وقوف به مشعر الحرام
«978» م - بعد از آنکه از وقوف به عرفات در مغرب شب دهم فراغت حاصل شد، بايد کوچ کند به مشعر الحرام که محل معروفى است و حدود معينى دارد.
«979» م - احتياط واجب آن است که شب دهم را تا طلوع صبح در مشعر الحرام بسر ببرد و نيت کند اطاعت خدا را در اين بسر بردن شب.
«980» م - چون صبح طلوع کرد نيت وقوف به مشعر الحرام کند تا طلوع آفتاب، و چون اين وقوف، عبادت خداوند است بايد نيت خالص از رياء و خودنمايى وقوف کند، الاّ حج او در صورت رياء کردن با عمده و علم باطل خواهد شد.
«981» م - اقوى جواز کوچ کردن بلکه استحباب آن است کمى قبل از طلوع آفتاب به نحوى که قبل از طلوع آفتاب از وادى »محسّر« تجاوز نکند و اگر تجاوز کرد گناهکار است ولى کفاره بر او نيست و احتياط آن است که وقتى حرکت کند که قبل از طلوع آفتاب وارد وادى محسّر نشود.
«982» م - واجب است از طلوع صبح تا کمى قبل از طلوع آفتاب )بطورى که در مسأله پيش گفته شد( در مشعر بمانند، لکن تمام آن رکن نيست بلکه رکن وقوف کمى از بين الطلوعين است گرچه بقدر يک دقيقه باشد، پس اگر کسى وقوف بين‌الطلوعين را يکسره ترک کند به تفصيلى که مى‌آيد حج او باطل خواهد شد.
«983» م - جايز است براى کسانى که عذرى دارند قدرى که شب در مشعر توقف کردند کوچ کردند به منى مثل زنها و بچه‌ها و بيماران و پيرمردان و اشخاص ضعيف و اشخاصى که براى پرستارى يا راهنمايى آنها لازم است همراه باشند، و احتياط واجب آن است که پيش از نصف شب حرکت نکنند، بنابراين براى اين اشخاص وقوف بين‌الطلوعين لازم نيست، و احتياط مستحب آن است که اگر توقف مشکل نباشد تخلف نکنند.
«984» م - کسى که شب يا بعض آن را در مشعر بوده است اگر قبل از طلوع صبح عمداً و بدون عذر از مشعر بيرون رود و تا طلوع آفتاب برنگردد در صورتى که وقوف عرفه از او فوت نشده است بنابر مشهور حج او صحيح است، و بايد يک گوسفند کفاره بدهد، لکن احتياط برخلاف آن است، يعنى بعد از اتمام حج لازم است در سال ديگر حجش را اعاده کند و اين احتياط ترک نشود ولى در جاهل به مسأله که قبل از فجر کوچ کرده اگر برگشت ممکن باشد اگرچه تا ظهر روز عيد واجب است برگردد و قدرى در مزدلفه توقف نمايد و اگر ممکن نباشد حج او صحيح است و مى‌بايست يک گوسفند قربانى بدهد.
«985» م - کسى که درک نکند وقوف بين‌الطلوعين را يا وقوف شب را در صورتى که صاحب عذر باشد اگر مقدارى از طلوع آفتاب تا ظهر در مشعر توقف کند اگرچه کم باشد حج او صحيح است. در صورتيکه وقوف به عرفات اختيارى يا اضطرارى را درک کرده باشد و اگر نکرده باز هم بعيد نيست حجش صحيح باشد ولى احتياط اين است که باقى اعمال را به قصد فراغ ذمه از آن چه به او تعلق گرفته چه عمره مفرده و چه حج به جا آورده و در سال بعد حجش را اعاده نمايد.
«986» م - از آنچه گذشت معلوم شد که براى وقوف به مشعر سه وقت است:
اول - شب عيد براى کسانى که عذرى دارند.
دوم - بين طلوع صبح و طلوع آفتاب.
سوم - از طلوع آفتاب تا ظهر روز دهم که اضطرارى مشعر است، چنانچه قسم اول نيز اضطرارى است.
