1 ـ احرام
مسأله: اوّلين عمل از اعمال عمره تمتّع احرام مى‌باشد، و احرام بايداز ميقات بسته شود.
ميقات
مسأله: جاهائى براى بستن احرام حج يا عمره تعيين شده است و به هرکدام از آنها (ميقات) گفته مى‌شود، که واجب است احرام در آنجا بسته شود، و جايز نيست اختياراً از آنجا به مکّه معظّمه بدون احرام عبور کند، و اين اماکن (ميقاتها) عبارتند از: مسجد شجره، وادى عقيق، جحفه، يلملم، قرن المنازل، مکه مکرّمه، منزل حاج، جعرانه، محاذات يکى از مواقيت، ادنى الحلّ، فخّ.
مسأله: مسجد شجره: ميقات اهل مدينه منوّره است و هرکسى که خواسته باشد از راه مدينه به حج برود، و جايز است احرام بستن در بيرون مسجد بطورى که محاذى و برابر آن باشد از طرف راست و چپ براى کسى که به طرف مکه معظّمه ايستاده باشد و احوط استحبابى اين است که در صورت امکان در داخل مسجد احرام بسته شود، و کسى که از راه مدينه به مکّه براى حج مى‌رود و به مسجد شجره مى‌رسد ميقات ديگرى نيز بين راه به نام (جحفه) دارد اما نمى‌تواند از مسجد شجره بدون احرام گذشته و از جحفه احرام ببندد مگر شخص بيمار يا ضعيف و مانند آنها که معذورند و نمى‌توانند از مسجد شجره احرام ببندند.
مسأله: شخص جنب و حايض نمى‌تواند وارد مسجد شجره بشود و احرام ببندد مگر در حال عبور، يعنى از دربى داخل و از درب ديگر خارج شود و درحال عبور احرام ببندد و در غير اين صورت بايد بيرون از مسجد و در محاذات آن محرم شود، يعنى مسجد را طرف راست يا چپ خود قرار دهد.
مسأله: وادى عقيق: ميقات اهل عراق و نجد است و هرکسى که از آنجا عبور کند هرچند اهل عراق و نجد نباشد، و اين ميقات داراى سه قسمت است: اوّل: مسلخ که جزء اوّل آن است. دوّم: غمره نام وسط آن. سوّم: ذات عرق آخر آن.
مسأله: احتياط استحبابى اين است که اگر مانعى از قبيل بيمارى و تقيّه ندارد از غمره احرام بسته شود و تا ذات عرق به تأخير نيفتد.
مسأله: جحفه: ميقات اهل شام و مصر و مغرب است و هرکسى که از آنجا عبور کند هرچند اهل آنجا نباشد، اين در صورتى است که از ميقات قبل (مسجد شجره) محرم نشده باشد.
مسأله: يلملم: نام کوهى است و ميقات اهل يمن مى‌باشد و هرکسى که از آنجا عبور کند.
مسأله: قرن‌المنازل: ميقات اهل طائف است و هرکه از آنجا عبور کند.
مسأله: مکّه مکرّمه: ميقات حجّ تمتّع است ـ نه عمره آن ـ و همچنين ميقات حج (قران) و (افراد) براى اهل مکّه مى‌باشد.
مسأله: منزل خود شخص: ميقات کسى است که منزلش به مکّه معظّمه از ميقات نزديکتر باشد، و چنين شخصى مى‌تواند از منزل خود احرام ببندد و لازم نيست براى احرام به يکى از ميقاتهاى ديگر برود گرچه مستحب است احتياطاً از منزل خود احرام ببندد و در ميقات تجديد نمايد، و چنانچه دو منزل دارد يکى قبل از ميقات و ديگرى بعد از ميقات، احوط احرام از ميقات است.
مسأله: جعرانه: ميقات براى مجاورين بيش از دو سال در مکّه مکرّمه مى‌باشد.
مسأله: محاذات يکى از مواقيت پنج گانه اوّليه، براى کسى است که عبورش از هيچ يک از مواقيت نباشد.
مسأله: ادنى الحلّ: يعنى نزديکترين مکان به حرم، ميقات عمره مفرده است که بعد از حج (قران) يا (افراد) انجام مى‌شود، بلکه ميقات است از براى هر عمره مفرده براى کسى که در مکّه باشد و بخواهد عمره مفرده بجا آورد، و بهتر آن است که از (حديبيّه) يا (تنعيم) و يا (جعرانه) احرام ببندد.
