شرايط واجب شدن زکات
مسأله 1872 :
زکات در صورتى واجب مى شود که مال به مقدار نصاب - که بعد مى آيد - برسد ، و مالک آن بالغ و عاقل و آزاد باشد ، و بتواند در آن مال تصرف کند .
مسأله 1873 :
اگر انسان يازده ماه مالک گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره باشد ، اول ماه دوازدهم بايد زکات آنها را بدهد ، ولى اول سال بعد را بايد بعد از تمام شدن ماه دوازدهم حساب کند .
مسأله 1874 :
اگر مالک گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در بين سال بالغ شود ، مثلا بچه در اول محرم مالک چهل گوسفند شود و بعد از گذشتن دو ماه بالغ گردد ، يازده ماه که از اول محرم بگذرد زکاتى بر او نيست ، بلکه بعد از گذشتن يازده ماه از بلوغش زکات بر او واجب مى شود ، ولى احتياط مستحب آن است که اگر يازده ماه از اول محرم بگذرد و شرايط ديگر زکات را هم دارا باشد زکات آن را بدهد .
مسأله 1875 :
زکات گندم و جو وقتى تعلق مى گيرد که عرفا به آنها گندم و جو گفته شود ، و زکات کشمش وقتى تعلق مى گيرد که به آن انگور گفته شود ، و زکات خرما وقتى تعلق مى گيرد که عرب به آن تمر بگويد ، و وقت دادن زکات در گندم و جو موقع جدا کردن کاه از دانه است ، و در خرما و کشمش موقعى است که خشک شده باشند ، و اگر از آن وقت اداى زکات را بدون عذر با وجود مستحق تأخير بيندازد ، ضامن است .
مسأله 1876 :
اگر موقع تعلق زکات گندم و جو و کشمش و خرما - که در مسألهء پيش گذشت - صاحب آنها بالغ و عاقل و آزاد و متمکن از تصرف باشد ، بايد زکات آنها را بدهد - هر چند قبل از آن واجد تمام يا بعضى از اين شرايط نباشد - و اگر فاقد يکى از اين شرايط باشد زکات بر او واجب نيست .
مسأله 1877 :
اگر صاحب گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در تمام سال يا مقدارى از آن ديوانه باشد ، زکات بر او واجب نيست .
مسأله 1878 :
اگر صاحب گاو و گوسفند و شتر و طلا و نقره در مقدارى از سال مست يا بى هوش شود ، زکات از او ساقط نمى شود ، و همچنين است اگر موقع واجب شدن زکات گندم و جو و خرما و کشمش ، مست يا بى هوش باشد .
مسأله 1879 :
مالى را که از انسان غصب کرده اند و نمى تواند در آن تصرف کند ، زکات ندارد ، ولى اگر غصب شده زراعت گندم و جو و درخت خرما و انگور باشد و موقع تعلق زکات در دست غاصب باشد ، هر وقت به صاحبش برگشت - بنابر احتياط واجب - زکات آن را بدهد .
مسأله 1880 :
اگر طلا و نقره يا چيز ديگرى را که زکات در آن واجب است قرض کند و يک سال نزد او بماند ، بايد زکات آن را بدهد ، و بر کسى که قرض داده چيزى نيست .