«987» م - چون معلوم شد که وقوف به عرفات و مشعر اختيارى و اضطرارى دارند و از براى وقوف به مشعر دو قسم اضطرارى است، پس به ملاحظه ادراک هر دو موقف يا يکى از آنها در وقت اختيارى يا اضطرارى مفرداً و مرکباً و به ملاحظه ترک عمدى يا جهلى يا نسيانى اقسام زيادى دارد که در اينجا آنچه مورد ابتلاء ممکن است بشود ذکر مى‌شود:
اول - آنکه مکفل، درک هر دو موقف کند در وقت اختيارى، يعنى از ظهر روز عرفه، عرفات را و بين‌الطلوعين صبح دهم، مشعر را درک کند، پس اشکالى در صحت حج او نيست.
دوم - آنکه هيچ يک از دو موقف را درک نکند نه اختيارى آنها را و نه اضطرارى را، پس اشکالى نيست در بطلان حج او، و بايد به همان احرام حج عمره مفرده که عبارت است از طواف و نماز آن و سعى و تقصير و طواف نساء و نماز آن بجا آورد و از احرام محلّ شود، و اگر گوسفند همراه داشته باشد احتياطاً ذبح کند و بايد سال ديگر، حج بجا آورد اگر شرايط استطاعت را دارا باشد، در صورتى که درک نکردن موقف بواسطه عذر باشد.
«988» م - اگر درک نکردن دو موقف که ذکر شد از روى تقصير بوده حج بر او مستقر مى‌شود و بايد سال ديگر چه شرايط باشد يا نباشد به حج برود.
«989» م - لازم است که اين شخص که حج او باطل شد و بايد عمره بجا آورد نيت عدول به عمره مفرده بکند.
سوم - آنکه درک کند اختيارى عرفه را به اضطرارى مشعر در روز، يعنى اضطرارى نهارى مشعر را، پس اگر اختيارى مشعر را عمداً ترک کرده باشد حج او باطل است و الاّ صحيح است.
چهارم - آنکه درک کرده باشد اختيارى مشعر را با اضطرارى عرفه، پس اگر اختيارى عرفه را عمداً ترک کرده حج او باطل است و الاّ صحيح است.
پنجم - آنکه درک کرده باشد اختيارى عرفه را با اضطرارى شب مشعر يعنى قبل از طلوع صبح، پس اگر اختيارى مشعر را با عذر ترک کرده است چنانچه گفته شد حج او صحيح است و الاّ باطل است بنابر احتياط واجب.
ششم - آنکه درک کرده باشد اضطرارى ليلى مشعر و اضطرارى عرفه را پس اگر صاحب عذر باشد و اختيارى عرفه را عمداً ترک نکرده باشد ظاهراً حج او صحيح است گرچه در صورتيکه شرايط وجوب حج باقى يا حج قبلاً بر ذمه‌اش مستقر شده در سال آينده حج بايد به جا آورد و غير صاحب عذر اگر اختيارى يکى را عمداً ترک کرده باشد حجش باطل است بنابر اقوى در يکى، و بنابر احتياط در ديگرى که احتياط مشعر باشد و اگر بغير عمد باشد. حجش صحيح است.
هفتم - آنکه درک کرده باشد اضطرارى عرفه و اضطرارى يومى مشعر را، پس اگر ترک يکى از دو اختيارى را عمداً کرده باشد حج او باطل و الاّ صحت بعيد نيست گرچه احتياط اعاده است در سال بعد با حاصل بودن شرايط وجوب.
هشتم - آنکه درک کند اختيارى عرفه را فقط احتياط واجب در اين صورت اتمام و اعاده است اگر اختيارى مشعر را عمداً ترک نکرده باشد، و الاّ حج او باطل است. نهم - آنکه درک کند اضطرارى عرفه را فقط، در اين صورت حج او باطل است.
دهم - آنکه درک کند اختيارى مشعر را، در اين صورت حج او صحيح است اگر وقوف عرفه را عمداً ترک نکرده باشد، والاّ حج او باطل است.
يازدهم - آنکه درک کند اضطرارى روز مشعر را فقط، در اين صورت بعيد نيست که حجش صحيح باشد ولى احتياط اين است هک باقى اعمال را بقصد فراغ ذمه از آنچه به او تعلق گرفته چه عمره مفرده و چه حج بجا آورد و در سال بعد حج را اعاده نمايد.
دوازدهم - آنکه درک کند اضطرارى ليل مشعر را فقط، در اين صورت اگر وقوف عرفات را عمداً ترک نکرده باشد و از صاحبان عذر باشد ظاهراً حج او صحيح است و الاّ احتياط اين است باقى اعمال با بقصد فراغ ذمه از آنچه به او تعلق گرفته چه عمره مفرده و چه حج بجا آورده و در سال بعد حج را اعاده نمايد