مسأله: فخّ: ميقات بچّه‌هائى است که از مدينه منوّره بيايند و در مسجد شجره محرم نشده باشند، و اگر از راههاى ديگر بيايند بايد از ميقاتهاى مربوطه احرام ببندند.
مسأله: احرام بستن پيش از ميقات جايز نيست، همچنانکه عبور از ميقات در حال احرام کفايت نمى‌کند، بلکه بايستى از خود ميقات احرام بسته شود، و از اين حکم دو مورد استثنا شده است:
1 ـ آنکه نذر نمايد که پيش از رسيدن به ميقات از محلّ معيّنى محرم شود، در اين صورت قبل از ميقات احرام صحيح است، و احتياج به تجديد آن در ميقات يا عبور از ميقات ندارد، و در اين حکم بين احرام حج واجب يا مستحب و يا عمره مفرده فرقى نيست.
2 ـ کسى که قصد دارد عمره مفرده را در ماه رجب انجام دهد و بيم داشته باشد که اگر احرام را از ميقات ببندد موفّق به درک عمره نشود براى چنين شخصى جايز است قبل از ميقات محرم شود.
مسأله: کسى که نذر کرده پيش از ميقات احرام ببندد و برخلاف نذر خود از ميقات احرام بست احرام وى باطل نيست، ولى کفاره مخالفت نذر بر او واجب مى‌شود اگر عمداً برخلاف نذر رفتار کرده باشد.
مسأله: همانطورى که تقديم احرام بر ميقات جايز نيست تأخير آن از ميقات نيز جايز نمى‌باشد، پس کسى که قصد حج يا عمره يا دخول مکّه مکرّمه را دارد نمى‌تواند در حال اختيار بدون احرام از ميقات عبور نمايد، هرچند ميقات ديگرى در پيش داشته باشد، و هرگاه بدون احرام از ميقات عبور کرد واجب است به ميقات برگردد و محرم شود مگر اينکه ميقاتى در جلو داشته باشد مثل اينکه بدون احرام از مسجد شجره گذشته ولى جحفه در پيش است که احرام در آن کافى است.
مسأله: هرگاه مکلّف از روى علم و عمد بدون احرام از ميقات گذشت چنانچه امکان دارد واجب است به ميقات برگردد، و چنانچه امکان برگشت نيست و در مسيرش ميقات ديگرى هست از آن محرم شود، و اگر ميقات ديگرى نباشد احرام و حجّش باطل است و قضايش واجب مى‌باشد.
مسأله: هرگاه انسان به جهت فراموشى يا ندانستن مسأله از ميقات محرم نشد و از ميقات گذشت هر وقت عذرش برطرف شد واجب است به ميقات برگردد و محرم شود و چنانچه برگشتن به ميقات ممکن نبود از هرجا که به ميقات نزديکتر است محرم شود مثلاً اگر داخل در حرم شده بايد تا هرجا که مى‌تواند از حرم دور شده و محرم شود، و اگر امکان خروج از حرم را نداشت از هرجا که هست بايد محرم شود چه داخل مکه مکرمه شده باشد يا نه.
مسأله: اگر زن حايض از روى ندانستن مسأله از ميقات بدون احرام گذشت بايد طبق مسأله قبلى رفتار نمايد.
مسأله: اگر به کلّى احرام را فراموش کرد تا اين که کليه اعمال عمره را به پايان رساند عمره او صحيح است، و همچنين اگر جاهل به مسأله بود يا اينکه احرام را در غير ميقات به تصوّر اينکه ميقات است انجام داد.
مسأله: کسى که وطنش بيش از شانزده فرسخ از مکه معظّمه دور باشد وقتى مى‌خواهد حج يا عمره انجام دهد بايد از يکى از ميقاتها محرم شود، و اگر راهش به هيچکدام از مواقيت برخورد نداشت بايد از محاذات يکى از آنها محرم شود.
مسأله: کسى که مقيم مکه معظّمه است اگر بخواهد حجّ تمتّع انجام دهد واجب است به ميقات برود و براى عمره تمتّع احرام ببندد، و اگر رفتن به ميقات برايش ممکن نباشد در حکم کسى است که احرام را فراموش کرده و در مسأله‌هاى قبل بيانش گذشت.