسيقى حرام نواخته مى شود، توليد و خريد و فروش و ارائه تصوير آن در وسايل ارتباط جمعى حرام مى باشد. ولى آلات مشترکه، يا آنچه غالباً موسيقى حلال با آن نواخته مى شود، در جهات فوق اشکالى ندارد.
سوال 461 :
متأسّفانه در يکى دو سال اخير، عدّه اى براى عروسى فرزندان خود از افرادى به نام «مُطرِب» که داراى ابزار و آلات موسيقى بوده، و در عروسى ها ضمن آواز خواندن به رقص و پايکوبى نيز مى پردازند، دعوت به عمل مى آورند! با توجّه به آثار منفى حضور مطربان، دعوت از چنين افرادى و پول دادن به آنها شرعاً چه حکمى دارد؟
جواب :
دعوت کردن از مطرب حرام است، و پول دادن به آنها گناه ديگرى است. علاقه مندان به اسلام و شيعيان اهل بيت اطهار(عليهم السلام) بايستى از اين اعمال پرهيز کنند.
سوال 462 :
با توجّه به گسترش موسيقى در جامعه، خصوصاً در بين جوانان، حکم موارد ذيل را از نظر شرعى بيان فرماييد:
الف) با توجّه به اين که اکثر آلات موسيقى کاربردهاى مشترک بين حلال و حرام دارند، حکم خريد، فروش، نگهدارى، آموزش، يادگيرى و استفاده از آنها چيست؟
ب) آيا تعريف غنا از نظر شرعى بر آوازه خوانى هاى رايج، که يک فرد متن شعر يا نثر را با آواز خوش مى خواند قابل تطبيق است؟ آيا محتواى متن هم دخالتى در حکم شرعى دارد؟
جواب :
مجلس حرام به چه مجلسى گفته مى شود؟ آيا هدف و انگيزه برگزار کنندگان و شرکت کنندگان در تعيين مصداق دخالت دارد؟ يا صِرف وقوع عمل حرام در مجلسى، آن را تبديل به مجلس حرام مى کند؟
د) با توجّه به حکم مسأله فوق، منظور از مناسبت آهنگ يا غنا با مجلس حرام، آيا اختصاص آن صرفاً به مجلس حرام است (يعنى اين آهنگ فقط در اين گونه مجالس نواخته مى شود) يا به صرف نواختن آهنگ در مجلس حرام، مناسبت با مجلس حرام تحقق پيدا مى کند؟
جواب الف تا د: کليّه صداها و آهنگهايى که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام، و غير آن حلال است، و تشخيص آن با مراجعه به اهل عرف خواهد بود. منظور از مناسبت با مجلس لهو و فساد آن است که اين گونه آهنگ ها، صرف نظر از محتوا، غالباً در آن گونه مجالس نواخته مى شود و نيّت تشکيل دهندگان در آن تأثير ندارد، و منظور از آلات مشترکه آلاتى است که به طور گسترده هم در مجالس حرام و هم در مجالس حلال از آن استفاده مى شود.
سوال 463 :
آيا حکم جواز غنا در مجلس زفاف و عروسى، در مجلس شب عقد نيز جارى است؟
جواب :
تفاوتى بين شب عقد و عروسى و ساير شبها نيست، و آهنگها و موسيقى هاى مناسب مجالس لهو و فساد، در هر حال حرام است.
سوال 464 :
نظر به ابهامات و پرسشهايى که در خصوص چگونگى مواجه افکار عمومى با موسيقى و آواز زنان مطرح است، سوالات ذيل تقديم حضور مى گردد.
1ـ اجراى آواز بانوان به صورت تک خوانى و هم آوايى چه حکمى دارد؟
2ـ پرداختن زنان به موسيقى و آواز تا چه حد مجاز مى باشد؟
3ـ آواز بانوان به چه نحوى و در چه مکانهايى مجاز مى باشد؟
4ـ آيا پخش و انتشار موسيقى و آواز بانوان مجاز است؟
جواب 1 تا آخر: کليّه آهنگها و صداهايى که مناسب مجالس لهو و فساد است حرام، و غير آن جايز است، و فرقى در اين قسمت ميان مرد و زن نيست، ولى خوانندگى نوع مباح براى زنان در صورتى جايز است که مجلس مخصوص به جنس خودشان باشد. خواه دسته جمعى بخوانند، يا به تنهايى. جوانان عزيز بايد توجّه داشته باشند که سيل تهاجم فرهنگى غرب نبايد ما را مرعوب سازد، و تصوّر کنيم ما بايد خود و احکام دين خود را بر فرهنگ آنها تطبيق دهيم; زيرا فرهنگ غرب گام به گام جوانان را به سوى ابتذال کامل پيش مى برد، و آنها را از درون تهى مى سازد، و به اين ترتيب هر گونه مانع را که بر سر راه مطامع آنهاست بر مى دارد.